ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΘΕΟ

Παρουσίαση

Το παρόν βιβλίο, το οποίο ο συγγραφέας του δεν πρόλαβε να δει τυπωμένο, βασίζεται στις Διαλέξεις Αϊνστάιν που έδωσε τον Δεκέμβριο 2011 στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης και μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος πνευματικής διαθήκης. Η θρησκευτική στάση την οποία ο Ντουόρκιν προβάλλει εκφράζεται μέσα από την αποδοχή της αλήθειας δύο βασικών και συναφών αξιολογικών κρίσεων. Σύμφωνα με αυτές, η ανθρώπινη ζωή έχει αντικειμενικό νόημα και το σύμπαν εγγενή αξία. Η αναγνώριση της αλήθειας αυτών των δύο κρίσεων συνεπάγεται πως κάθε άνθρωπος οφείλει να προσπαθεί να ζει καλά, όπως υπαγορεύουν οι ηθικές υποχρεώσεις προς τον εαυτό του και προς τους συνανθρώπους του, και πως είναι σε θέση να νιώθει δέος μπροστά στην ομορφιά του κόσμου. Αυτές τις πεποιθήσεις τις συμμερίζονται κατά κανόνα οι πιστοί των παραδοσιακών θεϊστικών θρησκειών, αλλά, σύμφωνα με τον Ντουόρκιν, ο θεϊσμός δεν είναι απαραίτητος για τη στήριξή τους. Και οι άθεοι μπορούν να τις συμμεριστούν, υιοθετώντας μια θρησκεία χωρίς Θεό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Θα μπορούσε ίσως κανείς να ασκήσει κριτική στον ιδιαίτερο «αθεϊσμό» που εκφράζεται εδώ, αναρωτώμενος για το πώς μπορεί κανείς να δέχεται το αξιακό μέρος μιας θρησκείας απορρίπτοντας το γνωστικό. Πραγματικά, δεν είναι σπάνια η φιλοσοφική κριτική στον άθεο ανθρωπισμό ότι αποτελεί μια εκκοσμικευμένη θεολογία (πιο πρόσφατα, η κριτική του John Gray στον Marx και τους Νέους Αθεϊστές). Έχει υποτεθεί ότι ο Dworkin προσπαθεί εδώ να νομιμοποιήσει μια ηθική που δε θα προβαίνει στην επίκληση ενός Θεού. Ο Θεός όμως δεν διαθέτει αναγκαία ρόλο στην ηθική φιλοσοφία σήμερα και σίγουρα παίζει μικρότερο ρόλο σε σχέση με έννοιες όπως το έλλογο και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Η «θρησκεία» που μας παρουσιάζει φαίνεται περισσότερο μια εναλλακτική μορφή αθεϊσμού, αποτέλεσμα της απογοήτευσης από τα νατουραλιστικά συστήματα του Dawkins και των Νέων Αθεϊστών. Από αυτήν την άποψη, ο Dworkin δεν προσπαθεί να βγάλει τον Θεό από την ηθική συζήτηση αλλά μάλλον να βάλει ξανά μέσα την έννοια του θρησκευτικού βιώματος. Έστω και αν αυτό είναι ένα βίωμα «δίχως Θεό». (Μύρων Ζαχαράκης, bookpress.gr - 15/03/2020)

Περιεχόμενα

Σημείωμα στην αγγλική έκδοση:
1. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΑΘΕΪΣΜΟΣ
Εισαγωγή
Τι είναι θρησκεία; Ο μεταφυσικός πυρήνας
Θρησκευτική θεωρητική γνώση και θρησκευτική αξία
Μυστήριο και κατανοησιμότητα
Απρόσωποι θεοί: Τίλλιχ, Σπινόζα και πανθεϊσμός
2. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ
Η φυσική και το υψηλό
Πώς θα μπορούσε η ομορφιά να καθοδηγήσει την έρευνα;
Αλλά τι είδους ομορφιά μπορεί να είναι αυτή;
Συμμετρία;
Υπάρχει ένας τρόπος κατά τον οποίο το σύμπαν απλώς είναι;
Το αναπόφευκτο και το σύμπαν
Η ομορφιά του αναπόφευκτου
3. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Η συνταγματική πρόκληση
Η θρησκευτική ελευθερία αφορά μόνο τον Θεό;
Ελευθερία εκτός ελέγχου;
Σύγκρουση εντός της ελευθερίας
Υπάρχει πράγματι δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία;
Οι νέοι θρησκευτικοί πόλεμοι
4. ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Η αναγνώριση της πραγματικότητας των αξιών ως η κεντρική ιδέα μιας θρησκείας χωρίς Θεό (του Στέλιου Βιρβιδάκη)
Ευρετήριο