ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ ΤΟΜΟΣ Γ' (ΣΤ-Θ)

Παρουσίαση

Από τα σχολικά θρανία μαθαίνομε ότι ο Ηρόδοτος είναι ο πατήρ της Ιστορίας. Έτσι τον χαρακτήρισε, για πρώτη φορά ο Κικέρων τον 1ον αιώνα π.Χ. και ο χαρακτηρισμός αυτός επιζεί, φυσικά έως σήμερα, αν και η αντίληψη για την Ιστορία, την μέθοδο της μελέτης και την συγγραφή της, τον συσχετισμό των γεγονότων και τις προεκτάσεις τους (οι διαστάσεις δηλαδή, της ιστορικής συνείδησης) έχει αλλάξει τόσο πολύ ώστε ο απλοϊκός και χαριτωμένος πατέρας της θα έμενε κατάπληκτος με την εξέλιξή της. Αλλά είναι πραγματικά ο πρώτος ο οποίος δεν είναι απλώς χρονογράφος που περιορίζεται να παραθέτει τα γεγονότα αλλά τα αντικρύζει με ιστορική αίσθηση κατά την έννοιαν ότι αναζητεί -όσο το επέτρεπαν οι αντιλήψεις της εποχής του- την αιτιότητά τους και επιχειρεί, εδώ εκεί, να εξάγει συμπεράσματα.
Για τον Ηρόδοτο τι είναι συγγραφή Ιστορίας; Ασφαλώς δεν την αντιλαμβάνεται όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς, δηλαδή μια προσπάθεια ν' αναλύσομε -για να οδηγηθούμε σε συμπεράσματα- τα αίτια (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οργανωτικά) που οδήγησαν σε ορισμένες καταστάσεις-εξελίξεις και τα στοιχεία (Θρησκεία, ήθη και έθιμα, καταγωγή, γλώσσα, κλίμα) που διαμόρφωσαν τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών. Αυτά, αν και ενδιαφέρουν τον Ηρόδοτο σαν γνώσεις, είναι ξένα προς την ιστορική του σκέψη [...] Ο Ηρόδοτος έχει μια ποιητική ιδιοσυγκρασία που συνδυάζεται με μια ερευνητική διάθεση στην οποία τον ωθεί η ακόρεστη περιέργειά του. Εκείνο που τον ενδιαφέρει πρωτ' από όλα είναι "τα μεγάλα και θαυμαστά" έργα των ανθρώπων τα οποία μνημονεύει για να μην μείνουν "ακλεά".
Πρώτος του σκοπός είναι να μην σβήσουν από την ανθρώπινη μνήμη τα σπουδαία κατορθώματα των προγόνων και δεύτερος σκοπός είναι να δείξει ότι ο πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και Περσών είναι σύγκρουση μεταξύ δύο κόσμων. Ο πρώτος σκοπός είναι έργο ποιητή, ο δεύτερος έργο ιστορικού. Τα δύο αυτά στοιχεία, συνδυαζόμενα συνεχώς, θα καθοδηγήσουν σε όλο το έργο το βάδισμα του Ηροδότου που είναι πότε χαριτωμένος ποιητικός αφηγητής, πότε ευσυνείδητος και όσο μπορεί ακριβολόγος ιστορικός. Ο πρώτος παραθέτει πλήθος επεισόδια, ανέκδοτα και παραμύθια που δεν έχουν παρά μακρυνή σχέση με το κύριο θέμα. Ο δεύτερος εισάγει, για πρώτη φορά στην ιστορική αφήγηση, συγκεκριμμένα στοιχεία για τις επιδιώξεις των αντιπάλων, για την πολεμική τους δύναμη, για την πολιτική τους οργάνωση και την κοινωνική τους δομή καθώς και για τις μεταξύ τους συγκρούσεις, στοιχεία που μπορεί ο αναγνώστης να μελετήσει σαν πραγματικά δεδομένα και όχι σαν φανταστικές ομηρικές περιγραφές. Με τον Ηρόδοτο περνούμε από το έπος στην κάπως συστηματική εξιστόρηση. Σαν χρυσαλλίδα η συγγραφή της Ιστορίας απελευθερώνεται από το χρυσό κουκούλι του μύθου και αρχίζει να μεταμορφώνεται από τότε και ύστερα σε πραγματική, μεθοδική έρευνα. (Απόσπασμα από τον πρόλογο του Τόμου Α' της έκδοσης των Ιστοριών)

Τέτοιο ήταν το τέλος του Αρισταγόρα, που είχε προκαλέσει την επανάσταση της Ιωνίας. Ο Ιστιαίος, ο τύραννος της Μιλήτου, με την άδεια του Δαρείου πήγε στις Σάρδεις. Όταν έφτασε από τα Σούσα, ο διοικητής των Σάρδεων Αρταφέρνης τον ρώτησε για ποιον λόγο κατά την γνώμη του είχαν επαναστατήσει οι Ίωνες. Ο Ιστιαίος αποκρίθηκε ότι δεν το ήξερε και ότι απορούσε και προσποιήθηκε πως δεν είχε ιδέα από όσα είχαν συμβή. Αλλά ο Αρταφέρνης που έβλεπε ότι τον παραπλανά και ξέροντας καλά την αιτία της αποστασίας, του είπε: "Ιστιαίε, τα πράγματα είναι έτσι: εσύ έφτιαξες το παπούτσι και ο Αρισταγόρας τα φόρεσε!" [...] (Από την "ΕΡΑΤΩ")

Περιεχόμενα

ΕΡΑΤΩ
ΠΟΛΥΜΝΙΑ
ΟΥΡΑΝΙΑ
ΚΑΛΛΙΟΠΗ