Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

Παρουσίαση

Στα πλαίσια των παπαδιαμαντικών σπουδών υπήρχε και εξακολουθεί να υφίσταται διάσταση μεταξύ των μελετητών/τριών του έργου του μεγάλου συγγραφέα όσον αφορά το περιεχόμενό του. Μεγάλη μερίδα τους αμφισβητεί την κοινωνική του διάσταση, θεωρώντας πως ο Παπαδιαμάντης πρέπει να προσεγγίζεται αποκλειστικά "θεολογικά" αφού, πριν και πάνω απ' όλα, υπήρξε ένας θεολόγος, για τον οποίο μπορούμε να μιλάμε μόνο με τη γλώσσα της "ψυχής", της "αμαρτίας", κ.λπ. Από την άλλη, αρκετοί/ές θεωρούν τον Παπαδιαμάντη κατεξοχήν κοινωνικό συγγραφέα και μιλούν γι' αυτόν με τη γλώσσα της "φτώχιας", του "εμβαρκαρίσματος", των "κορασιών", της "προίκας" κ.λπ., αλλά οι σχετικές αναφορές τους -στον ένα ή στον άλλο βαθμό- αφορούσαν επιμέρους ζητήματα, κάνοντας αισθητή την έλλειψη μιας συστηματικής και επιστημονικά τεκμηριωμένης προσπάθειας ανάδειξής του κοινωνικού περιεχομένου της παπαδιαμαντικής δημιουργίας. Η έλλειψη δε αυτή συμβάλλει στο να παραμένει ο Παπαδιαμάντης ένας "παρεξηγημένος" συγγραφέας, που τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα από το κοινωνικό του περιβάλλον και από τα σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα και την Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και την πρώτη δεκαετία του 20ού. Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνονται -έστω και ακούσια- οι κατηγορίες περί "αναχωρητισμού", "αδράνειας" κ.λπ. που έχουν κατά καιρούς αποδοθεί στον Παπαδιαμάντη. Είναι δε γεγονός, πως εκείνοι και εκείνες που επιμένουν στον Παπαδιαμάντη-κοινωνικό συγγραφέα λειτούργησαν -σ' ένα βαθμό- μη συγκροτημένα, "περιθωριακά", ενώ κατηγορήθηκαν ότι αλλοιώνουν με αυτό τον τρόπο προσέγγισής τους την ουσία της σκέψης και του λόγου του δημιουργού. (...) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Κ. Ακριβός: Το κοινωνικό στοιχείο στο έργο του Α. Παπαδιαμάντη μέσα από τα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» Γυμνασίου και Λυκείου
Β.Δ. Αναγνωστόπουλος: Η Μαυρομαντηλού: Μια άλλη ανάγνωση
Χ. Αντωνοπούλου: Μια ψυχοκοινωνιολογική προσέγγιση της ''Φόνισσας''
Π. Απέργης: Οι διαχρονικές αξίες στον κοινωνικό λόγο του Α. Παπαδιαμάντη
Γ. Αριστινός: Ο αιρετικός Παπαδιαμάντης
Η. Γιαννίρης: Η σημασία του χώρου στο έργο του Παπαδιαμάντη
Μ. Γκασούκα: Αστικοποίηση και φύλο στα ''Αθηναϊκά διηγήματα'' του Παπαδιαμάντη
Ευθ. Δάκα: Από την κοινωνία των ανθρώπων στην κοινωνία των αγγέλων. ''Χωρίς στεφάνι'' - ''Ο γάμος του Καραμέχτη'': Δύο εύγλωττα παραδείγματα
Φ. Δημητρακόπουλος: Ο Παπαδιαμάντης και οι Γραικύλοι: με αφορμή το κεφάλαιο Η’ του ''Λαβάρου''
Κ. Καλλιάνος: Ο κοινωνικός χαρακτήρας της ορθοδόξου ενορίας: αναφορές και επισημάνσεις στο έργο του Αλ. Παπαδιαμάντη
Τ. Καλογήρου: Ο Παπαδιαμάντης στη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία: κείμενο και διακείμενο στην ανίχνευση κοινωνικών προβλημάτων
Δ.Ι. Καραμβάλης: Η κοινωνική διάσταση στη ''Φόνισσα'' του Αλ. Παπαδιαμάντη
Ε. Καρύδη-Φαράκου: Φωτοσκιάσεις χαρακτήρων του Παπαδιαμάντη μέσα από τις κοινωνικές του προεκτάσεις
Σ. Μολινός: Ζωγραφίζοντας τα ελληνικά ήθη (το καφενείο και το καπηλειό)
Θ. Νάκας: Κοινωνιογλωσσικά, λεξιλογικά, υφολογικά κ.ά. στον Παπαδιαμάντη (Στοιχεία από μια ηλεκτρονική επεξεργασία των Απάντων)
Ν. Νικολάου: Κοινωνικά προβλήματα στη ρωσική λογοτεχνία και ο Αλ. Παπαδιαμάντης
Ν. Ορφανίδης: Το πάθος των πρόσωπων και τα πάθη της ψυχής. Ο θεολογικός κοινωνιολογισμός του Παπαδιαμάντη. Μια διαγραμματική κατηγοριοποίηση του παπαδιαμαντικού πληθυσμού
Ι. Ορφανίδου: Η ''Φόνισσα'' ως κοινωνικό μυθιστόρημα. Μια παραλλαγή του προς τα ''Ρόδιν’ ακρογιάλια''
Π. Παπαγιωτούνης: Ο ερωτικός Παπαδιαμάντης
Ε.Ζ. Παπαζαχαρίου: Ο Παπαδιαμάντης υπερασπιστής της βιοτεχνικής πόλης (χώρας) και ο κώδικας συμπεριφοράς της
Ι. Ι. Παπασπηλιόπουλος: Η ενότητα του «διχασμένου» και η κοινωνικότητα του «ακοινώνητου» Αλ. Παπαδιαμάντη
Λ. Προγκίδης: ''Το τυφλό σοκάκι''. Η μικρή κοινωνία στο έργο του Παπαδιαμάντη
Α,. Σατρατζάνης: Ο Αλ. Παπαδιαμάντης και η διάσταση της ορθόδοξης πίστης στο έργο του
Μ. Σταφυλάς: Ο επαναστατημένος χριστιανός Αλ. Παπαδιαμάντης
Γ. Φρέρης: Η κοινωνική όψη του εφήβου στο έργο του Αλ. Παπαδιαμάντη
Χ. Β. Χειμώνας: Αλ. Παπαδιαμάντης: 1800... 1900... 2000 και ...
Θ.Ι. Ψαριώτης: Η συμβολή του Αλ. Παπαδιαμάντη εις τη μελέτη της χλωρίδος της νήσου Σκιάθου