Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ Ν. Γ. ΠΕΝΤΖΙΚΗ

Παρουσίαση

Το έργο του Πεντζίκη έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένως οριακό για τα ελληνικά γράμματα, αφού παραβιάζει τις πλέον διαδεδομένες αισθητικές αρχές της λογοτεχνίας και αντιτίθεται στις πάγιες αξιώσεις της για οργανική ενότητα και συνοχή. Ωστόσο, αυτή η αποδιαρθρωμένη μορφή εμπερικλείει τους όρους για την έναρξη ενός συναρπαστικού διαλόγου μαζί της. Τα άφθονα αυτοαναφορικά σχόλια με τα οποία ο Πεντζίκης περιγράφει εκτενώς το μηχανισμό της δημιουργικής σύνθεσης και τις περίπλοκες κατασκευαστικές πρακτικές διαμορφώνουν ένα άτυπο κριτικό πλαίσιο αναφοράς, ένα θεωρητικό τόπο, μέσα στον οποίο προσκαλείται ο κριτικός να παίξει το δικό του γλωσσικό παιχνίδι. Κεντρική επιδίωξη του ανά χείρας πονήματος είναι να αποσαφηνίσει ορισμένα από τα βασικά ζητήματα της ποιητικής που θέτουν αυτά τα σχόλια. Η διακειμενική εξάρτηση του έργου από το σύστημα του αρχείου, τα ιδιότυπα δομικά φαινόμενα πάνω στα οποία στηρίζεται η αφηγηματική του οργάνωση, το πρόβλημα της θρησκευτικότητας αποτελούν τους τρεις βασικούς άξονες της ανάλυσης. Τρεις παράλληλους θεωρητικούς τόπους που φιλοδοξούν να ξετυλίξουν ισάριθμες διόδους πρόσβασης στο χαοτικό σύμπαν του έργου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ανατρεπτικό, αιρετικό, εκκεντρικό, απρόβλεπτο, σκανδαλώδες, εικονοκλαστικό: δεν υπάρχει κριτικό κείμενο που να επιχείρησε να μιλήσει για το έργο του Ν. Γ. Πεντζίκη χωρίς να χρησιμοποιήσει κάποιον από τους παραπάνω χαρακτηρισμούς, δηλωτικούς αμηχανίας και σκεπτικισμού. Από τον Γ. Σεφέρη που σχολιάζει την Κυρία Έρση τονίζοντας ότι "τον Ν. Γ. Πεντζίκη τον δέχεται κανείς ολόκληρο ή δεν τον δέχεται διόλου" και τον Γ. Π. Σαββίδη που τον παρουσιάζει δύο χρόνια αργότερα στο αθηναϊκό κοινό ομολογώντας την κριτική του ένδεια για αυτόν τον "άθλο" ως τον Π. Μουλλά που προσεγγίζει σφαιρικά το πεντζικικό έργο στην ομιλία του με αφορμή την αναγόρευση του συγγραφέα σε επίτιμο διδάκτορα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου (1988) επαναλαμβάνεται με έμφαση η απορία, αν όχι η απόγνωση, που νιώθει ο αναγνώστης μπροστά στα πεντζικικά αραβουργήματα της γραφής. Ανάμεσα στους νεωτερικούς πεζογράφους μας ο Σκαρίμπας και ο Πεντζίκης είναι εκείνοι που αναμφίβολα διατηρούν αλώβητη και δραστική την εκφραστική ιδιορρυθμία τους και αναμένουν τους ερευνητές που θα σκύψουν με μεράκι και φιλολογική-θεωρητική επάρκεια πάνω στο έργο τους. Είναι από τα επείγοντα ζητούμενα της λογοτεχνικής μας ζωής.
Το κενό αυτό φιλοδοξεί εν μέρει να καλύψει η εργασία του Η. Γιούρη [?] πρόκειται για μελέτη που με αγάπη για το πεντζικικό έργο και αξιοπρόσεκτα θεωρητικά εχέγγυα επιχειρεί να κωδικοποιήσει τα σημεία του πεντζικικού αρχιπελάγους. (ΛΙΖΥ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 4/2/2001)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ 1. ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΟΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΣΗΜΑΙΝΟΥΣΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΜΕΡΟΣ 2. Η ΣΥΝΘΕΣΗ
Η ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ
Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ
ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΟΥ
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ
ΜΕΡΟΣ 3. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΝΤΖΙΚΗ
ΨΗΦΑΡΙΘΜΗΣΗ: Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΜΙΑΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
Η ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ