ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ (ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

O τόμος ΙΑ' της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» αρχίζει από το 1669 και φτάνει ώς το 1821. Η περίοδος αυτή είναι μια από τις σπουδαιότερες της νεοελληνικής ιστορίας. Κατά τον ενάμιση αιώνα της διάρκειάς της συντελέστηκε αναγέννηση του ελληνισμού, υλική και πνευματική. Το 1669, με την πτώση του Χάνδακα, η κυριαρχία των Βενετών στις ελληνικές χώρες περιορίσθηκε σημαντικά. Έτσι ενοποιήθηκε σχεδόν, υπό την κρατική εξουσία των Οθωμανών, ο γεωγραφικός χώρος όπου ζούσαν οι Έλληνες και οι τύχες του Γένους συναρτήθηκαν κατά κύριο λόγο με τις τύχες και τις εσωτερικές μεταβολές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Κατά την περίοδο αυτή εκδηλώθηκε κάμψη της δύναμης των Οθωμανών, ως συνέπεια κυρίως των πολέμων εναντίον των Ευρωπαίων (Πολωνών, Αυστριακών, Βενετών, Ρώσων). Παράλληλα εντάθηκαν τα φαινόμενα εσωτερικής παρακμής στην κεντρική εξουσία και στην επαρχιακή διοίκηση, στον στρατιωτικό οργανισμό και στο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Οι Έλληνες κατόρθωσαν να επωφεληθούν από τις μεταβολές αυτές και να βελτιώσουν σημαντικά την κατάστασή τους. Από τις αρχές του 18ου αιώνα, Έλληνες διορίζονταν όχι μόνο μεγάλοι διερμηνείς της Πύλης, όπως και στα τέλη της προηγούμενης περιόδου, αλλά και διερμηνείς του στόλου και ηγεμόνες της Μολδαβίας και Βλαχίας. Αναπτύχθηκε όλη η τάξη των Φαναριωτών και το Γένος, εκτός από την εκκλησιαστική ηγεσία, απέκτησε τότε και τάξη έμπειρων πολιτικών που, άσχετα από τα σκοτεινά σημεία της πολιτείας της, το ωφέλησε πολλαπλά και το προστάτευσε σε κρίσιμες στιγμές. (...)

Εξάλλου οι Έλληνες δεν έπαυσαν κατά την ίδια περίοδο να αγωνίζονται για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Έτσι συνέπραξαν και πάλι με τους Βενετούς. Τελικά στράφηκαν προς τη Ρωσία, πιστεύοντας ότι η ισχυρή ομόδοξη δύναμη του Βορρά ήταν ο φυσικός σύμμαχος και προστάτης των Ελλήνων. (...)

Στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα οι Έλληνες είχαν μεγαλύτερες ακόμη προόδους στην οικονομία και στα γράμματα, διέθεταν έμπειρα στελέχη για τον πόλεμο στην ξηρά και στη θάλασσα, κατείχαν υψηλές θέσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία και σε άλλες χώρες. Το Γένος υπερηφανευόταν και αποκτούσε αυτοπεποίθηση. « Ή είναι βέβαιον ότι ενεργείται της Ελλάδος η αναγγένησις ή δεν είναι τίποτε βέβαιον εις τον κόσμο» έγραφε ήδη στις αρχές του αιώνα ο Αδαμάντιος Κοραής. Φαίνεται ότι υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την ανάκτηση της ελευθερίας του Γένους και ότι απέμενε η οργανωτική προετοιμασία του για τον αγώνα. Το έργο αυτό ανέλαβε και πραγματοποίησε η Φιλική Εταιρεία.

(ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Η αναγέννηση του ελληνισμού
Οι Έλληνες και οι πόλεμοι μεταξύ Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ευρωπαϊκών κρατών
Η κάμψη της οθωμανικής δύναμης
Η Ανατολική Μεσόγειος μετά την τουρκική κατάκτηση της Κρήτης
Οι πόλεμοι του ιερού συνασπισμού του Linz και οι Έλληνες
Από τη συνθήκη του Κάρλοβιτς ώς τη συνθήκη του Πασάροβιτς
Στροφή των Ελλήνων προς τους Ρώσους
Η άνοδος της ρωσικής δύναμης
Ο Μέγας Πέτρος και οι Έλληνες
Η ελληνική επανάσταση του 1770 και ο αντίκτυπός της στις ελληνικές χώρες
Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1787-1792 και οι Έλληνες. Οι αγώνες των Σουλιωτών και η δράση του Λάμπρου Κατσώνη
Η κατάσταση του ελληνισμού κατά την περίοδο 1669-1821
Η παρακμή του οθωμανικού κράτους. Η προσαρμογή των θεσμών στην νέα πραγματικότητα
Η κρίση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
Η κεντρική διοίκηση
Επαρχιακή διοίκηση
Ο στρατός
Το Δίκαιο κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας
Η εξουσία των υπόδουλων Ελλήνων για απονομή δικαιοσύνης
Πηγές δικαίου. Δίκαιο που εφαρμόστηκε στην πράξη
Οι Φαναριώτες ως φορείς διοικητικής και πολιτικής εξουσίας
Εκκλησία
Οι σχέσεις Εκκλησίας με την κυρίαρχη Οθωμανική πολιτεία
Εσωτερική ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Κοινωνικό και παιδευτικό έργο της Εκκλησίας
Τα άλλα πατριαρχεία της Ανατολής
Κοινότητες
Σώματα αντιστάσεως του ελληνισμού
Δημογραφικές εξελίξεις
Οικονομία
Χαρακτήρας και συμπεριφορά των κεφαλαίων
Το εσωτερικό και το εξωτερικό εμπόριο
Επισκόπηση του ελληνισμού κατά περιοχές
Στον παραδοσιακό ελληνικό χώρο ο ελληνισμός της διασποράς
Πνευματικός βίος και πολιτισμός 1669-1821
Η τέχνη
Γενικά χαρακτηριστικά
Ζωγραφική
Αρχιτεκτονική
Λαϊκός βίος
Το δημοτικό τραγούδι
Η λογοτεχνία από την κατάληψη της Κρήτης ώς τον αγώνα
Η εκπαίδευση
Το σχήμα του Διαφωτισμού
Προς την ελευθερία
Στροφή του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος προς τον ελληνισμό
Η Ευρώπη από τη συνθήκη του Ιασίου ώς το συνέδριο της Βιέννης (1792-1815)
Η κρίση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
Ιόνια νησιά κατά την περίοδο 1797-1821
Επαναστατικές κινήσεις και ζυμώσεις
Επισκόπηση των ελληνικών μάχιμων δυνάμεων πριν από την Επανάσταση του 1821
Φιλική Εταιρεία
Ιδεολογικές ζυμώσεις και συγκρούσεις
Βιβλιογραφία
Γενικό ευρετήριο
Κατάλογος εικόνων
Κατάλογος χαρτών
Εποπτική επιτροπή
Συγγραφείς ΙΑ’ τόμου