Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Παρουσίαση

Καμία ίσως άλλη τέχνη δεν προκάλεσε το ενδιαφέρον της φιλοσοφίας στη νεωτερικότητα τόσο όσο η μουσική. Για τους διαφωτιστές υπήρξε άλλοτε ηχητικό παιχνίδι, ακατανόητο μολονότι ευχάριστο, άλλοτε οικουμενική γλώσσα της καρδιάς για ορισμένους ιδεαλιστές προνομιακή τέχνη της ανθρώπινης εσωτερικότητας, για κάποιους άλλους ηχητική αποκάλυψη της συμπαντικής αρμονίας, ενίοτε και του ίδιου του μεταφυσικού θεμελίου του κόσμου οι ρομαντικοί έχρισαν τη μουσική πότε όργανο της φιλοσοφίας, πότε αληθινή θρησκεία, απελευθερωμένη από τα δεσμά του δόγματος και της θεολογίας, καταφύγιο ποιητικής απόδρασης από την πεζότητα του πραγματικού κόσμου ο θετικισμός διέγνωσε στη μουσική ένα καλό παράδειγμα αντιμεταφυσικής αυτάρκειας και η φιλοσοφία της ζωής την έκφραση των βαθύτερων μυστικών της η μουσική υπήρξε πεδίο εφαρμογής και αναζωπύρωσης ξεχασμένων προβληματισμών για τη φαινομενολογία και τη βασισμένη σε αυτή οντολογία, αλλά και σύμμαχος των φιλοσοφιών του νοήματος και της γλώσσας.
Οι οκτώ μελέτες που απαρτίζουν αυτό τον τόμο εξετάζουν ισάριθμους σημαντικούς σταθμούς στην νεότερη φιλοσοφική συζήτηση για τη μουσική, αναδεικνύοντας ουσιώδεις πτυχές της τελευταίας, όπως η στενή σχέση της με το συναίσθημα, τις γνωσιοπρακτικές δυνατότητες και τον κοινωνικό βίο του ανθρώπου, αλλά και προβλήματα μεταφυσικής νοηματοδότησης, οντολογικού καθορισμού και ανθρωπολογικής θεμελίωσής της.
Το βιβλίο φιλοδοξεί έτσι να αποτελέσει την πρώτη στα ελληνικά εισαγωγή στη φιλοσοφική αισθητική της μουσικής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή: Φιλοσοφία και μουσική στη νεωτερικότητα. Μια κριτική σύνοψη
Θεωρίες ετερονομίας - Θεωρίες απόλυτης αυτονομίας - Θεωρίες σχετικής αυτονομίας
Ι. Η μουσική ως παιχνίδι (Kant)
Διάγνωση - Το θεωρητικό πλαίσιο - Μουσικός ήχος και θεωρία της γνώσης - Μουσική μορφή και θεωρία της γνώσης - Μουσική και σώμα
II. Η μουσική ενσάρκωση του θεωρησιακού-διαλεκτικού Λόγου (Hegel)
Περί εγελιανής λογικής - Οι τρεις λογικές στιγμές της μουσικής: (α) του είναι - (β) της ουσίας - (γ) της εννοίας - Μουσική, εσωτερικό αίσθημα και σώμα
III. Η μουσική εικόνα του κόσμου (Schopenhauer)
Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση - Ο κόσμος ως βούληση και ως μουσική
IV. Ο αυλός του Διονύσου (Nietzche) Ισχυρός και ανίσχυρος, κύριος και σκλάβος - Ο εξέχων ρόλος της τέχνης - Η διονυσιακή μούσα - Μουσική και ανώτερη ανθρωπότητα
V. Το μουσικό έργο και η οντολογία του (Ingarden)
Η οντολογική ιδιαιτερότητα του μουσικού έργου - Η φαινομενολογική δομή του μουσικού έργου - Ζητήματα αξιολογίας
VI. Ο μύθος της εσωτερικής ζωής ή η μουσική ως σύμβολο (Langer)
Οι διαγνώσεις - Η φιλοσοφία των συμβολικών μορφών - Μουσική και συναίσθημα - Το πρόβλημα του μουσικού νοήματος
VII. Μουσική και ανθρώπινη φύση (Plessner)
Το ερώτημα για την ανθρώπινη μουσικότητα - Το έκκεντρο και καταστατικά ανέστιο ον - Ζητήματα μιας ανθρωπολογίας των αισθήσεων - Προς μια φιλοσοφική ανθρωπολογία της μουσικής (Ι & ΙΙ)
VIII. Η μουσική υπό το φως της αρνητικής διαλεκτικής (Adorno)
Διαφοροποιήσεις - Είναι - Χρόνος - Λόγος - Γλώσσα - Τεχνική - Κοινωνία
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο