ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ

Παρουσίαση

Η κρίση ταυτότητας που διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μας επιτρέπει πλέον να δεχόμαστε άκριτα τη δοξολογία για την κοινή ευρωπαϊκή παράδοση ελευθερίας και δημοκρατίας. Με αυτή την αφετηρία, ο Νίκος Παπασπύρου ανατρέχει με διεπιστημονική προσέγγιση και διεισδυτικότητα στα μονοπάτια του ευρωπαϊκού συνταγματισμού και τα σημεία συνάντησής τους στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η μελέτη εστιάζει στην ανάπτυξη τριών συλλήψεων για τη σχέση κράτους και δικαίου και αντίστοιχα για την ιδέα της ελευθερίας: την αγγλοσαξονική αντιδυναστική παράδοση με έμφαση στο rule of law και τις αμυντικές ελευθερίες, τη γαλλική έμφαση στη δημόσια αυτονομία του πολίτη και το ρόλο του κυρίαρχου και συγκεντρωτικού κράτους στην υλοποίηση της γενικής βούλησης, και τη γερμανική αντίληψη περί πειθαρχημένης ελευθερίας που παρέχει και εγγυάται το κράτος. Φωτίζει έτσι τον κρατικοκεντρικό χαρακτήρα του ηπειρωτικού παραδείγματος της εποχής, ο οποίος συμβάδισε τόσο με τη ρεπουμπλικανική όσο και με τη μοναρχική ηπειρωτική παράδοση και συγκράτησε τη συγκρουσιακή δυναμική του αιτήματος για ελευθερία.
Η σύνθεση που προτείνει ο συγγραφέας αναδεικνύει τη φυσιογνωμία του ευρωπαϊκού συνταγματισμού στην εποχή της κλασικής ανάπτυξής του - πριν ο Μεγάλος Πόλεμος θέσει σε κίνηση διαδρομές που σύντομα θα σηματοδοτούσαν το τέλος του κλασικού παραδείγματος και τη μετάβαση στην πλέον σκοτεινή περίοδο της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Με αυτό τον τρόπο, μας επιτρέπει όχι μόνο να κατανοήσουμε τη γενεαλογία των σημερινών θεωρητικών σχημάτων και προβληματισμών, ιδίως ως προς τη δικαιοκρατική αρχή και τον κοινοβουλευτισμό, αλλά και να προβληματιστούμε για το αφελές της ενιαίας πανευρωπαϊκής τους θεώρησης και το εύθραυστο των όντως κοινών κατακτήσεων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος του Νίκου Κ. Αλιβιζάτου
Προλεγόμενα
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ
- Προσδιορισμός του γνωστικού ερωτήματος
Ο αστικός συνταγματισμός και η αμφισβήτησή του
Η δοξολογία της κοινής ευρωπαϊκής παράδοσης ελευθερίας
Στην Ευρώπη γύρω στο 1900
Διακριτά μονοπάτια στην κοινή ευρωπαϊκή παράδοση
- Μεθοδολογικές παραδοχές
Κοινωνικές, πολιτικές και θεσμικές βάσεις της συνταγματικής εξέλιξης
Η αλληλεπίδραση των συνταγματικών παραδόσεων
Η ΑΝΑΤΠΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ
Η ένδοξη επανάσταση
Το δόγμα της κυριαρχίας του κοινοβουλίου και η εμφάνιση του θεσμού της κοινοβουλευτικής ευθύνης τον 18ο αιώνα
Ιδιαιτερότητες στην ανάπτυξη του αγγλικού κράτους
Εκλογικές μεταρρυθμίσεις και κοινοβουλευτική κυβέρνηση στον 19ο αιώνα
Δικομματισμός και μαζική δημοκρατία
Η θεωρητική σύνθεση του A. V. Dicey - I: Μεθοδολογία και συνταγματικές αρχές
Η θεωρητική σύνθεση του A. V. Dicey - ΙΙ: Κράτος και δίκαιο
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Η συνέχεια του συγκεντρωτισμού κατά την τοκβιλιανή παράδοση
Η αποσάθρωση του παλαιού καθεστώτος
Η σκέψη του αββά Sieyes και η θεμελίωση της εθνικής κυριαρχίας
Η επικράτηση της αρχής της εθνικής κυριαρχίας
Η διακήρυξη των δικαιωμάτων
Σκιές της επαναστατικής παρακαταθήκης
Η παρακαταθήκη του κοινωνικού συμβολαίου
Ένας αιώνας μετά: Η Τρίτη δημοκρατία και η διαλεκτική ρεπουμπλικανικής ισότητας και διοικητικού συγκεντρωτισμού
Τρίτη δημοκρατία και κοινοβουλευτισμός
Η εθνική κυριαρχία στη σύνθεση του Carre de Malberg
Δικαιοκρατικό αίτημα και κοινοβουλευτικός νόμος στην αλλαγή του αιώνα
ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΜΟΝΑΡΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ
Ένα ιδιαίτερο μονοπάτι προς τη νεωτερικότητα
Αναζητώντας τη γερμανική θεώρηση της ελευθερίας και τις εγγυήσεις τήρησής της
Η απόρριψη του κοινοβουλευτικού συστήματος
Η ισχύς του κράτους
Τα συνταγματικά της πρωσικής συνταγματικής κρίσης
Ο συνταγματισμός του Paul Laband
Η πολιτειολογική σκέψη: κράτος και δίκαιο
Κράτος και δίκαιο στη σύνθεση του Georg Jellinek
Η κριτική του Hans Kelsen και η μετάβαση στο συνταγματικό κράτος
Επίμετρο: Η αυτοδέσμευση της κρατικής βούλησης και η φιλοσοφία του Immanuel Kant
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΕΚΛΕΚΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ Ν. Ν. ΣΑΡΙΠΟΛΟΥ
- Το ζήτημα της αναλογικής εκλογής (Παρίσι 1899)
Το θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο
Η υποστήριξη της αναλογικής εκλογής από τον Σαρίπολο
Η κριτική του Carre de Malberg
Αξιολογώντας τη συνεισφορά του Σαρίπολου
- Ο δικαιοκρατικός προσανατολισμός
Η υιοθέτηση της γερμανικής θετικής μεθόδου και πολιτειολογικής θεωρίας
Αντιμοναρχικός συνταγματισμός
Η ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα
- Το κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης
Ο αγγλικός κοινοβουλευτισμός ως πρότυπο
Ο κοινοβουλευτισμός ως συνθήκη του ελληνικού πολιτεύματος
Η αναζήτηση του αληθούς κοινοβουλευτισμού
Η ιστορικότητα της κοινοβουλευτικής εκδοχής του Ν. Ν. Σαρίπολου
ΤΟ ΚΛΑΣΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, Η ΚΡΑΤΙΚΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΚΑΙ Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η ανάπτυξη της κλασικής συνταγματικής σκέψης
Ο μεγάλος πόλεμος και η κρίση του κλασικού συνταγματισμού
Ο κρατικοκεντρικός προσανατολισμός της ηπειρωτικής σκέψης
Συνέχειες και μεταλλαγές του σύγχρονου ηπειρωτικού συνταγματισμού - Ι: Εθνικός και ενωσιακός συνταγματισμός
Αντί επιλόγου: Το κράτος εμπίστευμα
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων