ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, 1916-1936

Παρουσίαση

Το κίνημα της 21ης Απριλίου 1967 υπήρξε το έναυσμα του ενδιαφέροντός μου για τις σχέσεις στρατού και πολιτικής στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της έρευνας ανακάλυψα ότι το φαινόμενο των στρατιωτικών επεμβάσεων στην πολιτική είναι πρόσφατο στη νεότερη ελληνική ιστορία. Τα πραξικοπήματα απέκτησαν ανησυχητική συχνότητα μετά το τέλος των αλυτρωτικών πολέμων (μεταξύ των ετών 1922 και 1936) και συνέπεσαν με την εξασθένηση του κοινοβουλευτισμού παντού στην Ευρώπη. Ωστόσο, η υπεροχή των πολιτικών δεν αμφισβητήθηκε πριν από το 1967 και τα πραξικοπήματα, τα οποία απέβλεπαν σε πολιτική επιρροή, απλώς αναζητούσαν την αντικατάσταση μιας πολιτικής παρατάξεως με μια άλλη μάλλον παρά να παραδώσουν την κυβέρνηση μόνιμα στον στρατό. Με αυτή την έννοια οι επεμβάσεις πριν από το 1967 περιορίζονταν στο πρότυπο του ρυθμιστή. Αυτό χαρακτηρίζει ακόμη και τη δικτατορία του Μεταξά του 1936-41, η οποία απολάμβανε της αποδοχής ενός σύμφωνου στρατού, ευλογήθηκε από τον Βασιλέα και εφαρμόστηκε από πολιτικούς. Το ίδιο πολίτευμα, με την έμφαση την οποία απέδιδε στον εθνικισμό και τον αντικομμουνισμό, την κοινωνική πειθαρχία και τη σύνθεση στοιχείων της αρχαιότητας και του χριστιανισμού, καθώς και την αποστροφή του για τις κοινοβουλευτικές και τις δημοκρατικές διαδικασίες, εισήγαγε ιδεολογικά στοιχεία τα οποία θα οικειοποιούνταν μετά το 1967 οι συνταγματάρχες, πολλοί από τους οποίους εισήλθαν στη Σχολή Ευελπίδων όταν ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη αναλάβει την εξουσία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος στη νέα έκδοση
Εισαγωγή
1. Ο ρόλος των αξιωματικών κατά τον μεγάλο διχασμό
Οι αντίπαλοι
Ο Βενιζέλος και το κίνημα του 1916
Η συγχώνευση των δύο διοικήσεων και οι αντιδράσεις στο στράτευμα
Η Μικρασιατική εμπλοκή
2. Ανατομία του σώματος των αξιωματικών του στρατού
3. Περίοδος επεμβάσεων 1922-1926
Η ηγεσία της επανάστασης του 1922 και οι στρατιωτικοί
Το κίνημα του Οκτωβρίου 1923 και οι συνέπειές του
Το αβασίλευτο καθεστώς και οι στρατιωτικοί
Η επικράτηση του Πάγκαλου
Ο στρατιωτικός παράγοντας και η κρίση του κοινοβουλευτισμού (1922-1926)
4. Το επίμαχο θέμα της στρατιωτικής επετηρίδας
5. Η επιστροφή του Βενιζέλου και η αναζωπύρωση του διχασμού
6. Οι ομάδες που οργάνωσαν το κίνημα του 1935
7. Η αντιβενιζελική "πρόκληση"
8. Το κίνημα του Μαρτίου 1935 και οι συνέπειές του
Οι συνέπειες
9. Μερικά συμπεράσματα
Οι απόψεις των στρατιωτικών
Πολιτικός έλεγχος
Παράρτημα Ι. Για τις σχέσεις πελατείας-προστασίας
Παράρτημα II. Χρονολογικός πίνακας στρατιωτικών επεμβάσεων και συνωμοτικών ενεργειών από τον Αύγουστο του 1916 έως τον Μάρτιο του 1935