ΓΛΩΣΣΑ - ΓΕΝΟΣ - ΦΥΛΟ

Παρουσίαση

Στόχος της παρούσας έκδοσης είναι η καταγραφή του προβληματισμού για θέματα γλώσσας και φύλου σε σχέση με την ελληνική -που αν και περιορισμένος παρ' όλα αυτά υπάρχει- και η αποτροπή μιας ενδεχόμενης παραγραφής των ζητημάτων που συνεπάγεται στην ελληνική κοινή γνώμη. Σημείο εκκίνησης στο εγχείρημα αυτό αποτελεί το κοινωνικό πρόβλημα, δηλαδή ο κοινωνικός σεξισμός σε βάρος των γυναικών που και σήμερα ακόμη (συν)καθορίζει την ελληνική πραγματικότητα. Αυτό δε συνιστά φυσικά "γυναικείο" ζήτημα, αλλά ένα ζήτημα σχέσεων, σχέσεων εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα. Γλωσσολογική αφετηρία αποτελεί η θέση ότι η γλώσσα δεν αντανακλά μόνο παθητικά στην κοινωνία, αλλά είναι συστατικός παράγοντας στη συγκρότησή της και κατά συνέπεια ενδέχεται δια των ομιλητών και ομιλητριών της στην παραγωγή και αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων και των ιδεολογιών που τις συντηρούν. Η αποδοχή μιας διαλεκτικής σχέσης μεταξύ γλώσσας και κοινωνίας, σε συνδυασμό με τη βασική θέση περί κοινωνικού σεξισμού, επιβάλλουν τη διερεύνηση της συμβολής της γλώσσας στη διατήρηση της ανισότητας στις σχέσεις των φύλων: η Γλωσσολογία δεν μπορεί να είναι υπεύθυνη π.χ. για μια εξήγηση της οικουμενικότητας της αντρικής κυριαρχίας. Πρέπει όμως να χρεωθεί την ευθύνη για την αποκάλυψη του ρόλου της γλώσσας στη διατήρηση και την αναπαραγωγή των σχέσεων ανισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα (αλλά και άλλων ανισοτήτων). (Θ.-Σ. Παυλίδου, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Περιεχόμενα

Προλογικό Σημείωμα στην Παρούσα Έκδοση
Πρόλογος
Οι Συγγραφείς του Τόμου
Κεφάλαιο 1
Γλώσσα-Γένος-Φύλο: Προβλήματα, Αναζητήσεις
και Ελληνική Γλώσσα
Θεοδοσία-Σούλα Παυλίδου
1.1 Εισαγωγή
1.2 Ερωτήματα και επιστημονικά παραδείγματα
1.2.1 Προφεμινιστική Γλωσσολογία
1.2.2 Από την πλευρά των γυναικών: αντρική κυριαρχία, γυναικεία υποτέλεια
1.2.3 Δύο φύλα, δύο κουλτούρες, και η ισοτιμία της ετερότητας
1.2.4 Αναζητώντας μια συνεκτική θεωρία
1.2.5 Η προβληματική στην Ελλάδα
1.3 Άντρες/γυναίκες και ελληνική γλώσσα
1.4 Ασυμμετρίες γένους: Η μικρή διαφορά και οι μεγάλες της συνέπειες
1.5 Τα θηλυκά επαγγελματικά ουσιαστικά
1.6 Φεμινιστική γλωσσική κριτική στην Ελλάδα
1.7 Ενδείξεις γλωσσικής αλλαγής
1.8 Κοινωνικό φύλο και ελληνική γλώσσα: ερευνητικά ζητήματα
1.9 Αντί επιλόγου
Κεφάλαιο 2
Συνομιλιακές Αφηγήσεις με (και για) Φύλο
Αλεξάνδρα Γεωργακοπούλου
2.1 Εισαγωγή
2.2 Δεδομένα
2.3 Ανάλυση
2.3.1 Γεγονότα
2.3.2 Διάλογοι χαρακτήρων
2.4 Συμπέρασμα
Κεφαλαίο 3
Συμφωνία/Διαφωνία: Αλληλεγγύη και Αντιπαλότητα στις Συνομιλίες Γυναικών και Αντρών Μαριάνθη Μακρή-Τσιλιπάκου
3.1 Το θεωρητικό πλαίσιο
3.2 Η υπόθεση εργασίας
3.3 Συμφωνία και διαφωνία
3.4 Αλληλέγγυες παρεμβάσεις και ανταγωνιστικές διακοπές
3.5 Η ροή των θεμάτων και η κατανομή των ευκαιριών στον λόγο
3.6 Συνολικά συμπεράσματα
Κεφάλαιο 4
Το Φαινόμενο της Διακοπής στη Διεπίδραση της Τάξης και η κατά Φύλα Διαφοροποίησή του
Αργύρης Αρχάκης
4.1 Εισαγωγή
4.2 Το μοντέλο διαδοχής των συνεισφορών
4.3 Το φαινόμενο της διακοπής και η ανάλυσή του
4.4 Το υλικό της έρευνας και η συνομιλιακή διεπίδραση στην τάξη
4.5 Ο προσδιορισμός του φαινομένου της διακοπής στη σχολική διεπίδραση
4.5.1 Κυριαρχικές διακοπές
4.5.2 Συνεργασιακές διακοπές
4.6 Υπόθεση έρευνας και αποτελέσματα
4.7 Συμπεράσματα
Κεφάλαιο 5
"Δημοτική", "Καθαρεύουσα" και οι Στάσεις των δύο Φύλων
Μαρία Αραποπούλου
5.1 Εισαγωγή
5.2 Η έννοια της στάσης
5.3 Γλωσσικές στάσεις και φύλο
5.4 Υποθέσεις εργασίας και συλλογή των δεδομένων
5.5 Αποτελέσματα
5.6 Συμπεράσματα
5.7 Παράρτημα
5.7.1 Απόσπασμα του κειμένου που διάβασε
ο εκφωνητής στις δύο του πραγματώσεις (Καθημερινή 3/1/1985)
5.7.2 Ερωτηματολόγιο
Κεφάλαιο 6
Ο Ρόλος του Κοινωνικού Φύλου στη Διαμόρφωση της Γλωσσικής Ποικιλίας των Εφήβων στη Βόρεια Ελλάδα
Δημήτρης Παπαζαχαρίου
6.1 Εισαγωγή
6.2 Κοινωνιογλωσσολογίες απόψεις για την ταυτότητα των δύο φύλων
6.3 Κοινωνικά χαρακτηριστικά του φύλου στην κοινότητα της Γ.
6.3.1 Οικογενειακό περιβάλλον
6.3.2 Σχολικό περιβάλλον
6.3.3 Προσφιλείς δραστηριότητες
6.3.4 Κοινωνικοποίηση
6.3.5 Συμβολική σημασία των κοινωνικών δεσμών
6.4 Αξιοποίηση των εθνογραφικών πορισμάτων στην ποσοτική ανάλυση
6.5 Στατιστική ανάλυση
6.5.1 Σχέση γλωσσικής ποικιλίας και κοινωνικού προσδιορισμού των αγοριών
6.5.2 Σχέση γλωσσικής ποικιλίας και κοινωνικού προσδιορισμού των κοριτσιών
6.5.3 Περίληψη
6.6 Συζήτηση - συμπεράσματα των αποτελεσμάτων της ποσοτικής ανάλυσης
6.7 Ερμηνεία της γλωσσικής συμπεριφοράς των κοινωνικών φύλων των εφήβων
Κεφάλαιο 7
Εναλλαγή Κωδίκων και Φύλο: Η Ελληνοαυστραλιανή Περίπτωση
Πετρούλα Τσοκαλίδου
1.1 Εισαγωγή
7.2 Έλληνες και Ελληνίδες της Αυστραλίας
7.3 Μέθοδος και δεδομένα της έρευνας
7.4 Αποτελέσματα της έρευνας
7.4.1 Οι λειτουργίες της εναλλαγής κωδίκων
7.4.2 Οι διαφορές των δύο φύλων στην εναλλαγή κωδίκων
7.5 Συμπέρασμα
Παράρτημα: Τα Σύμβολα Απομαγνητοφώνησης Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Όρων
Ευρετήριο Ονομάτων Ελληνόγλωσσης Βιβλιογραφίας
Ευρετήριο Ονομάτων Ξενόγλωσσης Βιβλιογραφίας