ΜΙΚΗΣ ΜΑΤΣΑΚΗΣ

Παρουσίαση

Ο Μίκης Ματσάκης αποτελεί τυπικό εκπρόσωπο ενός Ελληνισμού που δεν υπάρχει πια, ενός Ελληνισμού που πατρίδα του δεν ήταν το νεοελληνικό κράτος αλλά ολόκληρη η Μεσόγειος ανήκει στη χορεία των ανθρώπων εκείνων (Θάλεια Φλωρά-Καραβία, Κ. Π. Καβάφης, Αντώνης Μπενάκης, Πηνελόπη Δέλτα, Κωνσταντίνος Μαλέας, Κωνσταντίνος Παρθένης, Νίκος Τσιφόρος κ.ά.) που η ζωή τους απλωνόταν στην Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια, την Κύπρο και αλλού, όπου μιλούσαν ρωμαίικα και όπου άκμαζαν θύλακες ελληνισμού. Ο ίδιος ο Ματσάκης ήταν ένας Έλληνας τριών ηπείρων: με δωδεκανησιακή καταγωγή, γεννήθηκε το 1900 στα Μύρα (Demre) της Μικρας Ασίας, που τότε αποτελούσαν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στα έξι του χρόνια όμως βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ανδρώθηκε σε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον με κύριο γνώρισμά του την πολυπολιτισμικότητα, ανάμεσα σε Αιγυπτίους, Γάλλους, Άγγλους, Έλληνες, Τούρκους και Άραβες που συμβίωναν κατά το μάλλον ή ήττον ειρηνικά. Αποτέλεσε επιφανές μέλος της παροικιακής κοινότητας και, παρότι επέλεξε να εγκατασταθεί στην Αθήνα από το 1932, πέρασε αργότερα μεγάλα διαστήματα στην Αίγυπτο, εργαζόμενος για λογαριασμό του Πατριαρχείου στην Αλεξάνδρεια και στο Κάιρο.
Σήμερα, ο ζωγράφος και αγιογράφος Μίκης Ματσάκης στέκει μάλλον ξεχασμένος. Και αν το αγιογραφικό του έργο παραμένει εντελώς άγνωστο, καθότι απρόσιτο για γεωγραφικούς λόγους (οι σημαντικότερες τοιχογραφίες του σώζονται στην Αίγυπτο, ωστόσο έχει ιστορήσει ναούς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και εικόνες του κοσμούν ελληνικές εκκλησίες των ΗΠΑ), δεν θα έπρεπε να ισχύει το ίδιο για τη ζωγραφική του και την επίσης παραγνωρισμένη συνδικαλιστική δράση του, ιδίως κατά τον Μεσοπόλεμο. Σε κάθε περίπτωση, ο δαιμόνιος Δωδεκανήσιος που μεγάλωσε στην Αίγυπτο και σπούδασε στην Ευρώπη κυριάρχησε στην καλλιτεχνική ζωή της Αθήνας κατά τη δεκαετία του 1930, επιβλήθηκε μεταξύ των συναδέλφων του στην Αίγυπτο κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και ανέπτυξε πλούσια εκθεσιακή δράση στην Ελλάδα τα χρόνια του 1960 και του 1970. Στόχος του παρόντος κειμένου είναι να φωτιστούν, στο μέτρο του δυνατού και στο πλαίσιο των περιορισμών που θέτει ένα εισαγωγικό σημείωμα, οι πλευρές του πολυσχιδούς έργου του Ματσάκη, αυτής της «αδράς φυσιογνωμίας μεσημβρινού τύπου με "μανταλιτέ" Ευρωπαίου», ενός Έλληνα της Αιγύπτου, της Μεσογείου καλύτερα, που -κοσμοπολίτης και πληθωρικός, αεικίνητος και χαλκέντερος- άφησε το στίγμα της τέχνης του μέσα στον ταραγμένο ελληνικό 20ό αιώνα. (Σπύρος Μοσχονάς, από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Σπύρος Μοσχονάς: «Αδρά φυσιογνωμία μεσημβρινού τύπου με "μανταλιτέ" Ευρωπαίου»
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΩΝ
Μίκης Ματσάκης ο ζωγράφος
Μίκης Ματσάκης ο αγιογράφος
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Χρονολόγιο
Κείμενα του Μίκη Ματσάκη
Κείμενα για τον Μίκη Ματσάκη