ΟΙ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΕΣ ΕΡΙΔΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΙΔ' ΑΙΩΝΑ

Παρουσίαση

Οι ησυχαστικές έριδες προκλήθηκαν από το Βαρλαάμ τον Καλαβρό, που με αφορμή την ψυχοσωματική μέθοδο της προσευχής άρχισε οξεία κριτική εναντίον των ησυχαστών. Από την αρχή της έριδας φάνηκε πως η διαμάχη ανάμεσα στο Βαρλαάμ και το Γρηγόριο Παλαμά, που ανέλαβε την υπεράσπιση των «ιερώς ησυχαζόντων», είχε υπόβαθρο πολιτιστικό και θεολογικό. Στο πρόσωπο των δυο παραπάνω πρωταγωνιστών συγκρούστηκαν δυο πολιτισμοί: το αναγεννησιακό πνεύμα της Δύσης, με κυρίαρχο στοιχείο τον ορθολογισμό, και η παραδοσιακή Ορθοδοξία, που αγωνιζόταν να μείνει πιστή στο πνεύμα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας.
Ο Γρηγόριος Παλαμάς και οι άλλοι ησυχαστές θεολόγοι απέκρουσαν την υπερτίμηση της φιλοσοφίας και την απόδοση σωτηριολογικής αξίας στους "αριστοτελικούς συλλογισμούς", χωρίς αυτό να σημαίνει απόρριψη της κλασικής παιδείας. Βάση της θεογνωσίας και κατ' επέκταση της σωτηρίας έθεσαν όχι τη νοησιαρχική προσέγγιση του Θεού, αλλά την προσωπική εμπειρία, την πραγματική δηλ. ένωση του ανθρώπου με το Θεό, που τελεσιουργεί η "θεοποιός χάρις" του Αγίου Πνεύματος. Γι' αυτό κεντρικό θέμα της δογματικής διαμάχης κατέστη η διάκριση ουσίας και ενεργείας στο Θεό, ζήτημα που έλυσαν οι ησυχαστικές σύνοδοι του 14ου αιώνα (1341, 1347, 1351 και 1368).
Με τη διάκριση στο Θεό άκτιστης ουσίας, που είναι αμέθεκτη, και ακτίστων ενεργειών (θείο φως, θεία χάρη κ.ά.) που είναι μεθεκτές, οι σύνοδοι του 14ου αιώνα με τις αποφάσεις τους, που τελικά έγιναν αποδεκτές από ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία, έθεσαν το θεμέλιο της πραγματικής κοινωνίας με το Θεό και της οντολογικής θεώσεως του ανθρώπου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ (1336 - 1341)
Οι αρχές των ησυχαστικών ερίδων
Η επίθεση του Βαρλαάμ εναντίον των ησυχαστών
Η σύνοδος του 1341
Τα γεγονότα πριν από τη σύνοδο του Ιουνίου 1341
Η γνησιότητα του Τόμου
Η σύνοδος του Ιουνίου 1341
Η σύνοδος του Αυγούστου 1341
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ (1341 - 1347)
Ο εμφύλιος πόλεμος
Η ανανέωση της ησυχαστικής έριδας
Η σύνοδος του 1347
Αντιδράσεις στις εκκλησιαστικές μεταβολές. Άνοδος του Γρηγορίου Παλαμά στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης
Η ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΙΔΩΝ (1347 - 1368)
Γα γεγονότα πριν από τη σύνοδο του 1351
Η σύνοδος του 1351
Τα γεγονότα μετά τη σύνοδο του 1351
Σύγκρουση Ορθόδοξης και Σχολαστικής Θεολογίας. Η σύνοδος του 1368
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ