ΛΑΖΑΡΟΣ - ΙΟΥΔΑΣ Ο ΙΣΚΑΡΙΩΤΗΣ

Παρουσίαση

Μέσα από τα διηγήματά του Λάζαρος και Ιούδας ο Ισκαριώτης, ο Λεονίντ Αντρέγιεφ μας δίνει πολύ ενδιαφέροντα πορτρέτα των γνωστών βιβλικών ηρώων.
Με το διήγημα Λάζαρος, ο συγγραφέας κατορθώνει να μας μεταδώσει το ρίγος που θα πρέπει να προκαλούσε στους συγχρόνους του το βλέμα κάποιου που αντίκρισε κατάματα το θάνατο και διατήρησε κάτω από τα βλέφαρά του το τρομερό αντικαθρέφτισμα του κάτω κόσμου.
Στο δεύτερο διήγημα, με τίτλο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ο Αντρέγιεφ μας περιγράφει το λαβύρινθο μίας τυραννισμένης συνείδησης, το μαρτύριο ενός ανθρώπου που το πεπρωμένο τον οδήγησε από την αγάπη στην προδοσία και το έγκλημα. Χρησιμοποιώντας αυθαίρετα και τολμηρά το υλικό της Βίβλου, ο Αντρέγιεφ μας αποκαλύπτει ακόμα μια φορά το πολύπλευρο ταλέντο του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

[...] Ο Αντρέγιεφ πλάθει μια πραγματικά αλησμόνητη φιγούρα, αυτήν του Ιούδα, απόλυτα ρεαλιστική και, την ίδια στιγμή, συμβολική: βλέπουμε δηλαδή τον Ιούδα να ενσαρκώνει την αυτοκαταστροφή ως αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ουσιαστικά, ο Ιούδας είναι ο μόνος από τους δώδεκα μαθητές που αισθάνεται ότι αυτό που χρειάζεται είναι να τον σώσει κάποιος από τον εαυτό του. Κινούμενος μέσα στη σφαίρα του παράδοξου, άλλοτε τιποτένιος κλέφτης και συκοφάντης, και άλλοτε τρυφερός, βυθισμένος μέσα σε μια πολύ ανθρώπινη αγωνία, ο Ιούδας του Αντρέγιεφ μιλάει σαν κυνικός, σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται, είναι ο αιώνιος παρείσακτος, ένας απόβλητος που γυρεύει μια θέση στο μέσο της σκηνής. Η τραγωδία του δεν είναι απλώς η προδοσία του Θεανθρώπου, αλλά το αυτοκαταστροφικό του μένος.
Πιο σύντομο διήγημα ο "Λάζαρος", είναι αυτό που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα δύο. Βασισμένος στο επίσης γνωστό επεισόδιο της ανάστασης του Λαζάρου από τον Ιησού, ο Αντρέγιεφ ασχολείται με τη "δεύτερη ζωή" του Λαζάρου και τις ολέθριες συνέπειες που έχει πάνω του το "θαύμα". Στην ουσία, ο Ιησούς έχει διαπράξει ένα τερατούργημα, ένα ανοσιούργημα. Έχει δημιουργήσει έναν νεκροζώντανο που περιφέρεται στιγματισμένος μεταξύ των ζωντανών. Όλοι τον αποφεύγουν, καθώς το βλέμμα του είναι σαν αυτό της Μέδουσας: πετρώνει κάθε συναίσθημα, κάθε επιθυμία για ζωή σε όποιον τον κοιτάζει κατάματα. Γιατί μέσα από το βλέμμα του Λαζάρου μπορεί κανείς να νιώσει τον τρόμο της αβύσσου, του κενού, "τα σκούρα και φοβερά κρύσταλλα μέσα από τα οποία κοιτούσε τους ανθρώπους το ίδιο το ασύλληπτο Υπερπέραν". Μετά από τη συνάντησή τους με τον Λάζαρο, καλλιτέχνες, φιλόσοφοι και ερωτευμένοι παύουν να ζούνε όπως πριν. Με τη διαφορά ότι ο Λάζαρος δεν ανοίγει το στόμα του να βγάλει μιλιά - διότι αυτό που είδε στις τρεις μέρες που ήταν νεκρός απλά δεν λέγεται. Το μόνο που επαναλαμβάνει είναι: "Ήμουν νεκρός"... (Ηλίας Μαγκλίνης, Η Καθημερινή, 26/5/2002)