Ο μηχανικός του χαμένου χρόνου

Παρουσίαση

Στις Συζητήσεις του με τον Pierre Cabanne, ο Marcel Duchamp (1887-1968), -ένας από τους πλέον ευφυείς ανθρώπους του 20ού αιώνα", όπως έλεγε ο Breton- μιλάει για τον εαυτό του και δίνει εξηγήσεις για τις πράξεις, τις αντιδράσεις, τα αισθήματα και τις επιλογές του.
Ως δημιουργός, ο Μαρσέλ Ντυσάν δεν θέλησε να επιβάλει με τις πράξεις του μια νέα επαναστατική γλώσσα αλλά να προτείνει μια πνευματική στάση· γι' αυτό και οι συνεντεύξεις αυτές αποτελούν ένα μάθημα ηθικής που εκπλήττει. Αφυπνίζοντας μια ολόκληρη ήπειρο, την Αμερική, ευαισθητοποιώντας την απέναντι στη ζωντανή ζωγραφική, ευαισθητοποιήθηκε συγχρόνως και ο ίδιος, κατακτώντας την ελευθερία. Τα όσα πραγματοποίησε, σε χρονολογική σειρά, διαγράφουν την προοδευτική απελευθέρωση ενός ανθρώπου σε σχέση με την οικογένειά του, το περιβάλλον του, την εποχή του, την πραγματικότητα, την τέχνη του καιρού του, τους κανόνες της και τα παραδοσιακά της μέσα.
Από το "Γυμνό που κατεβαίνει μια σκάλα" και πέρα, που γνώρισε σημαντική επιτυχία στο Armory Show στη Νέα Υόρκη το 1913, ο Duchamp αποδεσμεύτηκε από τα εξωτερικά μέσα της ζωγραφικής για ν' ασχοληθεί πλέον μόνο με τη σημασία της, έξω από την αναπαράσταση και κυρίως έξω από το περιεχόμενό της. Προσπάθησε να πλησιάσει την πραγματικότητα του αντικειμένου που δημιουργεί τη δική του πλαστική ταυτότητα.
Από τον Μαρσέλ Ντυσάν και πέρα, ανοίγεται η απόλυτη, αναγκαία αναθεώρηση όχι μόνο του περιεχομένου και της σημασίας του αντικειμένου, αλλά και της στάσης του δημιουργού απέναντί του. Το ready-made του Ντυσάν, όπως η "Ρόδα ποδηλάτου" και η "Κρήνη-ουρητήριο", απέκτησαν σημαντική εμβέλεια, αφού θεωρήθηκαν για κάμποσα χρόνια ως μια χαριτωμένη παλαβομάρα: η επιλογή του καλλιτέχνη αλλοιώνει τον αρχικό προορισμό του αντικειμένου, τού ορίζει έναν απροσδόκητο εκφραστικό ρόλο.
"Η νύφη που τη γδύνουν οι μνηστήρες της, ακόμα - Το Μεγάλο γυαλί" θεωρείται το αριστούργημα του Ντυσάν και ένα από τα σημαντικότερα έργα του 20ού αιώνα.
Μετά τον θάνατό του αποκαλύφθηκε το μεγάλο του έργο: "Δεδομένα: 1ον Ο καταρράχτης· 2ον Το φωταέριο", που το δούλευε μυστικά τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του, φτιάχνοντας το "άγνωστο αριστούργημά" του, όπως ο ήρωας του Μπαλζάκ. Αυτό το ερωτικό γλυπτικό περιβάλλον το οποίο μπορούμε να δούμε κοιτάζοντας από τις δύο τρύπες μιας ξύλινης πόρτας, έχει ως πρόθεση να μας εμποδίσει να δούμε. Κεφαλαιώδης ρήξη, η μόνη όντως μοντέρνα ρήξη, η οποία υποχρεώνει τον (παθητικό) θεατή να μεταβληθεί σε (ενεργό) "παρατηρητή" [regardeur], και στη συνέχεια σε (μετέχοντα) οφθαλμοπόρνο.
Ο Μαρσέλ Ντυσάν επηρέασε όλα τα κινήματα της τέχνης του 20ού αιώνα, από τον φουτουρισμό, τη μηχανική τέχνη, τον ντανταϊσμό, την αφαίρεση, το σουρεαλισμό, την op-art, την pop-art, την εννοιολογική τέχνη (conceptual art), την minimal art, την arte povera και τον υπερ-ρεαλισμό, ξεπερνώντας, εκ των προτέρων, ακόμα και τις μελλοντικές καινοτομίες των ίδιων του των οπαδών.
Η έκδοση, εκτός από τις συνεντεύξεις, συνοδεύεται από εργοβιογραφία, κατάλογο έργων, φιλμογραφία, βιβλιογραφία, έγχρωμες και μαυρόασπρες φωτογραφίες του Ντυσάν και του έργου του, καθώς και κείμενα των Apollinaire, Andre Breton, Octavio Paz, Νικόλα Κάλας, Robert Lebel, Arturo Schwarz, Richard Hamilton, Jasper Johns, Robert Rauschenberg και John Cage. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

PIERRE CABANNE: Προοίμιο (Πρόλογος της πρώτης έκδοσης)
PIERRE CABANNE: Νέο προοίμιο
ΟΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
1. Οχτώ χρόνια κολυμβητικών ασκήσεων
2. Ένα παράθυρο πού βγάζει σε κάτι άλλο
3. Μες στο Μεγάλο γυαλί
4. Προτιμώ να αναπνέω παρά να δουλεύω
5. Ζω σαν γκαρσόνι καφενείου
ΕΠΙΜΕΤΡΟ I
1. Εργοβιογραφία Marcel Duchamp
2. Κύρια έργα του Marcel Duchamp
3. Φωτογραφίες του Duchamp και των έργων του
4. Κύριες εκθέσεις
5. Βιβλιογραφία
6. Φιλμογραφία
ΕΠΙΜΕΤΡΟ II
Σημείωμα του επιμελητή
claes oldenburg: Ποίημα
GUILLAUME APOLLINAIRE: Ο Marcel Duchamp
ANDRE BRETON: Ο Marcel Duchamp
OCTAVIO PAZ: Η Δουλτσινέα του Marcel Duchamp
MARCEL DUCHAMP: A propos of «Ready-mades» (σχετικώς με τα έτοιμα προϊόντα)
RICHARD HAMILTON: Η μηχανή του Duchamp ή Η επεξήγηση του διαγράμματος και η απόδειξη της αναγκαιότητας του Πράσινου κουτιού
ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΛΑΣ: Το Μεγάλο γυαλί και ένα Υστερόγραφο
ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΛΑΣ: Ανασκευάζοντας τον καθρέφτη
ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΛΑΣ: Το τελευταίο έργο του Duchamp
ROBERT LEBEL: To «Άγνωστο αριστούργημα»
ROBERT LEBEL: Τελευταία βραδιά με τον Marcel Duchamp
ARTURO SCHWARZ: Υστερόγραφο: H πλάγια όψη του ρολογιού
JASPER JOHNS: Marcel Duchamp (1887-1968) - Μια εκτίμηση
RICHARD HAMILTON: Ποιον θαυμάζετε;
JOHN CAGE: Ακροστιχίδα
ROBERT RAUSCHENBERG: Είναι σχεδόν αδύνατο...

Επιμέλεια ύλης: Κύριλλος Σαρρής
Την έκδοση σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Σταύρος Α. Πετσόπουλος