ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Παρουσίαση

Καθώς ο "ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ" είχε γίνει άρνηση του σοσιαλισμού, δεν μπορούσε παρά να βρεθεί κάποια στιγμή μπροστά στην άρνησή του, έστω κι αν αυτό δεν σήμαινε άνοδο προς τον αληθινό σοσιαλισμό αλλά αναζήτηση διεξόδων ακόμη και προς την πλευρά του καπιταλισμού. [...]
Εκείνο που χρειάζεται είναι να διερευνηθούν τα βαθύτερα αίτια που επέτρεψαν στο σταλινισμό να επιβληθεί και να κυριαρχήσει, αίτια που μπορούν να αναζητηθούν:
1) Στο ιστορικό παρελθόν της Ρωσίας, στο παρελθόν του τσαρικού δεσποτισμού και της ασιατικής βαρβαρότητας όσο και στο επαναστατικό παρελθόν του 19ου αιώνα, που εκπροσωπήθηκε από τους Ρώσους λαϊκιστές, τους ναρόντνικους, με τη μυστικιστική τους αντίληψη για την "κομμουνιστική φύση" του Ρώσου αγρότη και την πανσλαβιστική της εκτροπή που ήθελε τον Ρώσο αγρότη να φέρνει τον κομμουνισμό στη "σάπια Δύση" έστω και με το κνούτο. [...]
2) Στις φιλοσοφικές καταβολές του σταλινισμού, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά σχέση με τον διαλεκτικό υλισμό, έχουν όμως στενή σχέση με τη μεταφυσική και με τον ιδεαλισμό. [...] Αν θυμηθούμε ότι ο Μαρξ θεωρεί την πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα ως "αθηναϊκή εξιδανίκευση της αιγυπτιακής κοινωνίας της χωρισμένης σε κάστες", έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της ασιατικού τύπου κοινωνίας που οργάνωσε ο σταλινισμός, δίνοντάς της το ψευδώνυμο του σοσιαλισμού. [...]
3) Στον τρόπο με τον οποίο ο Στάλιν χρησιμοποίησε, μέχρι λεηλασίας, τη λενινιστική κληρονομιά, αλλά και στις ίδιες τις αντιφάσεις του Λένιν, ιδιαίτερα τις αντιφάσεις ανάμεσα στην αντίληψη για το ρόλο των μαζών στην Ιστορία και το ρόλο της "επαναστατικής πρωτοβουλίας των μαζών" και στην αντίληψη που εξέφρασε μετά το 1920, όταν ανέλυε τις αιτίες για τις οποίες την εξουσία του προλεταριάτου έπρεπε να ασκεί αποκλειστικά το κόμμα των Μπολσεβίκων. [...]
Από αυτές τις ανάγκες και αυτά τα κίνητρα ξεκίνησε η μελέτη μου, που βέβαια δεν είναι "ιστορική". Δεν είναι η ιστορία του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, είναι μάλλον η ρωσική περιπέτεια της μαρξιστικής σκέψης - που αρχίζει με το οδοιπορικό του Μαρξ και του Ένγκελς στη Ρωσία του περασμένου αιώνα και με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού τις ιδιοτυπίες της Ρωσικής Επανάστασης και το θέμα της ρωσικής αγροτικής κοινότητας, περνάει στην αντιμετώπιση του προβλήματος από τον Πλεχάνοφ και τον Λένιν, για να φτάσει στον Στάλιν και στην -ιδιότυπη πάντα- εξουσία που εγκαθίδρυσε: Εξουσία θεοκρατική, με έντονα ασιατικά στοιχεία και με εξίσου έντονα στοιχεία από τον ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό, που μετεξελίχθηκε σε "προλεταριακό" λαϊκισμό. (Ε.Π., από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Σημείωμα για την εκδοτική ιστορία και τις εκδοτικές επιλογές της Έλλης Παππά
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1. ΜΑΡΞ: Και με κοινότητες ο σοσιαλισμός
Η επιστολή στα Χρονικά της Πατρίδας
Η απάντηση στη Βέρα Ζασούλιτς
Τα ιστορικά δεδομένα
Δυαδικός χαρακτήρας της κοινότητας
Η Ρωσική Επανάσταση και οι κινητήριες δυνάμεις της
2. ΕΝΓΚΕΛΣ: Ναι στις Κοινότητες, υπό όρους
Για μια δημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία
Απομυθοποίηση της αγροτικής κοινότητας
Προτεραιότητα στο ευρωπαϊκό προλεταριάτο
Η έννοια του "μοντέλου" στην επανάσταση
3. ΠΛΕΧΑΝΟΦ: Η αγροτική κοινότητα πέθανε
4. ΛΕΝΙΝ: Συμμαχία εργατών και αγροτών
Αγρότης, σοβιετική εξουσία και πολιτισμός
Γραφειοκράτες και μεγάλο ρώσοι σωβινιστές
Η πολιτιστική επανάσταση που δεν έγινε
5. ΣΤΑΛΙΝ: Σοσιαλισμός ή/ και Λαϊκισμός
Ιδεολογικά προβλήματα, αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις
Το "μεθύσι" του θριάμβου
Ο ίλιγγος της βαρβαρότητας
Στάλιν εναντίον Λένιν: Από την απομόνωση στη θεοποίηση
Ο προστάτης του παγκόσμιου προλεταριάτου
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Η καταστροφή τον Πολιτισμού