ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

Παρουσίαση

Στην εποχή μας γίνεται λόγος πολύς για γλωσσικές αλλαγές στα λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας, περισσότερο συμβατές προς το νεοελληνικό γλωσσικό ιδίωμα και αίσθημα. Η Εκκλησία ήτανε πάντοτε ανοιχτή σε αλλαγές που βοηθούσανε την προσέγγιση της θείας αλήθειας. Όμως ήτανε κι εξαιρετικά προσεκτική. Η παρούσα επανέκδοση του κλασσικού πλέον έργου του καθηγητή Στυλιανού Παπαδόπουλου, στοχεύει ακριβώς στην επισήμανση ουσιωδών παραμέτρων του ζητήματος, ώστε η οποιαδήποτε γλωσσική επέμβαση (που ως πρόβλημα υφίστατο και θα υφίσταται στη μακρόβια ελληνική γλώσσα), να γίνει νηφάλια, με σεβασμό στη μακρόχρονη εκκλησιαστική παράδοση, με προοπτική τη βοήθεια των πιστών και με τη βεβαιότητα, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας, ότι:
- της Θεολογίας, δηλαδή της εκφράσεως ή δηλώσεως της αλήθειας, προηγείται η εμπειρία της αλήθειας
- η γλώσσα έχει ρόλο δηλωτικό και σημειωτικό, δεν έχει αναλογία προς το είναι της αλήθειας
- τα φιλοσοφικά σχήματα μερικής ή ολικής ταυτίσεως του σημαίνοντος και σημαινομένου δεν έχουν εφαρμογή στη θεολογία, εφόσον δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ αλήθειας και γλώσσας, εφόσον τα δύο μεγέθη είναι διαφορετικής τάξεως, δηλαδή άκτιστη η αλήθεια και κτιστή η γλώσσα
- η επιλογή της γλώσσας και των λέξεων στη θεολογία (στην έκφραση-δήλωση της αλήθειας) είναι αποκλειστική ευθύνη του ανθρώπου
- η ίδια αλήθεια μπορεί να δηλωθεί και με διαφορετικές μεταξύ τους λέξεις της ίδιας γλώσσας (π.χ. ελληνικής)
- οι λέξεις, με τις οποίες κήρυξαν ο Κύριος, οι Απόστολοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι σύγχρονοι κήρυκες, δεν οδηγούν στην πίστη, στην αλήθεια, παρά μόνο αν ο ακούων αυτές φωτιστεί από το άγιο Πνεύμα και τις υιοθετήσει. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος Γ' εκδόσεως
Εισαγωγικά
Το πώς της θεωρήσεως του Ευαγγελίου
α) Στον προτεσταντισμό
β) Στην Εκκλησία και την ορθόδοξη θεολογία
Μυθική η γλώσσα της Καινής Διαθήκης;
Η γνήσια απομύθευση οδηγεί στην αλήθεια;
Γιατί, η αρχική ακαταληψία των Αποστόλων και η ασυνεννοησία μεταξύ ορθοδόξων και κακοδόξων;
Η εμπειρία προηγείται της γλώσσας
Η γλώσσα δεν περικλείει την αλήθεια
Η (θεολογική) γλώσσα δεν αποκαλύπτεται, αλλά είναι έργο του ανθρώπου
Η γλώσσα δηλώνει το είναι (όχι τη φύση) της αλήθειας
Η θεολογική γλώσσα είναι "σημαντική" και "δηλωτική" (όχι περιεκτική)
Η θεολογική γλώσσα είναι συμβατική και όχι συμβολική και απόλυτη
Συμπεράσματα
Η συμβατικότητα της γλώσσας και οι συνέπειές της
Το σχετικό κύρος της συμβατικής γλώσσας
Το δυνατόν της θεολογίας
Η θεολογία είναι δυνατή, καθόσον η ψυχή γίνεται κάτοπτρο της αλήθειας
Νηπιασμός ερμηνευτών και άρνηση της θείας οικονομίας
Σε τι αφορά η θεολογία;
Θεολογία και δράση του αγίου Πνεύματος
"Τάξις θεολογίας"; πορεία προοδευτική
Αύξηση και όχι βελτίωση
Εξέλιξη δόγματος;
Η έξοδος από τα νέα ρωμαιοκαθολικά "δόγματα"
"Παλαιό" και "νέο". "Ανανεωτισμός"
Γιατί δεν είναι η θεολογία αποφατική
Αποτελεί η θεολογία εξελληνισμό του χριστιανισμού ή εκχριστιανισμό του ελληνισμού;
Υποσημειώσεις