ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση

Ο αιώνας που πέρασε ήταν αιώνας αποθέωσης του κοινωνικού. Τον πειρασμό αυτής της αποθέωσης δεν απέφυγε τελικά ούτε η θεολογία, στη δυτική της έκφραση, όταν αφενός οδήγησε την τριαδική θεολογία του πρώτου Χριστιανισμού σε κοινωνιολογία και αφετέρου συνηγορούσε συνειδητά ή ασυνείδητα σαν σε συμπαράταξη με τα "συνεργαζόμενα" ή διαλεγόμενα κοινωνικοπολιτικά συστήματα και τις κοσμικές ιδεολογίες υπέρ μιας κοινωνικής και μόνο ερμηνείας όχι μόνο των θρησκευτικών μορφών της ζωής, αλλά και των θεολογικών προτάσεων, των οποίων το περιεχόμενο είχε αναφορές στην ανθρωπολογία που δεν θα επιθυμούσε να συνδέεται πάντοτε και με την κοινωνία των προβλημάτων και των αναγκαιοτήτων, να κατανοείται δηλαδή αναγκαστικά ως κοινωνιολογία. Κάτι τέτοιο μαρτυρεί π.χ. η θεώρηση του ευαγγελικού λόγου ως πολιτικού κυρίως και κοινωνικού "μανιφέστου", με κύρια χαρακτηριστικά την εξάντληση της αποκάλυψης στη θεμελίωση μιας καθαρά κοινωνικής και πολιτικής ηθικής.
Την τακτική αυτή δεν ακολούθησε σχεδόν ποτέ η ορθόδοξη πατερική θεολογία, επειδή δεν εκφράζεται αποσπασματικά ούτε τρέφεται από την απομόνωση μεθόδων και οπτικών, όταν καλείται να προσεγγίσει, να κατανοήσει και να ερμηνεύσει την κοσμική ή τη θρησκευτική πραγματικότητα. Η ορθόδοξη θεολογία έχει τις προϋποθέσεις να αντιλαμβάνεται την ιδιαιτερότητα των κοινωνικών προβλημάτων και να προχωρεί σε ερμηνείες, προσφέροντας σημαντικές υπηρεσίες στην μετακοινωνική κατανόησή τους. Ο θεολογικός λόγος παρέχει τη δυνατότητα για μια ουσιαστική διείσδυση, ώστε να αποκαλύπτονται οι βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων, να αναζητείται το αληθινό θεμέλιο των θεσμών και να προτείνονται ρεαλιστικές διέξοδοι στην αντιμετώπιση της κακής πραγματικότητας που είναι σε θέση να πληροφορούν τη ζωή και όχι να την αποπροσανατολίζουν. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ι. "ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ" ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
1. Οι έννοιες "θάνατος του Θεού" και "ευρωπαϊκός πολιτισμός"
2. Πολιτισμικές παρενέργειες του "θανάτου του Θεού"
II. ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΘΕΪΑ
Ι. Η εκκοσμίκευση ως ενδοχριστιανικό φαινόμενο
2. Η εκκοσμίκευση ως αποϊεροποίηση, αποεκκλησιαστικοποίηση και αποχριστιανοποίηση του κόσμου
3. Η αθεΐα ως η ανακεφαλαίωση της εκκοσμίκευσης
4. Συμπεράσματα
III. Η ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΛΟΠΑΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ
IV. ΘΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΔΑΧΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ
1. Ιερατείο: Κρίση και αναβάθμισή του
2. Ενορία: Κρίση και ανασύστασή της
3. Εθνική συνείδηση: Κρίση και καθιέρωσή της
4. Κοινωνία: Κρίση και αποκατάσταση της αδικίας
5. Οικογένεια: Θεολογία του γάμου και της ισοτιμίας των φύλων
6. Συμπεράσματα
V. ΘΕΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΝΙΑΣ
1. Θεωρητικά προαπαιτούμενα
2. Διάγνωση: Η πενία ως καρπός της αμαρτίας
3. Εκκλησιαστική παρέμβαση
VI. Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
1. Η θεολογία της κοινωνιολογίας του επαγγέλματος
2. Η κοινωνική λειτουργία του επαγγέλματος
3. Η ποικιλότητα επαγγελμάτων ως δυνατότητα κοινωνικής συνοχής
4. Συμπεράσματα
VII. Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΥΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
1. Εισαγωγή
2. Η θεολογία της ευγένειας
3. Η ευγένεια της θεολογίας
VIII. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΝΝΟΙΩΝ