ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Παρουσίαση

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να σκιαγραφήσουμε, στον βαθμό που μας είναι δυνατό, τις "μεγάλες στιγμές" στην εξέλιξη της έννοιας του χρόνου. Η προσέγγισή μας είναι από τη σκοπιά της φυσικής και της συνυφασμένης μ' αυτή φιλοσοφίας. Άλλες προσεγγίσεις του ζητήματος, π.χ. ο ψυχολογικός χρόνος, ο ιστορικός χρόνος κ.λπ., δεν εμπίπτουν στους στόχους της παρούσας μελέτης και μόνο περιστασιακά θίγονται όταν το απαιτεί η περίπτωση.
Ξεκινάμε λοιπόν ένα ταξίδι στις φιλοσοφικές και επιστημονικές αντιλήψεις του χρόνου. Με αφετηρία τις πρώτες, μυθολογικές, ερμηνείες του κόσμου και του χρόνου, προχωράμε στις απαρχές της επιστημονικής αντίληψης, στους Μιλήσιους φιλοσόφους, στις αντιλήψεις της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας, για να περάσουμε στην Ιουδαϊκή-Χριστιανική παράδοση. Με ενδιάμεσους τους Άραβες φιλοσόφους του 8-11ου μ.Χ. αιώνα, οδηγούμαστε στην εποχή της επιστημονικής επανάστασης, οπότε με κλασική μορφή διατυπώνεται από τον Νεύτωνα ο ορισμός του χρόνου.
Τέλος, μας απασχολεί η επιστημονική επανάσταση του 20ου αιώνα, όπου με τον Αϊνστάιν πραγματοποιείται μια ριζοσπαστική αλλαγή στις αντιλήψεις για τον χρόνο. Το βιβλίο κλείνει με τις πλέον σύγχρονες θεωρίες για τη φύση του χρόνου, την αντίληψη του χρόνου στις διάφορες εκδοχές της Κβαντομηχανικής και στις μετεξελίξεις της, όπως είναι η θεωρία των χορδών και η θεωρία βρόχων (loop-theory).
Το ταξίδι μέσα στον χρόνο συχνά είναι πολύ αποκαλυπτικό. Ο αναγνώστης μπορεί να ανακαλύψει ότι ζητήματα που φαίνονται καινούργια, είχαν απασχολήσει παλαιότερες γενιές επιστημόνων και φιλοσόφων, θα ήταν χρήσιμο για τις σημερινές ανάγκες, να γνωρίζει κανείς ζητήματα που προκάλεσαν συζητήσεις και διχογνωμίες σε άλλες εποχές. Μόνο αν η σύγχρονη θεώρηση βασίζεται στις περασμένες κατακτήσεις της ανθρώπινης γνώσης μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντες της σκέψης. [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ι. ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Ο χρόνος στον Όμηρο
Ο χρόνος στον Ησίοδο
Ο χρόνος στους Ορφικούς
Φερεκύδης
II. Η ΜΙΛΗΣΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Θαλής ο Μιλήσιος
Αναξίμανδρος
Ο χρόνος του Αναξίμανδρου
Ηράκλειτος
III. ΤΟ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΚΙΝΗΜΑ
Πυθαγόρας
Φιλόλαος
IV. Η ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Παρμενίδης και Ηράκλειτος (Το Είναι και το Γίγνεσθαι)
Παρμενίδης
Ζήνων
Μέλισσος
V. ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ
VI. Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Λεύκιππος και Δημόκριτος
Χρόνος με ατομική δομή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Ι. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ
II. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Η θεωρία του χρόνου στον Αριστοτέλη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
Ι. ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
Ο χρόνος στον Επίκουρο
Η ελάχιστη μονάδα χρόνου
II. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΩΝ ΣΤΩΙΚΩΝ
III. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΩΝ ΣΚΕΠΤΙΚΩΝ
Το πεπερασμένο και το άπειρο
Διαιρετότητα ή μη διαιρετότητα;
Γενητός ή αγένητος χρόνος;
Συμπέρασμα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ - ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Η ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Ι. Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
II. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ
III. ΠΛΩΤΙΝΟΣ
IV. ΑΓΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΑΡΑΒΕΣ ΚΑΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΑΝΘΙΣΗ
Καλάμ
Τα χρονοάτομα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Νικόλαος Κουζάνο
Κοπέρνικος
Τζιορντάνο Μπρούνο
Γιοχάνες Κέπλερ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ι. ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ
II. ΝΕΥΤΩΝ
Ο απόλυτος χρόνος
Σύνοψη
III. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΛΑΪΜΠΝΙΤΣ
Ο σχεσιακός χρόνος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: ΚΑΝΤ
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΡΗΓΜΑ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟΕΙΔΩΛΟ
Ο χρόνος στον Καντ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ: Ο 19ος ΑΙΩΝΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΛΙΓΓΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. ΧΕΓΚΕΛ: Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΤΟΥ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ
Ο χρόνος στον Χέγκελ
Συνέχεια και ασυνέχεια
ΙΙ. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟΝ ΜΑΡΞ
Ο χρόνος στον Ένγκελς
Μη γραμμική χρονική αντίληψη
Ο χρόνος μήλο της έριδος
III. Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ
Το θερμοδυναμικό βέλος
Σύνοψη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ: Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ
Ι. ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ
Άλμπερτ Αϊνστάιν - Ο σχετικός και ελαστικός Χρόνος
Μερικά "συννεφάκια" προμηνύουν καταιγίδα
Η θεωρία της Σχετικότητας
Η ειδική Σχετικότητα
Η γενική Σχετικότητα
Κοσμολογικό βέλος
II. Η ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Συνέχεια και ασυνέχεια
Κβάντωση του χρόνου
Θεωρίες ασυνεχούς χρόνου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ
Το βέλος του Χρόνου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ: ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο