Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΩΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Παρουσίαση

Στην εποχή μας από μεμονωμένα άτομα ή συλλογικούς φορείς προβάλλεται το αίτημα μείωσης των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών στη Β' βάθμια Εκπαίδευση. Παράλληλα πολλοί μαθητές θεωρούν ότι αυτό στερείται ενδιαφέροντος και χρησιμότητας, επειδή ελάχιστα σχετίζεται με τα πραγματικά θέματα της ζωής τους. Αοφαλώς οι λόγοι των τοποθετήσεων και χαρακτηρισμών αυτών είναι πολλοί και διάφοροι. Οπωσδήποτε όμως ένας από αυτούς, και μάλιστα σημαντικός, είναι το ίδιο το περιεχόμενο του μαθήματος, όπως αυτό εκτίθεται στα αναλυτικά προγράμματα και στα αντίστοιχα σχολικά βοηθήματα.
Οι αλλαγές που κατά καιρούς επιχειρήθηκαν προς την κατεύθυνση αυτή δεν στάθηκαν ικανές να μειώσουν τις αρνητικές αυτές εντυπώσεις και κρίσεις, τουλάχιστον από την πλευρά των μαθητών. Αυτό, κατά τη γνώμη μας, οφείλεται στο γεγονός ότι το κυρίαρχο, αν όχι το μοναδικό, κριτήριο επιλογής και οργάνωσης του περιεχομένου ήταν πάντα το ίδιο, δηλαδή η περισσότερο ή λιγότερο θεολογική του πληρότητα. Εμείς υποστηρίζουμε ότι το βασικότερο κριτήριο, όχι όμως και το μοναδικό, κρέπει να είναι ο ίδιος ο μαθητής, χάριν του οποίου γίνεται το μάθημα. Με ποια όμως έννοια, με ποιο τρόπο και σε ποια έκταση είναι δικαιολογημένο και δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Μέχρι σήμερα το θέμα αυτό, παρά την προφανή σπουδαιότητά του, δεν έχει διερευνηθεί στο δικό μας ελληνικό ορθόδοξο χώρο ολόπλευρα και σε βάθος. Τη συστηματική παρουσίαση και ανάλυση του θέματος αυτού, από ψυχοπαιδαγωγική και θεολογική πλευρά, επιχειρεί η παρούσα μελέτη.
Από τη θέση αυτή εκφράζουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στον καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Φράγκο για τις πολύτιμες υποδείξεις κατά το χρόνο της σύνθεσης της παρούσας μελέτης. (Χρήστος Κ. Βασιλόπουλος, από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦ.Α'. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ (ΜΘ) ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΠΩΣ ΣΚΕΠΤΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΕΙ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ
Ι. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΘ
1. Οργάνωση και ανάπτυξη της τυπικής λογικής σκέψης
2. Το πρόβλημα της διατύπωσης του περιεχομένου με τη σκέψη και τη γλώσσα του ενηλίκου
II. ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΘ
1. Η μάθηση και ο μαθητής ως ο κύριος συντελεστής της
2. Συμβολή της οργάνωσης της ύλης στη μεταβίβαση της μάθησης
III. ΝΟΗΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ
1. Νοητική ζήτηση της θρησκευτικής ύλης
2. Εναρμόνιση της νοητικής ζήτησης του περιεχομένου του ΜΘ με τις γνωστικές ικανότητες του μαθητή
ΚΕΦ.Β' ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ
Ι. ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ
1. Ανάγκες και διαφέροντα που χαρακτηρίζουν την εφηβική ηλικία
2. Ο ρόλος των διαφερόντων στον καθορισμό του περιεχομένου
II. ΒΑΣΙΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ
1. Θρησκευτικά προβλήματα και αίτια που τα προκαλούν
2. Δυνατότητες ανταπόκρισης του περιεχομένου του ΜΘ στα θρησκευτικά προβλήματα του εφήβου
III. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
1. Έννοια των προσωπικών σχέσεων και συμβολή τους στη γνώση
2. Δυνατότητες συμβολής του περιεχομένου του ΜΘ στη διαμόρφωση προσωπικών σχέσεων
ΚΕΦ.Γ' ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΘ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Ι. Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
1. Προσεγγίσεις στο ρωμαιοκαθολικό χώρο
α) Κηρυγματική προσέγγιση
β) Ανθρωπολογική-εμπειρική προσέγγιση
γ) Πολιτικο-κοινωνική προσέγγιση
2. Προσεγγίσεις στον προτεσταντικό χώρο
α) Νεο-ομολογιακή προσέγγιση
β) Προσέγγιση 'προσωπικής αναζήτησης'
γ) Φαινομενολογική προσέγγιση
3. Προσεγγίσεις στον ελληνικό-ορθόδοξο χώρο
α) Τα αναλυτικά προγράμματα από τις αρχές του αιώνα μέχρι το 1976
β) Το αναλυτικό πρόγραμμα των ετών 1977-1980
γ) Το νέο αναλυτικό πρόγραμμα του 1983
II. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ
1. Έννοια και ερμηνεία της προσωπικής εμπειρίας γενικά
2. Η ιδιαιτερότητα της θρησκευτικής εμπειρίας
3. Σχέση μεταξύ βιβλικού μηνύματος και ανθρώπινης εμπειρίας
4. Η θέση των εμπειριών των μαθητών στο σχολικό θρησκευτικό μάθημα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ