ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Παρουσίαση

Ορισμένοι αμφισβητούν τη θέση της θρησκευτικής αγωγής στο σύγχρονο δημόσιο σχολείο, επειδή πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατόν να συμβιβαστεί με τις αρχές της φιλελεύθερης αγωγής. Υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι μια θρησκευτική αγωγή, η οποία από τη μια μεριά θα σέβεται και θα προωθεί την προσωπική αυτονομία του παιδιού κι από την άλλη θα το προφυλάσσει από τα πλοκάμια του δογματισμού, είναι εξωπραγματική.
Τη θέση αυτή τη βασίζουν σε δύο, κατά τη γνώμη τους, δεδομένα. Πρώτον, στο ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν αποδεικνύονται με λογικά επιχειρήματα, αλλά αποτελούν ιδιωτικές υποκειμενικές γνώμες. Δεύτερον, στο ότι το μάθημα των Θρησκευτικών από τη φύση του ταυτίζεται με το δογματισμό, ο οποίος είναι μια από τις πιο σοβαρές μορφές κακής αγωγής.
Οι παραπάνω αντιλήψεις βρίσκουν σήμερα γόνιμο έδαφος στην κοινωνία μας, η οποία είναι οργανωμένη κατά ένα ορθολογικό και τεχνοκρατικό τρόπο, με αποτέλεσμα να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τα παιδιά.
Η παρούσα μελέτη επιχειρεί μια συστηματική ανάλυση και κριτική θεώρηση του προβλήματος αυτού, του οποίου η επικαιρότητα και σπουδαιότητα είναι προφανής. (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Ι. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
1. Εννοιολογική οριοθέτηση του όρου
2. Σχέση της αγωγής με την κοινωνικοποίηση
3. Παιδαγωγική θεωρία και χριστιανική θεολογία
ΙΙ. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΥ
1. Δογματισμός: μια ασαφής έννοια
2. Έννοια του όρου "δόγμα"
3. Κριτήρια προσδιορισμού του δογματισμού
III. ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΥ
1. Εννοιολογική διάκριση των όρων
2. Είναι ο δογματισμός "αναπόφευκτος";
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Ι. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
1. Έννοια και χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικής αυτονομίας
2. Φυσιολογική λογική αυτονομία
II. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ
1. Σχέση μεταξύ αυτονομίας και αγωγής
2. Περιορισμοί της προσωπικής αυτονομίας των μαθητών κατά την παιδαγωγική διαδικασία
III. ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΩΓΗ
1. Φιλελεύθερη αγωγή στη θεωρία και την πράξη
2. Αναθεώρηση του ιδεώδους της φιλελεύθερης αγωγής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΤΡΟΦΗ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Ι. ΑΡΧΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
1. Έννοια και δυναμική του "αρχικού πολιτισμού"
2. Ενστάσεις κατά της αρχικής θρησκευτικής ανατροφής
ΙΙ. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
1. Θρησκευτικές δεσμεύσεις και λογική αυτονομία
2. Σκοπός της θρησκευτικής ανατροφής
III. ΜΟΡΦΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΡΟΦΗΣ
1. "Ισχυρή" και "αδύναμη" μορφή θρησκευτικής ανατροφής
2. Μη-δογματική μορφή θρησκευτικής ανατροφής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Ι. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
1. Θρησκευτική και επιστημονική γνώση
2. Βασικές ιδιαιτερότητες της θρησκευτικής γνώσης
II. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
1. Προσανατολισμός
2. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ