ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Παρουσίαση

Στο νέο περιβάλλον του πλουραλισμού και της ύστερης νεωτερικότητας, η ορθόδοξη θεολογία καλείται να αρθρώσει οικουμενική πρόταση και νόημα ζωής για τον κόσμο, τον άνθρωπο και την ιστορία. Είναι ανάγκη να πραγματώσει μια νέα ερμηνευτική θεώρηση των δογμάτων της Εκκλησίας, διακρίνοντας τι είναι θεμελιώδες και αμετάβλητο θεολογικά και τι αποτελεί απλώς πολιτισμικό γλωσσάρι της εποχής. Στη θεολογική αυτή ερμηνευτική ως αναμέτρηση με τον πλουραλισμό και την ετερότητα σε οικουμενική διάσταση, η ορθόδοξη θεολογία οφείλει να αναδείξει το δυναμικό της νόημα σε διάλογο με τις αγωνίες και τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Χρειάζεται, όμως, προσοχή, διότι η γλώσσα της θεολογίας και των δογμάτων είναι από τη φύση της συμβολική, εικονολογική, ποιητική και δοξολογική. Ως εκ τούτου, είναι γλώσσα κυρίως λειτουργική, αναφορική και παραπεμπτική. Το έργο της θεολογίας και δη της δογματικής δεν έγκειται απλώς στην αναζήτηση μιας άλλης γλώσσας για να ερμηνεύσει την παραδοσιακή γλώσσα της Εκκλησίας, αλλά να σημάνει και να ερμηνεύσει την ίδια την πραγματικότητα της πίστης, της λατρείας και της ζωής της Εκκλησίας σήμερα. Η θεολογία ως ερμηνευτική επιστήμη δεν διακηρύσσει κάποιαν άχρονη και άσαρκη μεταφυσική ή αδιέξοδη επιστροφή σε πολιτισμικές πραγματικότητες του παρελθόντος. Ως προφητική και συνάμα εσχατολογική πίστη της Εκκλησίας η θεολογία οφείλει να συναντήσει και να διαλεχθεί κριτικά με τον σύγχρονο κόσμο και πολιτισμό, ερμηνεύοντας εκ νέου το Ευαγγέλιο της Βασιλείας εν μέσω του κόσμου και της ιστορίας. Ανατέμνοντας το σωτηριολογικό και άκρως υπαρξιακό νόημα της ορθόδοξης θεολογίας για την εποχή μας και τον σύγχρονο άνθρωπο, στα Μαθήματα Δογματικής Θεολογίας εκτίθενται τα βασικά στοιχεία της πίστεως της Εκκλησίας, ακολουθώντας όχι απλώς μία συστηματική σε αυτόνομα κεφάλαια έκθεση των δογμάτων, αλλά την ίδια τη δομή του «Συμβόλου της Πίστεως», η οποία είναι και η μόνη ορθή δομή της δογματικής έκφρασης της Εκκλησίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η δογματική ως δικανική αντίληψη και ως ερμηνευτική διαδικασία
Οι θεολογικές προϋποθέσεις για την ερμηνεία του ορθόδοξου νοήματος της πίστεως
1. Θεολογία και γλώσσα
2. Δόγμα και δογματική
3. Η ερμηνεία των δογμάτων. Ορθόδοξες θεολογικές προϋποθέσεις
4. Η σωτηριολογική και υπαρξιακή ερμηνεία των δογμάτων ως διαρκής επικαιρότητα του Ευαγγελίου
5. Ερμηνεία των δογμάτων και θεολογικός διάλογος
ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Πίστη και δόγμα στη ζωή της Εκκλησίας
1. Πίστη και αποκάλυψη: Η μακρά διαδρομή της πίστης από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη
2. Η πίστη στην υπερβατικότητα του Θεού
3. Η πίστη ως προσωπική εμπειρία εντός της κοινότητας
4. Η πίστη στον τριαδικό Θεό ως προσωπική σχέση
5. Πίστη και γνώση
6. Πίστη και γνώση στη λειτουργική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας
7. Πίστη και γνώση στη θεολογική και ασκητική παράδοση της Εκκλησίας
Κείμενα και πηγές
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Η δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας
1. Δόγμα και αίρεση
2. Το ιστορικό πλαίσιο διαμόρφωσης της δογματικής διδασκαλίας
3. Αγία Γραφή και Παράδοση της Εκκλησίας
Κείμενα και πηγές
Ενδεικτική βιβλιογραφία
«Ο Λόγος σαρξ εγένετο». Ο Λόγος του Θεού και η θεολογία του ενανθρωπήσαντος Λόγου
1. Από την αρχαιοελληνική παράδοση στη χριστιανική αποκάλυψη
2. Αγία Γραφή, Εκκλησία, Παράδοση
3. Η η θεολογία του ενανθρωπήσαντος Λόγου
Κείμενα και πηγές
Ενδεικτική βιβλιογραφία
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ
Ο Θεός της Αγίας Γραφής αποκαλύπτεται στην κτίση και στην ιστορία [...]
Ο Θεός Παντοκράτωρ: Ο Κύριος της κτίσης και της ιστορίας
Η Οικονομία του Χριστού και η φανέρωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος
Η βιβλική μαρτυρία για τον ένα και τριαδικό Θεό
ΤΟ ΠΕΡΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Ο Θεός ποιητής και δημιουργός. Η δημιουργία της κτίσης
Η βιβλική και πατερική ανθρωπολογία
Η «κατ' εικόνα και ομοίωσιν Θεού» δημιουργία του ανθρώπου
Η διδασκαλία της Αγίας Γραφής για τη δημιουργία του ανθρώπου
Η ΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ
Η βιβλική και πατερική διδασκαλία για το κακό
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Οι ρίζες της χριστολογίας στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη
Ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός του Ανθρώπου
Η Σταύρωση, η Ανάσταση και η Ανάληψη του Χριστού
Χριστολογικές έριδες και πατερική παράδοση
Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Η εσχατολογική προσμονή και η μέλλουσα κρίση
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
Το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο της Αγίας Τριάδος: «Το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον»
Το Filioque και η Ορθόδοξη θεολογία για την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος
Η διδασκαλία της Εκκλησίας για την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος
Το Άγιο Πνεύμα στη ζωή της Εκκλησίας
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
-Η θεανθρώπινη συγκρότηση της Εκκλησίας
-Η Θεία Ευχαριστία ως το καθολικό μυστήριο της Εκκλησίας
-Το πολίτευμα της Εκκλησίας
Εκκλησιολογικές προσεγγίσεις του Χριστιανισμού στη Δύση
Ο επίσκοπος Ρώμης και η Εκκλησία της Δύσης
Ο Προτεσταντισμός
-Ενότητα και καθολικότητα της Εκκλησίας
Τοπική και οικουμενική Εκκλησία
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΣΧΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ
Η προσδοκία της Βασιλείας του Θεού
-Η «ογδόη ημέρα»
Η ανάσταση του γένους των ανθρώπων
Κείμενα και πηγές
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Γενική βιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων