Η ΕΙΜΑΡΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Παρουσίαση

Στον αρχαίο κόσμο προβάλλεται έντονο ενδιαφέρον για την προβληματική της Ειμαρμένης, καθώς και για την εξέταση των πρωτουργών αιτίων της ανθρώπινης δράσης, το οποίο καθίσταται ορατό, κυρίως, εντός του πεδίου μιας επίπονης διαλεκτικής ανάμεσα σε ποικίλες φιλοσοφικές σχολές. Η αντιπαράθεση περί της Μοίρας, του Πεπρωμένου, της Ανάγκης, της Τύχης, και των συναφών όρων, περιλαμβάνει το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης, της αιτιοκρατίας, του ντετερμινισμού, της μαντικής, της πίστης στους θεούς, της ηθικής ευθύνης. Για τους αρχαίους φιλοσόφους, οι ανθρώπινες υποθέσεις, το ευ-τυχείν, δείχνουν συνεχώς να καταρρέουν μέσα στην εμπειρία. Ο διφορούμενος χαρακτήρας του πεπρωμένου (αφού κατά τον Όμηρο "άμφω γαρ πέπρωται") οδηγεί στο να παρουσιάζεται το ανθρώπινο ον ως τραγικό υποκείμενο, αλλά και ως αεί διχόγνωμο. Η «κραταιή και δυσώνυμος» Μοίρα μερίζει, κατανέμει, χωρίς να πηγαίνει μέχρι τα άκρα· ποτέ ολόκληρη ελευθερία για τον άνθρωπο, ποτέ ολόκληρη υποταγή. Η αναφορά στην Ειμαρμένη αποκτά ηθικό και γνωσιολογικό υπόβαθρο, πριν η έμφαση του βιβλίου στραφεί προς τους αινιγμούς των μεταφυσικών και φυσικών καταβολών της. Υπηρετώντας τη «διπλή αλήθεια» της ζωής, οι Προσωκρατικοί, οι Κυρηναϊκοί, οι Κυνικοί, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, οι Στωικοί, οι Επικούρειοι, οι Σκεπτικοί, οι Νεοπλατωνικοί, οι ύστεροι υπομνηματιστές των κλασσικών, όπως ο Αλέξανδρος Αφροδισιεύς κ.ά., μας προσφέρουν συγκλονιστικές θεωρίες γύρω από ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα θέματα της παγκόσμιας φιλοσοφίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Μονογραφία Βραβευθείσα από την Ακαδημία Αθηνών

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΙΜΑΡΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ, ΤΙΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Οι αντιλήψεις των κυριότερων Προσωκρατικών: Η κατίσχυση της μεταφυσικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Η αναγκαιοκρατία των Ατομικών φιλοσόφων και η ανθρωποκεντρική στάση των Σοφιστών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η Κυρηναϊκή και η Κυνική Σχολή για την ανθρώπινη ελευθερία και για την κατανίκηση της Τύχης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Η κοσμολογική και η ηθική ερμηνεία της Ειμαρμένης κατά τον Πλάτωνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Η θεωρία του Αριστοτέλη: Εντελέχεια και προαίρεση
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΙΜΑΡΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΩΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ: ΑΙΤΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Τα δόγματα για τον Κόσμο και την Ειμαρμένη κατά την Αρχαία Στοά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Η διδασκαλία περί Ειμαρμένης από τη Μέση και τη Νεότερη Στοά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Η λειτουργία της Πρόνοιας και οι απόψεις περί της μαντικής και της αστρολογίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Το ερώτημα για το ανθρώπινο ενεργείν: Ηθική ευθύνη και ελεύθερη βούληση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Ταυτότητα, λόγος και συγκατάθεση: Η Ειμαρμένη ως παράδοξο
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Ο ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΤΕΡΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΔΙΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Η αντίδραση των Επικουρείων: Ένα σύμπαν χωρίς σκοπό
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Η κριτική που ασκείται στη Στοά από τους φιλοσόφους της Σκέψεως
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Οι ενάντιες απόψεις των ύστερων Πλατωνικών: Πλούταρχος και Πλωτίνος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
Οι αριστοτελικές επιρροές και ο ιδιαίτερος χειρισμός του ζητήματος από τον Αλέξανδρο Αφροδισιέα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
Η κριτική στις θεωρίες της Στοάς και οι μεταγενέστερες φιλοσοφικές εξελίξεις
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ