Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ

Παρουσίαση

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους πολεμιστές της Δ' σταυροφορίας και τους Βενετούς, το 1204, και την εγκατάσταση δυτικού αυτοκράτορα και πατριάρχη, δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι εξέλιπε η ελληνική αυτοκρατορία του Βυζαντίου. Όμως ο Θεόδωρος Κομνηνός Λάσκαρις μετέφερε τους θεσμούς του κράτους στη Νίκαια και εξασφάλισε τη συνέχειά του. Επιδεικνύοντας σημαντικές ικανότητες δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάκτηση της Βασιλεύουσας μετά από σχεδόν έξι δεκαετίες.
Ο κ. Ηλίας Γιαρένης αφιερώνει την παρούσα μελέτη στον Θεόδωρο Α' και συγχρόνως συγγράφει την Ιστορία της εποχής με κέντρο το κράτος της Νίκαιας. Προβάλλει την προσωπικότητα και το έργο του ηγεμόνα, ο οποίος κατόρθωσε να ανασυστήσει μία αυτοκρατορία. Αξιοποιώντας κατά τον καλύτερο τρόπο τις πηγές, ο συγγραφέας αναδεικνύει τις στρατιωτικές, διπλωματικές και διοικητικές ικανότητες του Θεοδώρου σε αντίστοιχα κεφάλαια, που αφιερώνονται στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική, στην πολιτική ιδεολογία και στα πνευματικά ενδιαφέροντα της εποχής. Μέσω της λεπτομερούς εξέτασης των γεγονότων επιτυγχάνει τη συνθετική παρουσίαση των ευρύτερων εξελίξεων αλλά και των δομών του κράτους της Νίκαιας. Πρόκειται για αξιόλογη συμβολή στην έρευνα του ΙΓ' αιώνα, μιας εποχής που κατά πολλούς αποτέλεσε την αφετηρία προς τη διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού.
Ταξιάρχης Γ. Κόλιας Διευθυντής ΙΒΕ / ΕΙΕ (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗ Γ. ΚΟΛΙΑ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΚΩΣΤΑ Ν. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΑ ΤΩΝ ΛΑΣΚΑΡΕΩΝ. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ
ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΜΝΗΝΟΥ ΛΑΣΚΑΡΙ. Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (ca. 1174-1203)
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ. Η ΑΝΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΣΤΕΨΗ
ΟΙ ΓΑΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α΄ ΛΑΣΚΑΡΙ. ΑΝΕΛΙΞΗ, ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΔΙΑΔΟΧΟΥ
ΜΕΡΟΣ Α΄. Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ι. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΣΕΛΤΖΟΥΚΙΚΟ ΣΟΥΛΤΑΝΑΤΟ ΤΟΥ RUM
Η κωνσταντινουπολίτικη παρακαταθήκη: Πρόσωπα και δεσμοί
Συμμαχία Νίκαιας και σελτζουκικού σουλτανάτου
Η περίοδος της έντασης και της σύγκρουσης
Η μάχη της Αντιόχειας του Μαιάνδρου (1211)
Παγίωση σχέσεων ειρήνης
II. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΛΑΤΙΝΟΥΣ
ΙΙΙ. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΕ ΤΟΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ
Θεόδωρος Μαγκαφάς
Μανουήλ Μαυροζώμης
Σάββας Ασιδηνός
IV. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ
V. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Ο όρκος πίστεως και η απιστία
VI. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΛΙΚΙΑΚΗ ΑΡΜΕΝΙΑ
VII. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ
ΜΕΡΟΣ Β΄. Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ
Ι. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η πολιτική έναντι των φυγάδων
ΙΙ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Αγροτική παραγωγή και πρόνοια
Βιοτεχνία, Εμπόριο και Λοιπές Δραστηριότητες
Νομισματική κυκλοφορία
ΙΙΙ. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Η στρατιωτική οργάνωση και διοίκηση
IV. Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η άλωση από τους Λατίνους και η αντίσταση από τους ορθοδόξους στην Κωνσταντινούπολη
Η στάση του Ιωάννη Ι' Καματηρού
Ο πατριαρχικός θρόνος και το «Δεητήριον»
Μιχαήλ Δ' Αυτωρειανός
Θεόδωρος Β' Ειρηνικός
Μάξιμος Β'
Μανουήλ Α' Σαραντηνός
Οι σχέσεις της Νίκαιας με την εκκλησία της Σερβίας. Η αρχιεπισκοπή Σερβίας και η παροχή αυτοκεφάλου
Ο Θεόδωρος Α' και οι κάτοικοι των λατινοκρατούμενων περιοχών. Ο λόγιος Μιχαήλ Χωνιάτης και ο κύκλος του
V. ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο στρατηγός αυτοκράτορας και οι λόγιοι
ΜΕΡΟΣ Γ΄. Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ
Ι. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Το κάτοπτρο και το είδωλο
Φιλόπατρις και γενναίος
ΙΙ. Η ΘΕΟΘΕΝ ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΚΑΙ Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ
Η εξορία, η έξωση από τον παράδεισο και το όραμα επανόδου
Η αυτοκρατορική εξουσία ως τρόπαιο μαχών
Διορατικότητα, ευσέβεια, φιλανθρωπία
Θεόδωρος, "θεοδώρητος αυτοκράτωρ"
Η ιδεολογική πτυχή της πολιτικής ανάστασης
Ο αυτοκράτορας ως ήλιος
Η τιτλογραφία και οι ιδιότητες. Η ιδεολογική αξιοποίηση της στέψεως και της χρίσεως
Η αντιμετώπιση και ιδεολογική διάσταση του πολέμου
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ
SUMMARY
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΝΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΧΑΡΤΗΣ