ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Παρουσίαση

Το μείζον ζήτημα το οποίο αντιμετωπίζει ο φιλόλογος, ο φοιτητής αλλά και ο απλός αναγνώστης είναι αν ο Τρωικός Πόλεμος έλαβε χώρα ως ιστορικό γεγονός ή σε ποιον βαθμό μπορεί να προσβλέπει κανείς με εμπιστοσύνη σε πρόσωπα και γεγονότα που έχουν παραδοθεί και συνδέονται με τη διεξαγωγή του. Το δίλημμα καθίσταται βασανιστικό όταν ερευνάται η ταυτότητα του ποιητή που στο υποσυνείδητο του αναγνώστη έχει ταυτισθεί με τον Όμηρο, οπότε υπεισέρχονται και εθνικές παράμετροι στην αποδοχή της ιστορικότητάς του, με αποτέλεσμα, όσοι αρνούνται τον πόλεμο ως γεγονός και τον ποιητή ως ιστορικό πρόσωπο, αποδεχόμενοι μόνο τη λογοτεχνική εκδοχή του, να κινδυνεύουν να διασυρθούν ως αμφισβητίες μιας ένδοξης προγονικής ιστορίας. Από αυτή την επιθυμία, δηλαδή να αποσαφηνίσω τα όρια της ιστορίας και της λογοτεχνίας, που εδώ διαπλέκονται δυσδιάκριτα, αφορμώμενος, σκέφθηκα να επανεξετάσω ψύχραιμα τις ιστορικές μαρτυρίες, κυρίως μετά τις ανασκαφές του M. Kofmann, και ιδίως τις χεττιτικές επιγραφές, για να δοθεί μια αξιόπιστη απάντηση στο δίλημμα. Πρόθεσή μου, όμως, μετά από πολλά χρόνια πανεπιστημιακής διδασκαλίας, ήταν να δείξω με σαφήνεια όλες τις πτυχές του ζητήματος, απαντώντας στα ερωτήματα ποιος, πότε, πού και γιατί επινόησε τον Τρωικό Πόλεμο, στην περίπτωση της μη ιστορικότητάς του. Παράλληλα, αναλύεται ο Επικός Κύκλος και στη συνέχεια η επική σύνθεση και τα δομικά της στοιχεία (εξάμετρο, σύνταξη, εκφραστικοί τρόποι, γραμματική), το ομηρικό ζήτημα, η επεξεργασία του κειμένου από τους Αλεξανδρινούς γραμματικούς, τα Σχόλια και τα χειρόγραφα. Καταβλήθηκε συνειδητή και επίμονη προσπάθεια να περιορισθούμε στα ουσιώδη, ώστε ο ενδιαφερόμενος να έχει στη διάθεσή του συνοπτικά και ταυτόχρονα λεπτομερειακά μια σαφή και σφαιρική εικόνα του ενδιαφέροντος αυτού κεφαλαίου της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή: Ιλιάς και Ιστορία
Κεφάλαιο 1: Η ιστορική πραγματικότητα
1.1 Η Τροία (Ίλιος)
Οι Τρώες: εθνικότητα και γλώσσα
1.2 Οι σχέσεις της Τροίας με τη Χεττιτική Αυτοκρατορία
Το Χρονικό του Tudhalija Α΄
Η Συνθήκη του Alaksandu και του Muwatalli Β'
Η επιστολή της Milawanda
Η επιστολή του βασιλιά Manabatarhunta της Seha στον Muwatalli Β'
Η χάλκινη αμφίκυρτη σφραγίδα της Τροίας
1.3 Οι σχέσεις των Χεττιτών με τους Αχαιούς
Η επιστολή του βασιλιά Manabatarhunta στον Muwatalli Β' (1290-1272)
Η λεγόμενη επιστολή του Tawagalawa
Η Συνθήκη του Tudhalija Γ΄ (1240-1215 π.Χ.)
Η επιστολή του Arnuwanda Γ΄ (1215-1200 π.Χ.)
Η θέση της Ahhiyawa
α) Η επιστολή της Ahhiyawa προς τη Hattusa
β) Νέα αρχαιολογικά δεδομένα. Οι πινακίδες Γραμμικής Β' της Θήβας
γ) Οι φιλολογικές μαρτυρίες
1.4 Δαναοί: Το άλλο εθνικό όνομα
1.5 Οι πινακίδες της Γραμμικής Β' και η Ιλιάδα
Η ιστορική και η ομηρική Τροία
1.6 Τρωικός Πόλεμος: Μύθος ή πραγματικότητα;
Κεφάλαιο 2: Η λογοτεχνική εκδοχή. Οι αρχές της επικής δημιουργίας. Η Ιστορία της Τροίας
2.1 Ο χρόνος σύνθεσης των επών. Αρχαιολογικές και ιστορικές ενδείξεις για τη σύνθεσή τους
α. Ιστορικές
β. Αρχαιολογικές
Ταφικά έθιμα
Αγγειογραφία
Γλυπτική
Ολυμπιακοί Αγώνες
Ανατολίζοντα μοτίβα
Φιλολογικά
Κεφάλαιο 3: Η προομηρική επική παράδοση και η Ιλιάδα
3.1 Η Μήνις του Αχιλλέα
3.2 Η Πατρόκλεια
3.3 Η Μεμνονίδα
3.4 Εξωκυκλικές επιρροές
Η Μελεαγρίδα
Ανατολίζοντα μοτίβα
Κεφάλαιο 4: Ο Επικός Κύκλος (Τα Κύκλια Έπη)
4.1 Τιτανομαχία ή Γιγαντομαχία
4.2 Θηβαϊκός Κύκλος
Οιδιπόδεια
Θηβαΐς
Επίγονοι
4.3 Τρωικός Κύκλος
Κύπρια (έπη)
Ιλιάς
Αιθιοπίς
Μικρά Ιλιάς
Ιλίου Πέρσις
Νόστοι
Οδύσσεια
Τηλεγόνεια (-γονία)
Ιλιάδα (στ. 15.693)
Οδύσσεια (στ. 12.110)
Οδύσσεια και παραμυθικά μοτίβα
Οι περιπλανήσεις του Οδυσσέα
4.4 Τα ονόματα ηρώων και η επική τους παράδοση
Ετυμολογική ανάλυση των ονομάτων των ηρώων [...]
Κεφάλαιο 5: Οι επικές γλώσσες
Κεφάλαιο 6: Η ομηρική γραμματική
Κεφάλαιο 7: Το δακτυλικό εξάμετρο
Κεφάλαιο 8: Το Ομηρικό Ζήτημα
Κεφάλαιο 9: Το ομηρικό κείμενο κατά την Αλεξανδρινή εποχή
Κεφάλαιο 10: Τα Ομηρικά Σχόλια
Βιβλιογραφία
Παράρτημα
Ευρετήριο

Επιμέλεια ύλης: Γιώργος Προεστός
Επιμέλεια: Σταύρος Χ. Σταύρου