ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Παρουσίαση

Γεγονός είναι ότι οι Αρχαίοι Έλληνες, όπως άλλωστε, και άλλοι λαοί, χρησιμοποίησαν τις διαθέσιμες τεχνικές γνώσεις για τη βελτίωση του επιπέδου διαβιώσεώς τους. Κατέλιπαν, όμως, περιορισμένο αριθμό συγγραμμάτων επί τεχνολογικών θεμάτων, ενώ εκτεταμένη είναι σήμερα η βιβλιογραφία που αναφέρεται στις λεπτομέρειες των τεχνολογικών επιδόσεών τους. Η παρούσα έρευνα έχει ως αντικείμενο όχι μόνο την εντόπιση ορισμένων συμπληρωματικών τεχνολογικών επιτευγμάτων, αλλά και το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν οι αντίστοιχες ανάγκες, την ευρηματικότητα με την οποία οι Αρχαίοι Έλληνες μπόρεσαν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές, καθώς και τις επιδράσεις που άσκησε στην οικονομία η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών.
Η πρωτοβουλία για την έρευνα αυτή προήλθε από την εταιρεία RAYCAP Α.Ε., η οποία υπέβαλε στις 15-7-2003 στο Γραφείο Οικονομικών Μελετών της Ακαδημίας Αθηνών πρόταση να επιχορηγήσει τη συγγραφή και έκδοση μελέτης στο εν λόγω θέμα. Η Επιτροπή Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών δέχθηκε να περιλάβει το αντικείμενο αυτό στο ερευνητικό της πρόγραμμα.
Η έρευνα, της οποίας η διεξαγωγή διήρκεσε ένα έτος, ανατέθηκε στον κ. Χρήστο Μπαλόγλου, Διδάκτορα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Φραγκφούρτης, υπό την επιστημονική ευθύνη μου. Πολύτιμη βοήθεια στη χάραξη των κατευθύνσεων της έρευνας παρέσχε ο Ακαδημαϊκός κ. Μιχαήλ Σακελλαρίου, στον οποίο εκφράζονται ευχαριστίες. Επίσης, ευχαριστίες οφείλονται στον Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Αναστάσιο Καραγιάννη για τις εποικοδομητικές παρατηρήσεις που διατύπωσε στο τελικό κείμενο.
Από προγενέστερες μελέτες, αλλά και την αναδίφηση των πηγών της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, που επιχείρησε ο κ. Μπαλόγλου, προέκυψαν ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις. Αξιολογώντας τις διαπιστώσεις αυτές, μπορούμε να πούμε ότι διαφωτίζεται ο ρόλος της τεχνολογίας στην αρχαία ελληνική οικονομία και παρέχεται η δυνατότητα εξετάσεως της αντιστοιχίας που υπάρχει μεταξύ του ρόλου αυτού και εκείνου που διαμορφώθηκε στο πλαίσιο της νεότερης θεωρίας και πρακτικής. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1. Σκοπός της εργασίας
1.2. Διάρθρωση του κειμένου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
2.1. Εισαγωγή
2.2. Ο μύθος των πέντε γενεών και η εμφάνιση της εργασίας
2.3. Ο προεργασιακός βίος των ανθρώπων και η γένεση της ανάγκης για εργασία
2.4. Η εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων στην παραγωγή
2.5. Η εμφάνιση του πολιτισμένου βίου και η σημασία των εφευρέσεων
2.6. Η χρησιμότητα της "τέχνης" στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου
2.7. Η τεχνολογική πρόοδος
2.8. Η συμβολή του ανθρώπινου παράγοντα στην τεχνολογική πρόοδο
2.9. Η συμβολή του χρόνου στην επίτευξη τεχνολογικής προόδου
2.10. Η μεταφορά της τεχνολογικής γνώσεως
2.11. Τελικές παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ
3.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
3.2. Η αναγνώριση του καινοτόμου πνεύματος
3.3. Η σημασία της τεχνολογίας για τη συγκρότηση των πόλεων
3.4. Ο κοινωνικός καταμερισμός των έργων και η ποιότητα της παραγωγής
3.5. Ο καταμερισμός των έργων ως αποτέλεσμα της καινοτομίας
3.6. Ο καταμερισμός των έργων στην υφαντουργία
3.7. Η σύνδεση της ποσότητας του παραγόμενου προϊόντος και του καταμερισμού της εργασίας
3.8. Η επιβράβευση της καινοτόμου παραγωγικής διαδικασίας
3.9. Τελικές παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
4.1. Εισαγωγή
4.2. Πραγματείες με περιεχόμενο τη γεωργική τεχνολογία
4.3. Η σύνδεση τεχνολογίας και γεωργίας
4.4. Η συμβολή της τεχνολογικής γνώσεως στην ανάπτυξη της γεωργίας
4.5. Η τεχνολογία στους "άθλους" του Ηρακλή
4.6. Η αποξήρανση της Κωπαΐδας
4.7. Η αποξήρανση των Πτεχών
4.8. Ο υδραγωγός της Σάμου
4.9. Οι υδραυλικές εγκαταστάσεις της Περαχώρας
4.10. Τα αρδευτικά και αποξηραντικά έργα στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων
4.11. Τελικές παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ
5.1. Εισαγωγή
5.2. Ο κλάδος της μεταλλευτικής
5.3. Η οικονομική συμβολή των μεταλλείων
5.4. Τα μεταλλεία του Λαυρίου
5.5. Η αξιοποίηση των μεταλλείων του Λαυρίου
5.6. Τα μεταλλεία της Μεσογείου κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους
5.7. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
6.1. Εισαγωγή
6.2. Μέσα και δίαυλοι επικοινωνίας
6.3. Θαλάσσιες οδοί και πλοία
6.4. Λιμενικές εγκαταστάσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΩΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
7.1. Εισαγωγή
7.2. Οι αντιλήψεις των Κλασικών για τη δουλεία
7.2.1 Ορισμός και ο ανθρώπινος χαρακτήρας του δούλου
7.2.2 Ο ρόλος του δούλου στην οικιακή οικονομία
7.2.3 Ο δούλος σε σχέση με την πόλη-πολιτεία
7.2.4 Ο δούλος ως υποκατάστατο της τεχνικής
7.3. Είδη δούλων
7.4. Είδη παραγωγικής απασχολήσεως των δούλων
7.4.1 Η απασχόληση των δούλων στη γεωργία
7.4.2 Η απασχόληση των δούλων στη βιοτεχνία
7.5. Τελικές παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΥ ΒΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
8.1. Εισαγωγή
8.2. Ο Νόμος της Φύσεως και η "παραχάραξις του νομίσματος" κατά τους Κυνικούς
8.3. Η αντίθεση των Κυνικών έναντι του "προμηθεϊκού" ανθρώπου
8.4. Η απουσία της τεχνολογίας στην "Ουτοπία" των Κυνικών
8.5. Η απουσία της τεχνολογίας στην "Πήρη"
8.6. Η απουσία της τεχνολογίας στην "πολιτική μυθιστορία" της Ελληνιστικής Εποχής
8.7. Η στωϊκή "πολιτεία" χωρίς τεχνολογία
8.8. Η φυσική ζωή των Επικουρείων τροχοπέδη στην τεχνολογία
8.9. Τελικές παρατηρήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. Ελληνική
Β. Ξενόγλωσση
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
Α' Αρχαίων Ονομάτων
Β' Ελλήνων Συγγραφέων
Γ' Ξένων Συγγραφέων
Δ' Τοπωνυμίων