ΟΙΚΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Παρουσίαση

Ο Αντισθένης, πέραν του ότι έχει "ευεργετηθεί" με εξαιρετικές συλλογές κειμένων, αποτέλεσε αντικείμενο, στη νεώτερη και τη σύγχρονη εποχή, πολυάριθμων επί μέρους ερευνητικών εργασιών μεταξύ των οποίων σημαντική θέση κατέχουν, και λόγω έκτασης και λόγω αριθμού, οι μελέτες που ασχολούνται ειδικά με το ζήτημα της λογικής. Από τις μελέτες αυτές, ωστόσο, προκύπτει ένας ευρύτερος ερμηνευτικός και μεθοδολογικός περιορισμός, ο οποίος επί πλέον χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος της ιστοριογραφίας σχετικά με τον φιλόσοφο. Η "λογική" του Αντισθένους εκλαμβάνεται κατά μείζονα λόγο ως απλό τμήμα της φιλοσοφίας του, αποκομμένη από το γενικότερο στοχαστικό πλαίσιο του οποίου αποτελεί μέρος που, κατά συνέπεια, ανασυγκροτείται βάσει μιας σειράς αποσπασμάτων, συχνά σημαντικά περιορισμένων, που έχουν επιλεγεί από τις διαθέσιμες μαρτυρίες και τα χωρία: η σχέση των αποσπασμάτων αυτών με ένα λογικό πλαίσιο αναφοράς καταλήγει έτσι να είναι, τρόπον τινά, προκαθορισμένη και σχεδόν ποτέ αιτιολογημένη. Παράλληλα, ο στοχασμός του Αντισθένους, ακόμη και αν αυτό δεν είναι πρόδηλο, προσεγγίζεται συνήθως υπό το πρίσμα μιας διαίρεσης της φιλοσοφίας σε μέρη, που όχι μόνο είναι ιστορικά μεταγενέστερη της σωκρατικής εποχής, αλλά, από την οποία εν τέλει αποκλείονται, ή περιθωριοποιούνται, βαθιά ριζωμένοι προβληματισμοί: ακριβώς αυτού του είδους οι προβληματισμοί, ωστόσο, συμβάλλουν σε αποφασιστικό βαθμό στην ανάδειξη της σημασίας που θα μπορούσε να προσλάβει η φιλοσοφία σε έναν στοχαστή ο οποίος έζησε στα τέλη του 5ου και τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Να προστεθεί εδώ ότι ο κατακερματισμός του αντισθενικού στοχασμού σε έργα που ανήκουν σε διαφορετικά προβληματικά ιστορικά περιβάλλοντα δεν συνέβαλε κατά κανόνα στην ανάδειξη της ενότητας: προφανώς, αν θεωρηθεί ως πρόβλημα διακριτό και περιπλοκότερο εκείνου της ταυτοποίησης της θεωρητικής "σφραγίδας" του φιλοσόφου, ακόμη και αν τελικά επιλυθεί, βοηθά στο να εξηγηθεί για ποιον λόγο μπορεί να εγείρεται συζήτηση σε μια τέτοια περίπτωση. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΩΝ
ΤΑ ΛΟΓΙΚΟ-ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑ
Ο κατάλογος των γραπτών έργων - Τα λογικο-διαλεκτικά έργα - Χρονολόγηση και γραμματολογικό είδος
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
Η ανάλυση της γλώσσας - Η σημασιολογική ανάλυση και οι ομηρικές εξηγήσεις - Η χρήσις των ονομάτων - Η πολυσημία των ονομάτων - Η κατ' αλήθειαν εξήγηση - Οι παραδιορθώσεις και τα κειμενικά σχόλια - Σημασιολογική και ηθική ανάλυση
Η ΠΑΙΔΕΙΑ
Η αρχή παιδεύσεως - Η φρόνησις - Η αναζήτηση της αλήθειας και η έννοια της επιστήμης - Η δαιμόνιος παιδεία - Γνώση ανθρώπινη και γνώση θεϊκή - Η θεωρία του σοφού - Συμπεράσματα
Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
Η επίσκεψις των ονομάτων - Η διαιρετική μέθοδος - Το διαλέγειν κατά γένη - Η διαίρεσις και ο ορισμός
ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΗΤΟΡΙΚΗ
Η ερμηνεία του σωκρατικού διαλέγεσθαι - Το διαλέγεσθαι και η αρχή της ικανότητας - Το διαλέγεσθαι και το ανθρώποις συνείναι - Ο έλεγχος και η προτρεπτική - Αντισθένης, Πλάτων, Αισχίνης
Η ΑΝΤΙΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ
Ο Σάθων - Οι όροι της πολεμικής - Η ιδέα ως νοητικό προϊόν - Η σημασία της αντισθενικής κριτικής
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Από το όνομα στον λόγο - Η γοργίεια έννοια του λόγου - Ο ρόλος του λόγου - Το τι ην ή εστί - Το τι ην και η επίσκεψις των ονομάτων - Ο λόγος - Το τι ην κατά τον Αντισθένη και τους Στωικούς
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ
Οι αριστοτελικές μαρτυρίες - Ο ορισμός του ποίον τι εστί - Ο οικείος λόγος - Το ανέφικτο του αντιλέγειν - Το ανέφικτο του ψεύδεσθαι - Η αντίθεση οικείον-αλλότριον
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΧΩΡΙΩΝ
ΠΛΗΡΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας αντισθενικών χωρίων
Πίνακας λοιπών αρχαίων χωρίων
Πίνακας αρχαίων ονομάτων
Πίνακας ονομάτων σύγχρονων συγγραφέων