ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: ΒΑΚΧΑΙ

Παρουσίαση

Η τραγωδία του Ευριπίδη "Βάκχες" είναι ένα πολύ σημαντικό όσο και δύσκολο έργο από το οποίο προβάλλουν διαρκώς αναπάντητα ερωτήματα, ενώ ταυτόχρονα εγείρονται και σοβαρές αμφιβολίες για την ορθότητα της ερμηνευτικής του προσέγγισης. Δεν παύει, ωστόσο, να αποτελεί πρόκληση για τους μελετητές, καθώς η μελέτη αυτού του κειμένου συνδέθηκε με μείζονα φιλολογικά Προβλήματα, όπως είναι ο τόπος συγγραφής του και ο χρόνος της Παράστασης, η σχέση του με τη διονυσιακή λατρεία και τελετουργία,, οι «στόχοι» του ποιητή, αλλά και η συσχέτιση που έγινε κατά καινούς με νεότερες απόψεις και θεωρίες, οι οποίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στην παρενδυσία και την ταυτότητα φύλου, στην ψυχανάλυση και την ψυχοθεραπεία και, τελευταία, στο μεταθέατρο. Η παρούσα ερμηνευτική έκδοση έρχεται να προσθέσει μια ακόμη απόπειρα για τη διασαφήνιση και όσο το δυνατόν πληρέστερη κατανόηση του αινιγματικού αυτού έργου του Ευριπίδη.
Στην Εισαγωγή παρέχονται τα γενικά στοιχεία της τραγωδίας (χρόνος, συνθήκες συγγραφής, περιεχόμενο, χαρακτήρες, ρόλος του Χορού, μυθικό υπόβαθρο), ενώ μέσα από μία εκτενή ανάπτυξη του προβλήματος της διαφοροποίησης μεταξύ μύθου και λατρείας προσδιορίζεται η ιδιαίτερη συνεισφορά του Ευριπίδη στη δραματοποίηση του διονυσιακού μύθου. Πολύτιμη, άλλωστε, στο ζήτημα αυτό είναι η μαρτυρία της αγγειογραφίας του 6ου και 5ου π.Χ. αιώνα, στην οποία και αφιερώνεται ιδιαίτερο κεφάλαιο. Σκιαγραφούνται, επίσης, οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις των Βακχών, οι τρόποι πρόσληψης του έργου και η παράδοση του κειμένου.
Ακολουθεί το Αρχαίο Κείμενο με επιλεκτικό κριτικό υπόμνημα που περιορίζεται στις περιπτώσεις αμφισβήτησης ή ενίσχυσης, όπου κρίνεται απαραίτητο, της χειρόγραφης παράδοσης. Στη Μετάφραση του κειμένου καταβλήθηκε προσπάθεια για την επίτευξη σαφήνειας και ακρίβειας, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται φανερό ότι η ορθή απόδοση ενός χωρίου προϋποθέτει πάντοτε και την πολύπλευρη ερμηνεία του.
Τα Σχόλια έχουν στόχο να διαφωτίσουν δυσνόητα σημεία του κειμένου, παρέχοντας πληροφορίες που αναφέρονται και στην παράσταση της τραγωδίας, και εξετάζουν ζητήματα που επιτρέπουν μια νέα προσέγγιση και ερμηνεία των Βακχών. Καταδεικνύεται έτσι και αποδυναμώνεται, όπως γίνεται και στην Εισαγωγή, η διαστρεβλωμένη αντίληψη που αποδόθηκε στην τραγωδία αυτή του Ευριπίδη περί σπαραγμού και ωμοφαγίας ως κυρίαρχων στοιχείων του διονυσιακού τελετουργικού: αν υπήρχε κάτι παρόμοιο στη λατρεία του Διονύσου, αυτό παρέμεινε στο επίπεδο του μύθου, υπαινιγμοί του ίσως απαντούν στις τελετουργίες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για συστατικό στοιχείο των Βακχών, οι οποίες πρωτίστως αποτελούν μία ποιητική κατασκευή. [...] (Από τον πρόλογο του Α. Δ. Στεφανή)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Το έργο
α) γενικά στοιχεία
β) περιεχόμενο
γ) χαρακτήρες
δ) χορός
ε) από μηχανής θεός
2 Μύθος και λατρεία
α) γενικά στοιχεία
β) προηγούμενη δραματοποίηση του μύθου
γ) προσθήκες και επινοήσεις του Ευριπίδη. Η μαρτυρία της αγγειογραφίας
δ) Μύθος και τελετουργία
3. Η παράσταση
α) παραγωγή, ηθοποιοί
β) σκηνικός - εξωσκηνικός χώρος (είσοδοι - έξοδοι)
4. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις των Βακχών
α) το παράδοξο των ερμηνειών των Βακχών
1. θεωρία της «παλινωδίας» του Ευριπίδη
2. ορθολογιστική ερμηνεία
3. αντιορθολογιστική ερμηνεία (ή θεωρία του «παραλόγου»)
4. μετατραγική θεωρία
5. ψυχαναλυτική προσέγγιση
β) το πρόβλημα των Βακχών
5. Η πρόσληψη του έργου
α) στους αρχαίους χρόνους
β) στους νεότερους χρόνους
6. Παράδοση του κειμένου των Βακχών
α) εισαγωγικά
β) άμεση παράδοση
γ) έμμεση παράδοση
7. Η παρούσα έκδοση
ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΒΑΚΧΩΝ
ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΒΑΚΧΑΙ
Αρχαίο κείμενο - Μετάφραση
ΣΧΟΛΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
α) αρχαίων χωρίων
β) όρων και θεμάτων