ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ

Παρουσίαση

Η παρουσίαση της ιστορίας των πολιτικών ιδεών είκοσι αιώνων αποτελεί εγχείρημα όχι μόνο ιδιαίτερα ευχάριστο αλλά και, οπωσδήποτε, παρακινδυνευμένο.
Ευχάριστο, γιατί δίνει την ευκαιρία στο μελετητή να περάσει ώρες πολλές «στις αυλές των ανθρώπων του παρελθόντος και να τους ρωτήσει για τις αιτίες των πράξεών τους», όπως παραστατικά λέγει ο Μακιαβέλλι παρακινδυνευμένο γιατί, όπως πάντα συμβαίνει με την ιστορία, η απειλή της πλάνης ενεδρεύει πίσω από κάθε γεγονός και κάθε ιδέα.
Προκειμένου να καταστήσει τον αναγνώστη του μέτοχο της ερμηνείας τους, το παρόν εγχειρίδιο περιέχει σημαντικό αριθμό αποσπασμάτων από κλασσικά κείμενα, στα οποία παραπέμπει συχνότερα ίσως απ' ό,τι σε έργα σχολιασμού τους.
Βέβαια, η παράθεση αποσπασμάτων μόνο από έργα πολύ πιο εκτεταμένα, εκφράζει ήδη μια επιλογή δεσμευτική για τον αναγνώστη. Του παρέχει ωστόσο ερέθισμα να προστρέξει στις πηγές, για την επαλήθευση της ερμηνείας που προτείνεται. Εφόσον συμβεί δε αυτό, τότε θα έχει εκπληρωθεί και ο βασικός στόχος αυτού του πονήματος, που συντάχθηκε με την πεποίθηση ότι η ιστορία των πολιτικών ιδεών δεν αναφέρεται μόνο στο παρελθόν, αλλά και βιώνεται στο παρόν. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ορολογικές και μεθοδολογικές διευκρινίσεις και επιλογές
2. Ιστορία των πολιτικών ιδεών και πολιτική ανθρωπολογία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η ΠΟΛΗ-ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
1. Η αφετηρία
2. Το γενικό πλαίσιο
α. Η πόλη-κράτος
β. Το ανθρώπινο στοιχείο
γ. Η δουλεία
δ. Ο πολίτης στην αρχαία δημοκρατία
3. Η συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας
4. Ελευθερία, Νόμος και Δημοκρατία
5. Ο πολιτικός στοχασμός στην αρχαία Αθήνα
α. Οι σοφιστές και η αντίθεση νόμου και φύσης
β. Οι πολέμιοι της δημοκρατικής Πολιτείας
γ. Ο Ισοκράτης και η ιδέα του πανελληνισμού
δ. Η πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα (428-347) ή ο θρίαμβος του διανοητικού αριστοκρατισμού
ε. Ο Αριστοτέλης (384-322)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
1. Οι Κυνικοί
2. Οι Επικούρειοι
3. Οι πρώτοι Στωικοί
4. Ελληνιστική μοναρχία και στωισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
1. Η συμβολή της ελληνικής σκέψης
Ο Παναίτιος (170-110 π.Χ.)
Ο Πολύβιος (205-120 π.Χ.)
2. Η ρωμαϊκή πολιτική σκέψη
Ο Κικέρων
Ο Σενέκας (6 π.Χ.- 65 μ.Χ.).
Δίων ο Χρυσόστομος (40 - 117 μ.Χ.)
Ο Μάρκος Αυρήλιος (121-180 μ.Χ.)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ - ΙΕΡΟΚΡΑΤΙΑ
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
2. Η συμβολή των Πατέρων της εκκλησίας
Διάκριση κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας
Καθήκον υπακοής στους άρχοντες
Εκπόρευση της εξουσίας από τον Θεό
Απαγόρευση αντίστασης στην κοσμική εξουσία
3. Οι κληροδόχοι της σκέψης του Παύλου
4. Οι Πατέρες της εκκλησίας στο Δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας
Ο Αμβρόσιος (330-397)
Ο Αυγουστίνος (354-430)
5. Η πολιτική ιδεολογία του Βυζαντίου
6. Η επιβίωση της χριστιανικής ιδέας στη Δύση
7. Η θεμελίωση της εξουσίας του Πάπα
Η θρησκευτική εξουσία του Πάπα
Η κοσμική εξουσία του Πάπα
8. Η διαμάχη των "δύο ξιφών"
Θεωρητικά σχήματα
Επιχειρήματα από την πράξη
9. Βασιλεία και Φεουδαρχία
Βασιλιάς και κλήρος
Βασιλιάς και φεουδάρχες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
2. Η άνθηση της πολιτικής σκέψης κατά τον 12ο και τον 13ο αιώνα
Ο Θωμάς Ακινάτης (1225-1274)
Ο Δάντης (1265-1321)
Ο Ιωάννης των Παρισίων (1220-1306)
3. Η ανεξαρτησία των Ιταλικών πόλεων και η συμβολή της στην ιδέα της εθνικής κυριαρχίας
Ο Μπάρτολος του Σαξοφερράτου (1314-1357)
Ο Μαρσίλιος της Παδούης (1278-1342) και η θεωρία για τον λαό ως κυρίαρχο νομοθέτη
Ο Γουλιέλμος του Όκκαμ
Η συνοδική θεωρία
Οι λόγοι της αποτυχίας της συνοδικής θεωρίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Η νέα κατάσταση πραγμάτων
Ο Νικολό Μακιαβέλλι (1469-1527)
2. Τα πολιτικά ιδανικά του χριστιανικού Ουμανισμού
Ο Έρασμος
Ο Τόμας Μουρ (1480-1535) και η κριτική του Ουμανισμού
3. Η μεταρρύθμιση και η συμβολή της στη γένεση της ιδέας του εθνικού κράτους
Λούθηρος (1483-1546) και λουθηρανισμός
Ο Καλβίνος (1509-1569) και το καθήκον υπακοής ή μη-αντίστασης
4. Οι μοναρχομάχοι, το δικαίωμα αντίστασης στον τυραννικό ηγεμόνα και η ιδέα του εθνικού κράτους
Το δικαίωμα αντίστασης στον Τύραννο
Βασιλική εξουσία και λαϊκή συναίνεση στο εθνικό κράτος
Το δικαίωμα αντίστασης στον Τύραννο και η θεωρία των δύο συμβολαίων
Ο Ιωάννης Μποντέν (1530-1596) και η απολυταρχία
Ορισμός και χαρακτηριστικά της κυριαρχίας
5. Ο πολιτικός στοχασμός στις αρχές του 17ου αιώνα: μοναρχία, κοινωνικό συμβόλαιο και φυσικό δίκαιο
Ο Χομπς (1588-1679) - Κοινωνικό συμβόλαιο, ατομικισμός και απολυταρχία
Οι πρόδρομοι του φιλελευθερισμού
Ο Λοκ (1634-1702) - Κοινωνικό συμβόλαιο, δικαίωμα ιδιοκτησίας, φιλελευθερισμός
Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ (1712-1778) - Κοινωνικό Συμβόλαιο και λαϊκή κυριαρχία
Βιβλιογραφία
Πίνακας ονομάτων