ΤΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Παρουσίαση

[...] Το βιβλίο αυτό αποτελείται από μια σειρά πρωτότυπων φιλοσοφικών στοχασμών για τον έρωτα, το σώμα και τον έρωτα στη φιλοσοφία, για το ψεύδος, το μίσος, τη ζήλια, την ερωτική επιθυμία, τον πόθο, την ικανοποίηση, τη φιλία, τον Θεό. Κάθε πρόταση αυτού του κειμένου μαρτυρεί, με τρυφερότητα και διαύγεια, την οξυδέρκεια και το βάθος της σκέψης ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους φιλοσόφους. Χωρίς αγάπη, όλα μοιάζουν μάταια· μα, με αγάπη, ακόμα και τα απίστευτα γίνονται πιθανά. (Από το οπισθόφυλλο)

"Τίποτα δεν έχει να πει σήμερα πια η φιλοσοφία για τον έρωτα, ή πολύ λίγα". Μ' αυτή τη φράση αρχίζοντας το εξάπτυχο δοκίμιό του ο φαινομενολόγος, καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Πουατιέ και της Ναντέρ, βραβευμένος για το σύνολο του έργου του από τη Γαλλική Ακαδημία, Ζαν-Λικ Μαριόν, αναλαμβάνει να καλύψει αυτό το κενό, αυτή τη "λιποταξία της έννοιας απέναντι στο περί έρωτος ερώτημα". Γιατί ενώ οι ανθρωπιστές μελέτησαν το θέμα του έρωτα με μια προσήλωση που θα μπορούσε να θεωρηθεί εμμονή, οι φιλόσοφοι επίμονα το αγνόησαν; Πώς γίνεται μια σκέψη που αυτοπροσδιορίζεται ως "φιλείν" τη σοφία, που φέρει, δηλαδή, την έννοια του έρωτα στο ίδιο της το όνομα, να την αποφεύγει ως θέμα; Ο Μαριόν αρχίζει το βαθύ και εντελώς προσωπικό του αυτό βιβλίο επικρίνοντας την καρτεσιανή εξίσωση της ικανότητας του εγώ να σκέφτεται, με τη βεβαιότητά του εγώ ότι υπάρχει - "Σκέφτομαι άρα υπάρχω". Όχι, λέει ο στοχαστής, ο άνθρωπος είναι πρώτα ego amans και ύστερα ego cogitans. "Ο άνθρωπος δεν ορίζεται ούτε από τον λόγο ούτε από το είναι που φέρει, αλλά από το ότι αγαπά (ή μισεί) είτε το θέλει είτε όχι", γράφει. Σκέψεις κάνουν με τον τρόπο τους και τα ζώα και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και μάλιστα, αυτοί οι τελευταίοι, καλύτερα από τον άνθρωπο - δεν αγαπούν όμως. "Αγαπώ προτού καν υπάρξω", υπογραμμίζει ο Μαριόν, "γιατί δεν είμαι παρά στο μέτρο που έχω την εμπειρία της αγάπης". Αυτή η φιλοσοφική βάση επιτρέπει στον Μαριόν, αφού πρώτα αρνηθεί την κλασική διάκριση μεταξύ έρωτος και αγάπης, να διερευνήσει, με ιδιαίτερη διαύγεια, βαθύτητα και τρυφερότητα, τις εκδηλώσεις του ερωτικού φαινομένου και τις παραλλαγές τους, από τη σαρκική διέγερση ώς την αυτοαπέχθεια, από τον πόθο, την ικανοποίηση και την αγάπη ώς το ψεύδος, το μίσος και τη ζήλεια, από την έννοια της πίστης, ώς το κατ' εξοχήν "εσωτερικά ερωτικό συμβάν", το παιδί, για να καταλήξει στην αγάπη του Θεού. Σ' όλο του το βιβλίο ο Μαριόν υπογραμμίζει ότι κάθε έκφανση του ερωτικού φαινομένου, συμπεριλαμβανόμενης της αισθηματολογίας, της πορνογραφίας ακόμη και της δονζουανικής καυχησιολογίας, δεν πηγάζουν από το εγώ όπως κοινώς το αντιλαμβανόμαστε, αλλά από τον έρωτα, καθώς καταλαμβάνει την πιο κεντρική και θεμελιώδη θέση τού είναι. "Χωρίς αγάπη, όλα μοιάζουν μάταια· μα, με αγάπη, ακόμη και τα απίστευτα γίνονται πιθανά". Ποιος δεν θα συγκατένευε σε μια τέτοια πρόταση; (ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 21/11/2008)

Περιεχόμενα

Η σιωπή του έρωτα
Για μια ριζική αναγωγή
1. Αμφιβάλλοντας για τη βεβαιότητα
2. "Προς τι;"
3. Η ερωτική αναγωγή
4. Ο κόσμος κατά τη ματαιότητα
5. Ο χώρος
6. Ο χρόνος
7. Η εαυτότητα [ipseite]
Για τον καθένα κατά μόνας, ότι μισεί τον εαυτό του
8. Η απόκλιση και η αντίφαση
9. Το αδύνατο μιας αγάπης εαυτού
10. Η αυταπάτη ότι εμμένει κανείς στο είναι του ....
11. Είτε το θέλω είτε όχι
12. Το μίσος του εαυτού
13. Το πέρασμα στην εκδίκηση
14. Η απορία της ασφάλειας
Περί του ερώντος, ότι πρώτος αυτός θα εκδηλωθεί
15. Η αναγωγή της αμοιβαιότητας
16. Η καθαρή εξασφάλιση
17. Η αρχή του μη αποχρώντος λόγου
18. Η πρόταση
19. Η ελευθερία ως ικανότητα εποπτείας
20. Η σημασία ως πρόσωπο
21. Η σημασία ως όρκος
Για τη σάρκα, ότι ερεθίζεται
22. Η ατομικότητα
23. Η σάρκα μου και η δική της
24. Η ερωτικοποίηση, μέχρι το πρόσωπο
25. Η ηδονή
26. Η αναστολή
27. Το αυτόματο και η περατότητα
28. Λέξεις για να μην πει κανείς τίποτε
Για το ψεύδος και την αλήθεια
29. Το φυσικοποιημένο πρόσωπο
30. Η απόσταση και η απογοήτευση
31. Ο βιασμός και η διαστροφή
32. Η οδός των σκοτεινών προσώπων [visages]
33. Η ζήλια και η τιμή της
34. Από την πλευρά του μίσους
35. Η ελεύθερη ερωτικοποίηση
Για τον τρίτο, ότι έρχεται
36. Η πίστη ως ερωτική χρονικότητα
37. Η έσχατη προληπτική απόφαση
38. Η έλευση του τρίτου
39. Το παιδί ή ο τρίτος που αναχωρεί
40. Το αντίο ή ο εσχατολογικός τρίτος
41. Ακόμα και ο ίδιος
42. Ο μονόδρομος
Σημειώσεις της μετάφρασης
ΕΠΙΜΕΤΡΟ