Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΙΑΣ

Παρουσίαση

Μια χειρονομία ή λίγα λόγια θα έπρεπε να αρκούν, κι όμως... Η παρηγοριά είναι μια δύσκολη δραστηριότητα, που προϋποθέτει να παίρνει κανείς τον λόγο σχετικά με μια οδύνη που δεν μοιράζεται με τον άλλο, αλλά στην οποία προσπαθεί να συμμετάσχει. Πώς ν' ανοίξουμε έναν δρόμο που θα μας οδηγήσει στη μυχιότητα του άλλου, χωρίς να την προδώσουμε; Ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσει κανείς ώστε να μην προκαλέσει υποψίες;
Τα ερωτήματα αυτά, στις μέρες μας, εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ψυχολογίας ή της θρησκείας. Ωστόσο, η φιλοσοφία για καιρό υπήρξε ένα βάλσαμο ικανό να απαλύνει τα ανθρώπινα άλγη. Από τον Πλάτωνα και τους στωικούς μέχρι τον Βοήθιο, ο Λόγος έχει τον ρόλο του μεγάλου παρηγορητή. Βασιζόμενο σε τούτη την παράδοση, το παρόν βιβλίο προτείνει, σε πρώτη φάση, μια γραμματική της παρηγοριάς. Κοινωνικό ενέργημα που κινητοποιεί τη γλώσσα, η παρηγοριά μας λέει κάτι για την ανθρώπινη κατάσταση. Ακόμη κι αν δεν εξαλείφει την οδύνη, απαντά στην «οδύνη της οδύνης» που μεταφράζεται σε μοναξιά, ντροπή ή ενοχές. Ο παρηγορητής μάς μαθαίνει να ζούμε πέρα από το σημείο εκείνο όπου κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατον.
Εάν ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που έχει την ανάγκη της παρηγοριάς, η νεωτερική φιλοσοφία μοιάζει να έχει εγκαταλείψει το σχέδιο να ικανοποιήσει τούτη την επιθυμία. Δεν πιστεύουμε πια ότι υπάρχει μια γνώση που να μας επιτρέπει από μόνη της να αντιμετωπίζουμε τα βάσανα της ζωής. Η δυσπιστία αυτή αποτελεί ένα γεγονός, την ιστορία του οποίου αφηγείται το παρόν βιβλίο στο δεύτερο μέρος του. Ο συγγραφέας καταδεικνύει ότι ζούμε τον «καιρό της παρηγοριάς», μια εποχή δηλαδή που σηματοδοτείται από την απώλεια προτύπων κοινοτικών, ορθολογικών ή της αγάπης, που κάποτε δικαιολογούσαν την ύπαρξη απέναντι στο χειρότερο. Επανεξετάζοντας την παρηγοριά, αποφεύγουμε τον διπλό σκόπελο της αποκατάστασης εκείνων των παλαιών προτύπων και της μελαγχολικής παραίτησης από το νόημα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
1. Το αντικείμενο της παρηγοριάς
Η εξουσία του παρηγορητή
Η κοινότητα των δακρύων
Ιστορία και παρηγοριά
Ιντερμέδιο
2. Η μεταφορά ως μέθοδος
Το συμπλήρωμα των λέξεων
Η εργασία της μεταφοράς
Κατοικίζοντας την απουσία
Ιντερμέδιο
3. Η προέλευση του πολιτισμού
Τα σήματα του πόνου: επιστροφή στα δάκρυα
Τέχνη της παράκαμψης ή εκτροπή;
Αντί για την ευτυχία
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΙΚΩΝ
4. Ο χαμένος λόγος
Μια ανθρωπολογία της παρηγοριάς;
Δυνάμεις και αδυναμίες της μνήμης
Η θέληση να γνωρίζεις
Όνειρα αθανασίας
Ιντερμέδιο
5. Αντιμετωπίζοντας τη λύπη
Πρόοδος και μοναξιά
Στη θέση του σώματος: η αναπαράσταση/αντιπροσώπευση
Αναπαριστώντας τον θάνατο;
Ιντερμέδιο
6. Περατότητα και συμφιλίωση
Πέρα από τη θλίψη
Το λέγειν και το αφήγημα
Η φαντασίωση μιας συμφιλιωμένης κοινότητας
Δικαιοσύνη και μεταφυσική
Επίλογος
Σημείώσεις
Ευρετήριο ονομάτων