ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Παρουσίαση

Η Επιδημιολογία έχει σκοπό την προαγωγή της γνωστικής βάσης όχι μόνο της κοινωνικής αλλά και της κλινικής Ιατρικής, δηλαδή της επιστημονικής Ιατρικής στο σύνολό της. Τα γνωστικά αντικείμενα και των δυο μορφών Ιατρικής, δηλαδή η διάγνωση, η αιτιόγνωση και η πρόγνωση, είναι "συναρτήσεις συχνότητας" που θεμελιώνονται στα πορίσματα της επιδημιολογικής έρευνας. Η βιο-ιατρική ή καλύτερα η ιατρο-βιολογική έρευνα, θεωρούμενη και ως "βασική", ανήκει στη Βιολογία και όχι στην Ιατρική.
Η εφαρμοσμένη ιατρική έρευνα είναι στην ουσία και κατά τη μορφή της, επιδημιολογική. Η καλή κατανόηση των βασικών εννοιών και αρχών της Επιδημιολογίας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ευρύτερη και βαθύτερη κατανόηση του εννοιολογικού περιεχομένου των τριών ιατρικών γνώσεων (διά-, αιτιό-, πρό- γνώση) που συνιστούν τη βάση της εφαρμογής ορθολογικής φροντίδας υγείας (πρόληψης, θεραπείας, αποκατάστασης) τόσο σε επίπεδο ατόμου (κλινική Ιατρική) όσο και σε επίπεδο κοινότητας (κοινοτική Ιατρική).
Η ιατρική εκπαίδευση θα πρέπει να συλλάβει τον νέο αυτόν προσανατολισμό και να εγκαταλείψει την παραδοσιακή φλεξνεριανή εκπαίδευση. Η εκπαιδευτική επιμονή αποκλειστικά στην οντολογική αναγωγή της Ιατρικής στη Βιολογία (βιολογισμός), που βασίζεται σε μεταφυσικές αντιλήψεις για τη φύση του κόσμου, θα πρέπει να ενσωματωθεί σε μια πολυεπίπεδη γνωστική προσέγγιση με οργανική μονάδα την Επιδημιολογία. Η γνώση του κύκλου του Krebs ή του τύπου της πενικιλίνης δεν βοήθησε, όπως λέγεται, κανέναν ιατρό στην επιλογή μιας ορθολογικής παρέμβασης. Το επίπεδο ανάλυσης των "καταστάσεων υγείας" δεν πρέπει να επιλέγεται με οντολογικές προκαταλήψεις, αλλά με κριτήριο τη γνωστική παραγωγικότητα των θεωριών. Το "ιατρικό φαινόμενο" δεν είναι πλήρως κατανοητό μόνο με βιολογικούς όρους.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας έχουν δημοσιευθεί από το Εργαστήριο της Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών τα εξής εγχειρίδια: (α) Θεωρία της λήψης των κλινικών αποφάσεων (1999), (β) Μετα-Επιδημιολογία (2001), (γ) Επιδημιολογία Ι (2004), (δ) Επιδημιολογία II (2005), (ε) Επιδημιολογία III (2006), (στ) Δοκίμια Επιδημιολογίας (2006), (ζ) Εγχειρίδιο Επιδημιολογίας (2010) και (η) Κλινική και Επιδημιολογική Έρευνα - Βασικές Έννοιες (2012). (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
1. Εισαγωγή
2. Η έννοια του πληθυσμού
3. Μέτρα συχνότητας
-Εμπειρικά μέτρα συχνότητας
Επίπτωση-ποσοστό
Θνησιμότητα και θνητότητα
Επίπτωση-πυκνότητα
Θνησιμότητα
Επιπολασμός
-Θεωρητικά μέτρα συχνότητας
Κίνδυνος
Odds
-Διαστήματα εμπιστοσύνης
Επίπτωση-ποσοστό, επιπολασμός
Επίπτωση-πυκνότητα
4. Οι έννοιες του προσδιοριστή και του συγχυτή
Προσδιοριστής
Συγχυτής
"Σύγχυση λόγω ένδειξης"
Εξουδετέρωση της σύγχυσης
5. Η έννοια της αιτίας
Μοντέλο της επαρκούς και αναγκαίας αιτίας
Κριτήρια αιτιότητας
6. Μέτρα αποτελέσματος και μέτρα σχέσης
Μέτρα αποτελέσματος
Μέτρα σχέσης
Αποδοτέα κλάσματα
Αποδοτέο κλάσμα στους εκτεθειμένους
Αποδοτέο κλάσμα στον πληθυσμό
Διαστήματα εμπιστοσύνης
Επιπτώσεις-ποσοστά, επιπολασμοί
Επιπτώσεις-πυκνότητες
Οιονεί επιπτώσεις-πυκνότητες
7. Σχεδιασμός των αιτιογνωστικών μελετών
8. Μελέτες κοόρτης
Σχεδιασμός
Προοπτικές μελέτες κοόρτης
Αναδρομικές μελέτες κοόρτης
Πληθυσμός σε κίνδυνο
Υπολογισμός περιπτώσεων πάθησης
Χρόνος επαγωγής και λανθάνουσα περίοδος
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
9. Μελέτες "ασθενών-μαρτυρων"
Σχεδιασμός
Πληθυσμός-πηγή και μελετώμενος πληθυσμός
Πρωτογενής και δευτερογενής ορισμός του πληθυσμού-πηγή
Λόγος οιονεί επιπτώσεων-πυκνοτήτων
Προέλευση των "μαρτύρων"
"Πληθυσμιακοί μάρτυρες"
"Μάρτυρες" προερχόμενοι από κλήση τυχαίων αριθμών
τηλεφωνικού καταλόγου
"Συνοικιακοί μάρτυρες"
"Μάρτυρες" προερχόμενοι από το φιλικό περιβάλλον των ασθενών, "Νοσοκομειακοί μάρτυρες"
"Θανόντες μάρτυρες"
Εξομοίωση
Συνδυασμός των μελετών "ασθενών-μαρτύρων" με τις μελέτες κοόρτης
"Φωλιασμένες" μελέτες "ασθενών-μαρτύρων"
Μελέτες "ασθενών-κοόρτης"
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
10. Εγκυρότητα στις επιδημιολογικές μελέτες
Συστηματικά σφάλματα επιλογής
Μελέτες κοόρτης
Συστηματικό σφάλμα εθελοντικής συμμετοχής
"Το φαινόμενο του υγιούς εργάτη"
Συστηματικό σφάλμα παρακολούθησης
Συστηματικό σφάλμα άρνησης συμμετοχής
Μελέτες "ασθενών-μαρτύρων"
Συστηματικό σφάλμα επιλογής του Berkson
Συστηματικό σφάλμα επιλογής του Neyman
Συστηματικό σφάλμα άρνησης συμμετοχής
Συστηματικά σφάλματα πληροφορίας
Διαφορική δυσταξινόμηση
Συστηματικό σφάλμα ανάκλησης
Διαγνωστικό συστηματικό σφάλμα
Μη διαφορική δυσταξινόμηση
11. Ακρίβεια στις επιδημιολογικές μελέτες
Έλεγχοι των υποθέσεων
Μηδενική και εναλλακτική υπόθεση
Σφάλματα τύπου Ι και II
Κριτική
Στατιστική εκτίμηση
Σημειακή εκτίμηση
Διαστήματα εμπιστοσύνης
Διαστήματα εμπιστοσύνης έναντι τιμών p
12. Σχεδιασμός των διαγνωστικών μελετών
13. Διαγνωστική ποιότητα των εργαστηριακών δοκιμασιών
Πιθανοφάνειες
Διαστήματα εμπιστοσύνης
Λόγοι πιθανοφανειών
Διαστήματα εμπιστοσύνης
14. Διαγνωστικές πιθανότητες
Επιπολασμός και προ της δοκιμασίας πιθανότητα της πάθησης
Διαγνωστικές πιθανότητες
Διαστήματα εμπιστοσύνης
Θεώρημα του Bayes
Λογιστική παλινδρόμηση
15. Σχεδιασμός των προγνωστικών μελετών
16. Κλινικές δοκιμές
Φάσεις των κλινικών δοκιμών
"Σύγχυση λόγω ένδειξης"
Τυχαιοποίηση
"Τυφλή" μέθοδος
Ηθικά ζητήματα
Επιλογή των πασχόντων
"Συμμόρφωση" των πασχόντων
Ανάλυση των δεδομένων
"Ανάλυση της πρόθεσης για θεραπεία"
Επιπτώσεις-ποσοστά
Καμπύλες επιβίωσης
Μέσες τιμές
Αναγκαίος αριθμός (πασχόντων) για θεραπεία
Βιβλιογραφία
Αρκτικόλεξα
Αγγλοελληνική ορολογία
Ελληνοαγγλική ορολογία
Ευρετήριο