ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Παρουσίαση

Η παραδοσιακή αντίληψη της διδακτικής των αρχαίων ελληνικών ήταν ισοπεδωτική. Δεν ξεχώριζε το πεζό από το ποιητικό κείμενο, τον ιστορικό από το φιλοσοφικό λόγο. Τα αντιμετώπιζε ως κείμενα γραμματικο-συντακτικής εξέτασης.
Η κατάκτηση του νοήματος μέσα από μία κατά λέξη μετάφραση δεν ικανοποιεί. Οι νέες γλωσσικές και κειμενικές αντιλήψεις αντιμετωπίζουν το κείμενο ως ένα σύνολο δομών και σχέσεων. Εκείνο που έχει πια σημασία δεν είναι η τεχνολογική αναγνώριση ορισμένων γλωσσικών τύπων αλλά η δομική κατασκευή και λειτουργία, η νοηματική άρθρωση, η υφολογική ιδιαιτερότητα και η ειδολογική διαφορά. Κατ' αυτόν τον τρόπο η κατανόηση, που είναι και ο πρωταρχικός σκοπός της διδασκαλίας των αρχαίων κειμένων, δεν είναι επιφανειακή αλλά ουσιαστική και πολύπλευρη. Μια σύγχρονη αντίληψη διδακτικής των αρχαίων ελληνικών περιλαμβάνει όλες αυτές τις μορφές εξέτασης.
Η εξέταση της δομικής κατασκευής και λειτουργίας αφορά όχι μόνο τα δομικά υλικά, κύριους και δευτερεύοντες όρους, κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις, αλλά και τις σχέσεις των δομικών υλικών μεταξύ τους, όπως και τη λειτουργία τους μέσα σε ένα επικοινωνιακό λόγο.
Η εξέταση της νοηματικής άρθρωσης βλέπει το κείμενο όχι ως ένα νόημα, αλλά ως ένα νοηματικό σύνολο, που αρθρώνεται σε υποσύνολα νοηματικά και η υπόσταση του ενός νοηματοδοτεί την παρουσία του άλλου.
Η εξέταση της υφολογικής ιδιαιτερότητας αναφέρεται στην ανίχνευση του ιδιαίτερου στυλ, της ιδιαίτερης έκφρασης που κάνει τον ένα συγγραφέα να διαφέρει από τον άλλο και το ένα κείμενο να διαφοροποιείται από το άλλο.
Η εξέταση της ειδολογικής διαφοράς περιστρέφεται γύρω από τον εντοπισμό της ειδοποιού διαφοράς των διαφόρων ειδών του λόγου, εκείνων δηλαδή των στοιχείων που δίνουν την ταυτότητα του κειμένου σε σημείο ώστε να αναγνωρίζεται το ένα από το άλλο.
Αυτά τα θεμελιακά κριτήρια ερμηνευτικής προσέγγισης θίγει η παρούσα εργασία και φιλοδοξεί να τραβήξει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε οπτικές γωνίες εξέτασης τόσο σε οριζόντιο χαρακτηριολογικό επίπεδο όσο και σε κάθετο ειδολογικό. Έχει σκοπό να πλατύνει και να βαθύνει την οπτική της εξέτασης των αρχαίων κειμένων με στόχο την ανίχνευση όλων εκείνων των κρυμμένων θησαυρών του αρχαιοελληνικού λόγου που μόνο στους ανικανοποίητους εραστές της φιλοκαλίας του αρχαιοελληνικού λόγου αποκαλύπτονται. (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ Α' Διδακτική Θεωρία για τη Διδασκαλία του Αρχαιοελληνικού Λόγου
Ι. Τα Αρχαία Ελληνικά (Α.Ε) μέσα από τις οδηγίες του ΥΠΕΠΘ
Τα Αρχαία Ελληνικά (Α.Ε) στο Γυμνάσιο
Τα Αρχαία Ελληνικά (Α.Ε) στο Λύκειο
Οι σκοποί του μαθήματος των Α.Ε.
Οργάνωση διδασκαλίας
Μέθοδος διδασκαλίας
Γενικές αρχές για τη διδασκαλία κειμένου
II. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.)
III. Διδακτική υποδομή στη Διδασκαλία του Αρχαιοελληνικού Λόγου
Η διδασκαλία των Α.Ε.: Από το πρωτότυπο ή τη μετάφραση;
Τα Σχόλια
Ανάγνωση - Παράφραση - Μετάφραση
IV. Διδακτική της Γλωσσικής Διδασκαλίας
Προβλήματα και προτάσεις για τη διδασκαλία της
Α. Διδακτική της Γραμματικής
Γενικές διδακτικές οδηγίες για τη διδασκαλία της Γραμματικής
Διδακτική Εφαρμογή
Β. Διδασκαλία του Συντακτικού
Γενικές διδακτικές οδηγίες για τη διδασκαλία του Συντακτικού
Διδακτική Εφαρμογή
Παραδείγματα Εφαρμογής:
1ο: Ειδικές Προτάσεις
2ο: Ενδοιαστικές Προτάσεις
3ο: Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις
4ο: Αιτιολογικές Προτάσεις
5ο: Χρονικές Προτάσεις
6ο: Τελικές Προτάσεις
Γ. Διδασκαλία της Θεματογραφίας
Η Θέση της Θεματογραφίας στη γλωσσική Διδασκαλία
Προγραμματισμός Διδασκαλίας της Θεματογραφίας
Πίνακας συνεξέτασης γραμματικών και συντακτικών φαινομένων
Κατάλογος συντακτικών φαινομένων και προτεινόμενων κειμένων
Διδακτικό μοντέλο Θεματογραφίας
Διδακτική Εφαρμογή
Κριτήρια αξιολόγησης στη Θεματογραφία
Παράρτημα: Οι σύνδεσμοι
V. Διδακτικά μοντέλα
Α. Τα στοιχεία των διδακτικών μοντέλων
Β. Τα είδη των διδακτικών μοντέλων
Ως προς την υφογλωσσολογική ανάλυση του κειμένου
Ως προς τη μέθοδο ανάλυσης του κειμένου
Ως προς το χρόνο εμφάνισης
Β.Ι Τα παραδοσιακά διδακτικά μοντέλα
Πραγματολογική ή Πραγματογνωστική Ανάλυση
Νοηματική Ανάλυση
Ιδεολογική Ανάλυση
Β.ΙΙ Τα σύγχρονα διδακτικά μοντέλα
Δομική Ανάλυση
Υφολογική ή Αισθητική Ανάλυση
Τελολογική Ανάλυση
Κειμενική Ανάλυση
Ερμηνευτική Ανάλυση και Ερμηνεία
Διαλεκτική Ανάλυση ή Ανάλυση Προβλήματος
Γ. Η Διδακτική των Α.Ε. από το πρωτότυπο
Δ. Η Διδακτική των Α.Ε. από μετάφραση
Ε. Οι επαναλήψεις και οι γενικές θεωρήσεις
ΣΤ. Γενική Διδακτική Εφαρμογή με βάση τα Σύγχρονα Διδακτικά Μοντέλα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Τα σχήματα Λόγου
Γραμματικά
Σχήματα σχετικά με τη θέση των λέξεων
Σχήματα σχετικά με το βαθμό πληρότητας του λόγου
Σχήματα σχετικά με τη σημασία των λέξεων ή φράσεων
Β' ΜΕΡΟΣ Διδακτικές Εφαρμογές στα Είδη του Αρχαιοελληνικού Λόγου
Εισαγωγικά για τα είδη του Αρχαιοελληνικού Λόγου
Ι. Τα Είδη, τα Χαρακτηριστικά και Διδακτικές Εφαρμογές του Ποιητικού λόγου των διδασκόμενων ποιητών
Α. Επικός Λόγος ή Επική Ποίηση
Είδη και χαρακτηριστικά του Επικού Λόγου
Συστατικά στοιχεία του επικού λόγου
Θεματικά κέντρα της Οδύσσειας και της Ιλιάδας
Ομοιότητες και διαφορές Οδύσσειας από Ιλιάδα
Διδακτικό Μοντέλο Επικού Λόγου
Διδακτική Εφαρμογή του Επικού Λόγου
Εναλλακτικοί Τρόποι Παρουσίασης της διδακτικής ενότητας
Διδακτικό Μοντέλο Προβλήματος
Τελολογικό Διδακτικό Μοντέλο
Β. Λυρικός Λόγος ή Λυρική Ποίηση
Χαρακτηριστικά του λυρικού λόγου
Διαφορές Επικού και Λυρικού λόγου
Ομοιότητες και διαφορές της Αρχαίας Ελληνικής Λυρικής ποίησης (Α.Λ.) από τη Νεότερη Λυρική Ποίηση (Ν.Λ.)
Συστατικά στοιχεία του λυρικού λόγου
Τα είδη της λυρικής ποίησης
Διδακτικό Μοντέλο Λυρικού Λόγου
Διδακτικές Εφαρμογές του Λυρικού Λόγου
Λυρική Ποίηση Β' Λυκείου (Σαπφώ) / (Αρχίλοχος)
1ο Κριτήριο Αξιολόγησης στην Εισαγωγή της Λυρικής Ποίησης
2ο Κ.Α. στον Αρχίλοχο
3ο Κ.Α. στον Μίμνερμο
Γ. Ο Δραματικός λόγος ή Δραματική ποίηση
-Χαρακτηριστικά του Δραματικού Λόγου
-Τα είδη του δραματικού λόγου:
Η Τραγωδία
Το Σατυρικό δράμα
Η Κωμωδία
-Οι διδασκόμενοι συγγραφείς και τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα
Ο Σοφοκλής
Ο Ευριπίδης
Ο Αριστοφάνης [...]
ΙΙ. Τα είδη, τα Χαρακτηριστικά και Διδακτικές Εφαρμογές του Πεζού λόγου των διδασκόμενων συγγραφέων
Ιστορικός Λόγος ή Ιστορία
Ρητορικός Λόγος ή Ρητορεία
Φιλοσοφικός Λόγος ή Φιλοσοφία