ΣΥΝΩΜΟΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ «ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ»

Παρουσίαση

Από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 μέχρι την τρομοκρατική επίθεση στο Charlie Hebdo και το τρομοκρατικό αντισημιτικό χτύπημα στο εβραϊκό παντοπωλείο στο Παρίσι, οι "θεωρίες της συνωμοσίας", με την αποφασιστική μεσολάβηση του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γνωρίζουν ιδιαίτερη άνθηση. Ανασυγκροτούν και ανανεώνουν μια μανιχαϊκή κοσμοαντίληψη, έναν σκοταδιστικό τρόπο σκέψης και δράσης, απειλητικό για τις δημοκρατικές και πλουραλιστικές κοινωνίες. Στο παρόν πολύ πρόσφατο δοκίμιό του, ο φιλόσοφος, ιστορικός των ιδεών και πολιτολόγος, Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ (Pierre-Andre Taguieff), διευθυντής ερευνών στο CNRS, εκθέτοντας με απλό, κριτικό και συνοπτικό τρόπο όλες τις θεωρητικές επεξεργασίες και έρευνες, έως τις πλέον πρόσφατες, περί "συνωμοσιολογίας", αναλύει τα χαρακτηριστικά της, την "λογική" και τους μυστικοποιητικούς μηχανισμούς της, τα πρόσωπά της και τον λόγο της. Αναδεικνύει την ιδεολογική της προσφορά, αλλά και μια ορισμένη κοινωνική ζήτηση για εξ αποκαλύψεως "αλήθειες", που "μας κρύβουν οι ισχυροί", νέες απατηλές βεβαιότητες εν μέσω μιας χαώδους κίνησης του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας.
Παλιά και νέα συνωμοσιολογία: από τους Ιλουμινάτι, την Γαλλική Επανάσταση, το αντισημιτικό πλαστογράφημα των "Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών" και τις μεταμορφώσεις του, μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου και τις επιθέσεις στο Charlie Hebdo, περνώντας, μεταξύ άλλων, από την διεθνή οικονομική κρίση του 2007-2009, την υπόθεση WiliLeaks τις τρομοκρατικές αντισημιτικές επιθέσεις στην Τουλούζη, την ακροδεξιά αλλά και αριστερή συνωμοσιολαγνεία, το πολυσχιδές λαϊκιστικό, εθνικιστικό και αντισημιτικό τους φαντασιακό, τον εξτρεμισμό, τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό, την υπόθεση Ντομινίκ Στρος-Καν, τις επιδημίες, ακόμα και τους "ψεκασμούς".
Ο Π.-Α. Ταγκιέφ, συγγραφέας σημαντικών βιβλίων και άρθρων για τις "θεωρίες της συνωμοσίας", σέρνει το περίγραμμα του νέου συνωμοσιολογικού μύθου, των αδιάκοπων μεταμορφώσεών του, που κατασκευάζουν έναν "δαιμονικό", έναν "απόλυτο εχθρό". Στηριζόμενος στο συνθετικό απόσταγμα έγκυρων διεθνών ακαδημαϊκών ερευνών και μελετών, εμπλουτίζει δικές του προωθημένες αναλυτικές επεξεργασίες, αποκωδικοποιώντας τα νέα είδη, εντοπίζοντας τους νέους φορείς και τα ακροατήριά τους, τα νέα μέσα και τα νέα πεδία της συνωμοσιολογικής αφήγησης, προτείνοντας τρόπους αντιμετώπισής της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ανδρέας Πανταζόπουλος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μια κριτική εισαγωγή
Παγκοσμιοποίηση του συνωμοσιολογικού φαντασιακού
Ζητήματα ορισμού: "θεωρία της συνωμοσίας", "συνωμοσιολογική σκέψη", "συνωμοσιολογική αφήγηση"
Πως λειτουργεί η συνωμοσιολογική σκέψη;
Ο συνωμοσιολογικός χώρος: επιχειρηματίες, οδηγητές και ακόλουθοι
Κρίσεις, ηθικοί πανικοί και "θεωρίες της συνωμοσίας"
Η επινόηση του μύθου της παγκόσμιας συνωμοσίας και ο θρύλος των illuminati
Επίσημοι ειδήμονες, αντι-ειδήμονες, ετερο-ειδήμονες
Νέες συνωμοσιολογικές αφηγήσεις (2001 - 2015): σταθερές και ειδικά χαρακτηριστικά
Συνωμοσιολογικές φήμες στο Διαδίκτυο μετά την τζιχαντική επίθεση κατά του Charlie Hebdo και του εβραϊκού παντοπωλείου
Η προσχώρηση στις συνωμοσιολογικές θέσεις: συνωμοσίες απ' τα πάνω, συνωμοσίες απ' τα κάτω
Η ασκούμενη έλξη από τις συνωμοσιολογικές αφηγήσεις
Δημοκρατία, επιθυμία διαφάνειας και σκέψη της υποψίας
Διαδίκτυο: από την επιθυμία διαφάνειας στις συνωμοσιολογικές κατηγορίες
Εμμονή των πίστεων και προκατάληψη επιβεβαίωσης
Γιατί οι συνωμοσιολογικές αφηγήσεις αντιστέκονται στην κριτική;
"Θεωρίες της συνωμοσίας" και διαβολοποίηση του αντιπάλου
Ως προς τι είναι επικίνδυνες οι συνωμοσιολογικές αφηγήσεις;
Ενώπιον της άκαμπτης σκέψης και των καταχρήσεων της κριτικής
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το νέο πεδίο των πίστεων και το μέλλον των "θεωριών της συνωμοσίας"
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Αναστασία Ε. Ηλιαδέλη
Charlie Hebdo: συνωμοσιολογία, αντισημιτισμός, άκρα δεξιά
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ - ΟΡΩΝ