ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ

Παρουσίαση

Όπως κατέγραφα και στο προηγούμενο βιβλίο μου για τη Νάξο (Βυζαντινό Πάρκο Τραγαίας Νάξου -Ένας νησιωτικός θρησκευτικός "Μυστράς" στην κεντρική Νάξο), μου είχε κάνει εντύπωση ότι πολλοί επισκέπτες της Νάξου, παρότι δαπάνησαν τον χρόνο τους επισκεπτόμενοι το νησί, δεν έκαναν τον κόπο ν' ανηφορίσουν μέσα από τα στενά και όμορφα δρομάκια στο Κάστρο, ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας της Νάξου, αφού από τότε που κτίστηκε κατοικείται συνεχώς. Σήμερα οι συνοικίες της παλαιάς Χώρας, το Κάστρο, το Μπούργκος, η Γκρότα, η Εβριακή και το Νιό Χωριό αποτελούν ένα ενιαίο ιστορικό σύνολο στη σύγχρονη και εκτεταμένη Χώρα, την πρωτεύουσα της Νάξου.
Το Κάστρο και οι συνοικίες του έχουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά ενός ελαφρά οχυρωμένου οικισμού, με μεσαιωνικά δημόσια κτήρια και καστρόσπιτα. Κτίστηκε μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Φράγκους, γι' αυτό και σχεδόν όλες οι εκκλησιές του, ορθόδοξες και καθολικές έχουν ανεγερθεί μετά το 1207. Οι εκκλησίες αυτές αποτελούν και τον άγνωστο πλούτο του. Όπως και στην ύπαιθρο της Νάξου, έτσι και εδώ εντυπωσιάζει ο μεγάλος αριθμός τους. H Νάξος με τις 200 περίπου βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της, από τις οποίες οι 140 είναι τοιχογραφημένες, δικαίως αποκαλείται "νησιωτικός Μυστράς". Αν όμως το κύριο χαρακτηριστικό των εκκλησιών της Κεντρικής Νάξου είναι οι τοιχογραφίες τους, ζωγραφισμένες κυρίως από τον 6ο έως και τον 14ο αιώνα, στις εκκλησίες της Χώρας κυριαρχούν οι εξαιρετικής τέχνης φορητές εικόνες, οι οποίες στολίζουν τα ξυλόγλυπτα νησιωτικά τέμπλα των ναών της. Αυτός είναι κι ο λόγος, για τον οποίο πολλοί θεωρούν τη Νάξο ως μια ιστορική πινακοθήκη της χριστιανικής θρησκείας, αφού μέσα από τις τοιχογραφίες και τις εικόνες, ξετυλίγεται η ιστορία της ζωγραφικής αγιογραφίας, στην οποία εκπροσωπούνται διαχρονικά όλες οι περίοδοι και "σχολές" της βυζαντινής τέχνης. Το Κάστρο της Νάξου υπήρξε η έδρα του Δουκάτου του Αιγαίου κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας και το κέντρο αναφοράς, διοικητικά, κατά την Τουρκοκρατία. H επιλογή αυτή έχει σχέση με τη φυσική θέση του νησιού, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο των Κυκλάδων, καθώς και με το πλουτοπαραγωγικό του δυναμικό, κύριο στοιχείο της πολύχρονης ιστορίας του.
Για το Κάστρο της Χώρας έχουν γραφτεί πολλά εξειδικευμένα βιβλία και διατριβές. Σχεδόν όμως όλα απευθύνονται στους γνώστες και τους ειδικούς της ιστορίας του νησιού. Γι' αυτό το παρόν βιβλίο, βασιζόμενο σ' όλες αυτές τις πηγές και στη σύγχρονη τεχνολογία της ψηφιακής φωτογραφίας, ένα και μόνο στόχο έχει: να δώσει στον επισκέπτη του νησιού τη δυνατότητα να γνωρίσει τον πλούτο μιας πόλης, όπως αυτή εκτείνεται πέρα από την πολύβουη και ελκυστική παραλία της. Όχι απλώς για να τον προτρέψει να επισκεφθεί τα Μουσεία της ιστορίας της, που κι αυτά βρίσκονται στο Κάστρο, αλλά να περπατήσει στα ίδια τα δρομάκια, που διέσχιζαν επί αιώνες Φράγκοι και Ρωμιοί, ορθόδοξοι και καθολικοί, ευγενείς και πληβείοι, άγιοι και αμαρτωλοί, κατακτητές και ηττημένοι. Να δει τα στενά της παιδείας και της πολιτισμικής αναζήτησης, μέσα από σπίτια που συνεχίζουν να κατοικούνται, αφού το Κάστρο της Νάξου από τα μεσαιωνικά χρόνια που κτίστηκε μέχρι σήμερα ποτέ δεν ερημώθηκε. Και περιδιαβαίνοντας, να δει και να επισκεφθεί τις τόσες μικρές εκκλησίες και τα μονύδρια, που κράτησαν στις συνοικίες του ολόρθη την πίστη και τη ρωμιοσύνη στα δίσεχτα χρόνια μιας πολύχρονης και πολύτροπης σκλαβιάς. Το Κάστρο των παλιών δυναστών του νησιού, με τα αρνητικά συναισθήματα που κουβαλάει για τους ναξιώτες Ρωμιούς, είναι σήμερα ένα κομμάτι της ιστορίας του τόπου. Εξάλλου κάτω από τα μεσαιωνικά κτίσματά του κρύβονται τα σημάδια της αρχαιότητας και κάτω από αυτά ο κυκλαδικός πολιτισμός του Αιγαίου, ο πιο παλιός και σημαντικός πολιτισμός του ελλαδικού χώρου. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ (ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ ΤΣΕΛΙΚΑΣ)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η ΝΑΞΟΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΑΛΛΙΠΟΛΗ" ΣΤΗΝ "ΧΩΡΑ"
Η ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΥΚΑΤΟ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ
ΠΙΝΑΚΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ