ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΡΟΚΟΣ

Παρουσίαση

Η παρούσα έκδοση, που συνοδεύει την αναδρομική έκθεση για τον Κυριάκο Κρόκο στο Μουσείο Μπενάκη, είναι μία πρώτη προσπάθεια αποτίμησης του συνόλου του αρχιτεκτονικού και ζωγραφικού έργου του, δεκατέσσερα χρόνια μετά από τον πρόωρο θάνατό του.
Σπάνια ένας δημιουργός ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό με το έργο του όπως ο Κυριάκος Κρόκος. Η αρχιτεκτονική του, κλασική και συνάμα σύγχρονη, διαπνέεται από μια αίσθηση γαλήνης, που αποκομίζει όποιος επισκέπτεται ή ζει και εργάζεται μέσα σε ένα από τα κτίριά του.
Είναι σύγχρονη η αρχιτεκτονική του επειδή έχει κατασκευαστεί με σύγχρονα μέσα και υλικά, και επειδή αφορά σύγχρονες ανάγκες κατοίκησης του χώρου - είτε πρόκειται για ένα εξοχικό σπίτι ή μια αστική πολυκατοικία, είτε για ένα μικρό θέατρο ή ένα μεγάλο μουσείο.
Είναι κλασική επειδή είναι κατασκευασμένη έτσι ώστε να διαρκεί στον χρόνο, αλλά και σε κάθε στιγμή αυτής της διάρκειας. Γι' αυτό και τα μέσα που χρησιμοποιεί δεν παραμερίζουν τον μάστορα, αλλά επιδιώκουν να του αποδώσουν έναν ενεργό ρόλο συμμετοχής στην κατασκευή και όχι στην απρόσωπη παραγωγή του δομημένου περιβάλλοντος, αναγνωρίζοντας τον τέκτονα μέσα στον αρχιτέκτονα.
Για τον Κρόκο η αρχιτεκτονική υπάρχει στον χρόνο πριν και μετά την ολοκλήρωσή της, όταν γεννιέται στο σχέδιο και στο γιαπί, και μετά το πέρας της ωφέλιμης ζωής της, σαν ίχνος και ερείπιο. Όπως έλεγε ο ίδιος ο Κρόκος, παρομοιάζοντας την αρχιτεκτονική με ένα βότσαλο που το ξεπλένει το νερό, όμορφη και πλήρης πριν, σε κάθε στάδιο της κατασκευής της, καθαρή και ευγενής μετά, ποτέ ένας άτακτος σωρός από χαλάσματα. Αυτή η πρακτική υποδηλώνει ένα ήθος, μια στάση ζωής· να κατοικείς σύμφωνα με αυτό που είσαι, να σκέπτεσαι και να κτίζεις έτσι όπως ζεις.
Καλλιεργώντας την ενδοσκόπηση, την αυτογνωσία και τον βαθύ του ψυχισμό, στεριώνει ένα ανάχωμα στην πίεση του ηγεμονικού ρεύματος της επικαιρότητας. Αυτή η διαδικασία βρίσκει κυριαρχικά διέξοδο στη ζωγραφική του, την οποία ποτέ δεν εγκαταλείπει. Η ζωγραφική αποτελεί το εργαστήριο της ποιητικής του. Ο Κυριάκος Κρόκος αντλεί τα ζωγραφικά του οράματα από τον σκληρό πυρήνα της μνήμης, τα επεξεργάζεται με σύγχρονη ευαισθησία, τροφοδοτώντας με το απόσταγμά τους την εξω-χρονική, ποιητική διάσταση της αρχιτεκτονικής του.
Πίσω από την αίσθηση γαλήνης που χαρακτηρίζει το έργο του, νιώθουμε την παρουσία ενός ανήσυχου μυαλού· τίποτα δεν κρύβεται πρόχειρα, τίποτα δεν αμελείται, κάθε τι είναι καλά βαλμένο στη θέση του. Το αποτέλεσμα είναι ένας ύμνος στη χαρά της δημιουργίας που βγαίνει μέσα από τη βάσανο της σκέψης. Όταν το βλέμμα μας διατρέχει έναν χώρο διαμορφωμένο από τον Κρόκο, δεν βρίσκει τίποτα καμωμένο στην τύχη· το κάθε τι, ακόμα και το "στρίψιμο" μιας βίδας, είναι εκδήλωση μιας πρόθεσης.
Έτσι, σχεδιασμός και κατασκευή αποτελούν τα αλληλένδετα και αλλληλοτροφοδοτούμενα μέρη μιας ενιαίας διαδικασίας. Όμως αυτή η διαδικασία απαιτεί χρόνο - δεν είναι χαρακτηριστικό του καιρού μας, δεν ευνοείται από την ταχύρρυθμη εποχή που ζούμε. Ο Κρόκος, σαν τον ζωγράφο που απομακρύνεται από το τελάρο για να κρίνει συνεχώς και να βελτιώνει τον πίνακά του, δημιουργεί εσκεμμένα μια απόσταση από την τρέχουσα αρχιτεκτονική, για να ανακαλύψει τι να δημιουργήσει και πώς να το δημιουργήσει.
Είναι άραγε επίκαιρος ο Κρόκος σήμερα; Ίσως δεν ήταν επίκαιρος ούτε στην εποχή του. Αν το τίμημα γι' αυτό είναι η διάρκεια στον χρόνο, τότε κερδίζει συνεχώς σε επικαιρότητα, επιτρέποντάς μας να ανατρέξουμε, όταν νιώσουμε την ανάγκη, και πάλι στο έργο του. Ανεξάρτητα από τις κατευθύνσεις που ακολουθεί η σύγχρονη αρχιτεκτονική, αλλά και παράλληλα προς αυτές, η αρχιτεκτονική του Κυριάκου Κρόκου εμμένει και τροφοδοτεί την αρχιτεκτονική σκέψη με την αναντίρρητα υψηλή της ποιότητα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι νέοι αρχιτέκτονες σήμερα στρέφονται ξανά προς αυτήν, ανακαλύπτοντας εκεί εκ νέου στοιχεία για καινούργιες συνθετικές αφετηρίες στον σχεδιασμό. (ΗΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΛΕΚΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ, από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
«ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΤΑΣΣΕΣΑΙ». Ο Κυριάκος Κρόκος και η αναζήτηση του χρόνου - Ανδρέας Γιακουμακάτος
Η ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΡΟΚΟΥ - Ηλίας Κωνσταντόπουλος
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - Wilfried Wang
ARCHITECTURE AS A WAY OF GIVING SHAPE TO THE WORLD - Wilfried Wang
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟ, ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δ' ΕΤΟΥΣ, 1965-66
ΕΚΘΕΣΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΝΥΚΑ, ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δ' ΕΤΟΥΣ, 1965-66
ΣΠΕΤΣΕΣ, ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΣΤΗ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗ, ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ε' ΕΤΟΥΣ, 1966-67
ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, 1967
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΚΑΡΛΟΒΑΣΙ ΣΑΜΟΥ
ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΨΥΧΙΚΟΥ
ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΚΤΙΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΟΛΠ
ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΣΤΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
ΔΙΠΛΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΒΟΥΛΑ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ ΣΑΜΟΥ
ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΜΑΡΟΥΣΙ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ SALVARIS ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ
ΤΕΛΛΟΓΛΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ
ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
ΘΕΑΤΡΟ ΟΔΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΣΦΕΝΤΟΥΡΙ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ Μ. ΓΡΥΛΛΑΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΑΛΗ
ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΕΡΑΜΕΙΚΗΣ ΣΤΟ ΜΠΟΓΙΑΤΙ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΒΕΤΤΑ ΣΤΗ ΦΙΛΟΘΕΗ
ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΕΠΙΠΛΩΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΚΗΦΙΣΙΑ
ΤΡΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΣΤΟ ΨΥΧΙΚΟ
ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑΣ / ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΑΣΙΑΝΟΥ
ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΤΗΝ ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
ΚΤΙΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΕΚΔΟΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥ ΣΤΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΒΕΡΓΕΤΗ ΣΤΗΝ ΕΚΑΛΗ
ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΔΥΟ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΝΤΕΛΗ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΔΡΕΑΔΗ ΣΤΗΝ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ ΣΑΜΟΥ
ΔΥΟ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΥΛΑΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΑΛΗ
ΚΤΙΡΙΟ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΚΑΙ ΘΕΡΙΝΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΨΥΧΙΚΟ
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ 1996
-ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Η ΑΛΑΝΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ - Αλέκος Βλ. Λεβίδης
ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΤΑΞΙΔΙ ΠΙΣΩ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΑΜΟ. Αρχιτέκτων-ζωγράφος ή Ζωγράφος-αρχιτέκτων; - Θανάσης Μουτσόπουλος
ΕΡΓΑ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΡΟΚΟΣ (1941-1998) - Λέτη ΑρΒανίτη-Κρόκου
Συνέντευξη του Κυριάκου Κρόκου στον αρχιτέκτονα Κυριάκο Κοσμά: «Στο βάθος της μνήμης»
Συνέντευξη του Κυριάκου Κρόκου στον ποιητή Σωτήρη Κακίση: «Δεν φταίνε τα υλικά!»
Κατάλογος έργων Κυριάκου Κρόκου
Βιβλιογραφία