ΡΩΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

Διονύσης Τζάκης, "Ύποδαυλιζόμενοι παρά της Ρωσίας..."
"Η συμμετοχή των κοτζαμπάσηδων στην εξέγερση του 1770 στην Πελοπόννησο"
Η εξέγερση που ξέσπασε στην Πελοπόννησο την άνοιξη του 1770 και έμεινε γνωστή ως Ορλωφικά, κατέχει σημαντική θέση στο κυρίαρχο εθνικό ιστοριογραφικό αφήγημα στο οποίο παρουσιάζονται οι συνεχείς από τον 15ο αιώνα προσπάθειες του ελληνικού έθνους να απαλλαγεί από την οθωμανική εξουσία και να δημιουργήσει το δικό του ανεξάρτητο κράτος. [...] Πράγματι, η Πελοπόννησος ήταν η μόνη περιοχή που ανταποκρίθηκε θετικά στα ρωσικά κελεύσματα. Με την άφιξη του ρωσικού στόλου στη Μάνη (τον Φεβρουάριο του 1770), η συντριπτική πλειονότητα των τοπικών ελίτ, δηλαδή οι κοτζαμπάσηδες και οι αρχιερείς του τόπου, ξεσήκωσαν τις επαρχίες τους και κινητοποίησαν μερικές χιλιάδες απειροπόλεμων και στην πλειονότητά τους άοπλων χωρικών, προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό των λιγοστών ρώσων στρατιωτών που ήλθαν στην Πελοπόννησο. Βέβαια, η κινητοποίηση δεν έλαβε ποτέ χαρακτηριστικά "γενικού ξεσηκωμού" των χριστιανών ραγιάδων. Παρόλα αυτά, εξαπλώθηκε γρήγορα από τη Μάνη στις περισσότερες επαρχίες και για αρκετές εβδομάδες οι εξεγερμένοι κυριάρχησαν σε όλη σχεδόν την Πελοπόννησο. Αντίθετα, τα ρωσικά σχέδια για εξεγέρσεις στη Ρούμελη περιορίσθηκαν κατά κύριο λόγο σε ασυντόνιστες κινήσεις λιγοστών τοπικών παραγόντων (μερικών προεστών του Μεσολογγίου, κάποιων αρματολών), που σε καμιά περίπτωση δεν απείλησαν την οθωμανική κυριαρχία και αντιμετωπίσθηκαν εύκολα από τις οθωμανικές δυνάμεις.
Παρουσιάζει ενδιαφέρον ότι τόσο στην Πελοπόννησο όσο και στη Ρούμελη έδρασαν οι ίδιοι πράκτορες της Ρωσίας. Ο Εμμανουήλ Σάρρος, ο Βασίλι Ταμάρα και ο Γεώργιος Παπάζωλης ταξίδεψαν στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο ήδη από το 1763 και ήλθαν σε επαφή και διαπραγματεύθηκαν με τις τοπικές ηγεσίες των χριστιανών ραγιάδων. Έτσι, το γεγονός ότι οι περισσότεροι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου υιοθέτησαν το ρωσικό σχέδιο εξέγερσης και το ενέταξαν στους δικούς τους κοινωνικοπολιτικούς προσανατολισμούς συναρτάται λιγότερο με την επιτελεστικότητα της δράσης των πρακτόρων της Ρωσίας και περισσότερο με τη δεκτικότητα των Πελοποννησίων στα κελεύσματά τους, δηλαδή με τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Πελοπόννησο την εποχή που δραστηριοποιήθηκαν εκεί οι απεσταλμένοι της Αικατερίνης Β'. Ασφαλώς, η εξέγερση του 1770 υποκινήθηκε από τους Ρώσους και συνδέεται με τη συνολικότερη ρωσική πολιτική και τις ευρύτερες γεωστρατηγικές αλλαγές κατά τον 18ο αιώνα, στο πλαίσιο των οποίων η Ρωσία αναδείχθηκε σε ευρωπαϊκή δύναμη και κατεξοχήν στρατιωτικό αντίπαλο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. [...] (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

ΤΟΜΟΣ Β' (VOLUME II)
Μέρος Η': Ο ρωσικός στόλος στη Μεσόγειο (18ος - αρχές 19ου αιώνα (Part VIII: The Russian fleet in the Mediterranean, 18th - early 19th century)
Διονύσης Τζάχης, "Υποδαυλιζόμενοι παρά της Ρωσίας...". Η συμμετοχή των κοτζαμπάσηδων στην εξέγερση του 1770 στην Πελοπόννησο
Nadezhda Kerasidi - Yelena Illarioshkina, Greeks in the Russian-Turkish War of 1768-1774 (on the Council Protocols)
Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Πάτμος και Ρωσία (1770-1805). Η μαρτυρία των πατμιακών εγγράφων
Vladimir S. Sobolev, The Russian State Naval Archives' documents concerning the Russian Navy operations in the Mediterranean Sea during the Greek War of Independence
Μέρος Θ': Η ελληνική παρουσία στη "Νέα Ρωσία". Α': Εμπόριο
(Part IX: The Greek presence in "New Russia". A: Commerce)
Liliya Belousova, The history of Greek settlements in the Ukraine: Alexandrovka-Arnautovka as the first military village around Odessa
Βασίλης Κρεμμυδάς, Η επικοινωνία του ελληνικού εμπορίου με τη Ρωσία της Μαύρης Θάλασσας (τέλος 18ου - αρχές 19ου αιώνα)
Natalia I. Batsak, The impact of Russian foreign policy on the Greek merchant navy in the first half of the 19th century
Βασίλης Καρδάσης, Νέα Ρωσία: αγροτικός χώρος και εμπορευματική παραγωγή
Τζελίνα Χαρλαύτη, Από το Ταϊγάνιο στο Λονδίνο. Ο οίκος των αδελφών Βαλλιάνων (19ος αιώνας)
Μέρος Ι': Η ελληνική παρουσία στη "Νέα Ρωσία". Β': Πολιτική και κοινωνία (Part X: The Greek presence in "New Russia". B: Politics and society)
Margarita A. Aradzhioni, On the question of the Tavricheskaja province Greek nobility at the end of the 18th-19th centuries (On the documents of the State Archives of the Autonomous Republic of Crimea)
Gregory Bruess, Greek communities and religious landscapes of late eighteenth-century Novorossiia
Ευρυδίκη Σιφναίου, Ερευνώντας τα κοινωνικά αίτια του ανταγωνισμού μεταξύ Ελλήνων και Εβραίων στην πολυεθνική Οδησσό
John A. Mazis, How the other half lived: requests for help in the archives of the Greek Benevolent Association of Odessa (1903-1904)
Μέρος ΙΑ': Έλληνες στην υπηρεσία του τσάρου (18ος-19ος αιώνες) (Part XI: Greeks in the service of the tsar, 18th-19th centuries)
Ολυμπία Σελέκου, "Εδούλευσαν την Ρωσσίαν πιστώς και επωφελώς...". Οι ελληνόπαιδες του γυμνασίου των ομοδόξων της Πετρούπολης
Χρήστος Λούκος, Καποδίστριας και Ρωσία
James A. Tabor, In the service of the Russian tsar: Konstantin Bazili and the Eastern Question (1853-1858)
Lora A. Gerd, Μία σελίδα των σχέσεων ανάμεσα στην Πετρούπολη και την Κωνσταντινούπολη. Ο ρώσος πράκτορας Γ.Π. Βεγλερής
Μέρος ΙΒ': Ρωσική διπλωματία, ρωσικός στόλος και Μεσόγειος (19ος-20ός αιώνες) (Part XII: Russian diplomacy, the Russian fleet and the Mediterranean, 19th-20th centuries)
Lucien J. Frary, The tsar's loyal Greeks: the Russian diplomatic mission to independent Greece
Olga Petrunina, Η "Συνωμοσία των Φιλορθοδόξων" (1839-1840) και η ρωσική διπλωματία
Marina E. Malevinskaya, Humanitarian mission of the Russian navy in Greece in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century (according to the materials of the Russian State Naval Archives)
Ζήσης Φωτάκης, Οι ναυτικές σχέσεις Ρωσίας-Ελλάδας από το συνέδριο του Βερολίνου έως την έναρξη της εκστρατείας των Δαρδανελίων (1878-1915)
Μέρος ΙΓ': Πολιτιστικές επαφές (Part XIII: Cultural contacts)
Όλγα Αλεξανδροπούλου, Οι "Ρωσικές αναμνήσεις" και άλλα πρώιμα "Ρωσικά" του Θεόδωρου Βελλιανίτη
Κωνσταντίνος Κ. Παπουλίδης, Η συμβολή των Ελλήνων στους εκπαιδευτικούς θεσμούς της Ρωσίας (16ος-19ος αιώνας)
Eugene Chernuchin, Ελληνικά ξόρκια στην Αζοφική (19ος αιώνας): μια διαπολιτισμική και διαχρονική προσέγγιση
Tatiana Maltchoukova, Περί των ομηρικών μοτίβων στην περιγραφή των μορφών στο ποιητικό μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Πούσκιν Ευγένιος Ονέγκιν
Σύντομη αποτίμηση (Concluding remarks)
Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη, Η Ρωσία και η Μεσόγειος κατά την Αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα: συνοπτική παρουσίαση
[...]