ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

Η ιδιάζουσα ανάπτυξη της χριστιανικής τέχνης στη μεσαιωνική ευρωπαϊκή Ανατολή, η αμυντική οχύρωση της αυτοκρατορίας, η ευρύτερη φιλοσοφική προσφορά της και η λογοτεχνική έκφρασή της μέσα από την ερωτική σχέση επιδιώκουν να διεισδύσουν στο πώς ο βυζαντινός άνθρωπος αντιμετώπιζε σε καθημερινή βάση τον γύρω του ορατό κόσμο σε δύο αλλεπάλληλα επίπεδα: το νοητικό και το υλικό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Βυζάντιο. Ιστορία και πολιτισμός. Ερευνητικά πορίσματα, τόμος Γ': Τέχνη και σκέψη
Ι. Βυζαντινή αρχιτεκτονική (Robert Ousterhoot)
4ος-7ος αι., 8ος-12ος αι., 13ος-15ος αι.
ΙΙ. Το μεταβατικό σημείο στη βυζαντινή αρχιτεκτονική. Η εκκλησία της Σκριπούς (Δέσποινα Λαμπαδά)
III. Παλαιοχριστιανική και πρωτοβυζαντινή τέχνη (3ος-7ος αι.) (Δεσπ. Λαμπαδά)
Το πλαίσιο ανάδυσης και η αρχαιότερη χριστιανική τέχνη (3ος-α' μισό του 4ου αι.)
Μνημειακότητα και προγράμματα (β' μισό του 4ου αι. κ.ε.)
Η ακμή της παλαιοχριστιανικής μνημειακής ζωγραφικής (5ος-6ος αι.): μωσαϊκά δάπεδα, εντοίχια ψηφιδωτά. Όψεις της μνημειακής ζωγραφικής μετά τον 6ο αι.: η μαρτυρία των τοιχογραφιών. Όψεις της παλαιοχριστιανικής γλυπτικής
Χειρόγραφα και μικροτεχνία. Αντί συμπεράσματος: παλαιοχριστιανική τέχνη και συγκρότηση χριστιανικών κοινοτήτων
IV. Μνημειακή ζωγραφική της μέσης βυζαντινής περιόδου. Βυζαντινές τοιχογραφίες και ψηφιδωτά από το 843 έως το 1200 (Καλλιρρόη Λινάρδου)
V. Η μνημειακή ζωγραφική της υστεροβυζαντινής περιόδου (1204-1453) (Σοφία Καλοπίση-Βέρτη)
Η περίοδος της φραγκοκρατίας (1204-1261)
Η περίοδος των Παλαιολόγων (1261-1453): η εποχή του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου (1261-1282), η εποχή του Ανδρονίκου Β' (1282-1328). Η τελευταία εικοσαετία του 13ου και οι αρχές του 14ου αι., οι τελευταίες δεκαετίες της βασιλείας του Ανδρονίκου Β' (1282-1328) και η χρυσή δεκαετία 1310-1320, η εποχή του Ανδρονίκου Γ' (1328-1341), η εποχή του Ιωάννη Ε' Παλαιολόγου (1341-1391) και του Ιωάννη Καντακουζηνού (1347-1354), η εποχή των τελευταίων Παλαιολόγων: Μανουήλ Β' (1391-1425), Ιωάννης Η' Παλαιολόγος (1425-1448) και Κωνσταντίνος ΙΑ' (1448-1453)
Τα εικονογραφικά προγράμματα και η εικονογραφία: παράδοση, εμπλουτισμός και ανανέωση
Δωρητές και ζωγράφοι
Ανακεφαλαίωση
VI. Υστεροβυζαντινή γλυπτική (Νίκος Μελβάνι)
VII. Βυζαντινά εικονογραφημένα χειρόγραφα (Cecily Hilsdale)
Τα βυζαντινά εικονογραφημένα χειρόγραφα: η ιστορία της παραγωγής και της επιβίωσής τους
Τα βιβλία και η κοινωνία: εργασία, πολυτέλεια και ευσέβεια
Η συγγραφή και η δωρεά βιβλίων: πορτραίτα συγγραφέων και δωρητών
Η κυκλοφορία των εικονογραφημένων βιβλίων: κινητικότητα και διασπορά
VIII. Βυζαντινές οχυρώσεις. Καστροκτισίες και καστροπολιτείες (Στυλιανός Μουζάκης)
Αμυντικό σύστημα
Κείμενα πολεμικής τέχνης. Τακτικά
Βυζαντινός στρατός
Οι οχυρώσεις των πόλεων της αυτοκρατορίας
Πίνακες κάστρων
Τα τείχη της Κων/πολης
Αρχιτεκτονικά του τείχους
Οχύρωση της Θεσ/νίκης
Διακρίσεις τύπων κάστρων
Οχυρώσεις των πόλεων της αυτοκρατορίας
Οι πόλεις μέσα στα κάστρα
Κλεισούρες και κάστρα
Πύργοι
Διατείχισμα
Κάστρα στο Αιγαίο
Μοναστηριακές οχυρώσεις: περίβολος, πύργοι, αρσανάδες, βίγλες, καθαγιασμός των τειχών
Παράρτ.: Καταγραφή των βυζαντινών κάστρων
IX. Η φιλοσοφική σκέψη στο Βυζάντιο (Ευδοξία Δελλή)
Οι πνευματικοί πόλοι και το καταστατικό πλαίσιο του φιλοσοφικού στοχασμού στο Βυζάντιο: η όσμωση, το νέο "παράδειγμα" και οι κρίσιμες μετατοπίσεις, στο σταυροδρόμι δύο κόσμων
Πολλαπλές σημασίες της φιλοσοφίας και του φιλοσόφου: πολυσημία και ορισμοί, η "όντως" φιλοσοφία, "διττώς φιλοσοφούσα", ο παντοδαπός και πρωτεϊκός χαρακτήρας του βυζαντινού φιλοσοφικού λόγου. Από τις έννοιες στα πρόσωπα. Οι μεγάλες αναφορές και οι δίαυλοι πρόσληψής τους: Αριστοτέλης, Πλάτων, οι κρίσιμες διαμεσολαβήσεις:
Νεοπλατωνική γραμματεία
Πατερική παράδοση
Χ. Η ερωτική μυθιστορία του 12ου αι. (Κ. Χρυσόγελος)
Γενικά για τον 12ο αι.
Τα κείμενα και οι δημιουργοί τους
Πρότυπα και πρωτοτυπία
Χρονολόγηση
Ρητορική και ερμηνεία
Μυθιστορικά όνειρα και αριστοτελισμός
Μυθιστορικό χιούμορ και 12ος αι.
Η "πολιτική" διάσταση των λόγιων βυζαντινών μυθιστοριών
Μυθιστορίες και ελληνική συνείδηση Ακτινοβολία της λόγιας βυζαντινής μυθιστορίας
Διγενής Ακρίτης
Σημειώσεις
Βυζαντινή αρχιτεκτονική (R. Ousterhout)
Βυζαντινές οχυρώσεις
Καστροκτισίες και καστροπολιτείες (Στ. Μουζάκης)
Βραχυγραφίες
Επιλεκτική ειδική βιβλιογραφία
Βυζαντινή αρχιτεκτονική (R. Ousterhout)
Το μεταβατικό σημείο στη βυζαντινή αρχιτεκτονική [...]