ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Παρουσίαση

Σε αυτό το βιβλίο επισημαίνονται στις βασικές τους γραμμές οι μεταβολές τις οποίες υπέστησαν οι θεσμοί του ρωμαϊκού ιδιωτικού δικαίου κατά τη βυζαντινή περίοδο από την πρώιμη εποχή (4ος αιώνας) μέχρι την κατάλυση του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους και τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης. Στην ύλη, που κατά το κύριο μέρος της μετά την εισαγωγή είναι για πρακτικούς λόγους διαρθρωμένη σύμφωνα με τη σήμερα ακολουθούμενη πενταμερή διαίρεση του αστικού δικαίου, έχουν προστεθεί δύο κεφάλαια αναφερόμενα το πρώτο στο ποινικό και το δεύτερο στο δικονομικό δίκαιο γενικώς. Άλλες σημαντικές διατάξεις δημόσιου δικαίου περιεχόμενες στα βυζαντινά νομικά κείμενα μνημονεύονται σε παράρτημα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισηγήσεις βυζαντινού δικαίου
Πρόλογος
Κεφάλαιο Ι. Ιστορική εισαγωγή
Γενική βιβλιογραφία
Οι περίοδοι της ιστορίας βυζαντινού δικαίου και τα χαρακτηριστικά τους: από τον Διοκλητιανό μέχρι τον Ιουστινιανό, η εποχή του Ιουστινιανού, από τους διαδόχους του Ιουστινιανού μέχρι τους Μακεδόνες, από τους Μακεδόνες μέχρι την άλωση του 1204, από το 1204 μέχρι την κατάλυση του βυζαντινού κράτους. Οι σημαντικές πηγές κάθε περιόδου: η περίοδος από την εγκαθίδρυση της τετραρχίας μέχρι την άνοδο στον θρόνο του Ιουστινιανού, η ιουστινιάνεια κωδικοποίηση, η μεταϊουστινιάνεια εποχή και η Εκλογή, η ανακάθαρσις των παλαιών νόμων, συλλεκτικά έργα και ερμηνευτική φιλολογία - Η ελληνική νομική γλώσσα. (Ειδική βιβλιογραφία) - Η έρευνα του βυζαντινού δικαίου
Κεφάλαιο ΙΙ. Γενικές αρχές
Ενδεικτική βιβλιογραφία - Τα πρόσωπα: τα φυσικά πρόσωπα, η δουλεία, τα νομικά πρόσωπα - Οι δικαιοπραξίες: η δικαιοπρακτική ικανότητα, το δικαιοπρακτικτικό έγγραφο
Κεφάλαιο III. Ενοχικό δίκαιο
Ενδ.β/φία
Κεφάλαιο IV. Εμπράγματο δίκαιο
Ενδ.β/φία. Η προτίμηση. Άλλες διαφορές στο δίκαιο των πραγμάτων και των εμπράγματων δικαιωμάτων
Κεφάλαιο V. Οικογενειακό δίκαιο
Ενδ.β/φία - Προσωπικό δίκαιο του γάμου: γενικά, η μνηστεία, οι θετικές προϋποθέσεις του γάμου, οι αρνητικές προϋποθέσεις (κωλύματα) του γάμου, η σύναψη του γάμου, η λύση του γάμου (θάνατος και αφάνεια, το διαζύγιο) - Το περιουσιακό δίκαιο του γάμου: προίκα και εξώπροικα, άλλες περιουσιακές συνεισφορές των συζύγων, η τύχη της προίκας και της προ γάμου δωρεάς μετά τη λύση του γάμου - Σχέσεις γονέων και τέκνων: προσωπικές σχέσεις, περιουσιακές σχέσεις - Υιοθεσία - Αδελφοποιία - Επιτροπεία και κηδεμονία
Κεφάλαιο VI. Κληρονομικό δίκαιο
Ενδ.β/φία - Η διαδοχή βάσει διαθήκης και οι κληρονομικές συμβάσεις - Η εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή κατά το ιουστινιάνειο και το μεταϊουστινιάνειο δίκαιο - Μορφές ειδικής διαδοχής αιτία θανάτου: κληροδοσία, καταπίστευμα, δωρεά αιτία θανάτου - Το δίκαιο των αναγκαίων κληρονόμων και η νόμιμη μοίρα - Ευθύνη του κληρονόμου για τα χρέη της κληρονομιάς - Τα δικονομικά του κληρονομικού δικαίου
Κεφάλαιο VII. Ποινικό δίκαιο
Ενδ.β/φία - Το έγκλημα: το έγκλημα ως πράξη (ή παράλειψη), το έγκλημα ως άδικη πράξη, το έγκλημα ως καταλογιστή πράξη (ικανότητα για καταλογισμό, η υπαιτιότητα, η συνείδηση του αδίκου), το έγκλημα ως τιμωρητή πράξη - Η ποινή: γενικά, ο σκοπός της ποινής, τα είδη των ποινών (γενικά, η ποινή του θανάτου, η υποδούλωση, οι σωματικές ποινές [ο ακρωτηριασμός, ο σωματικός κολασμός, το κούρεμα], η εξορία, ποινές στερητικές της ελευθερίας, οι περιουσιακές ποινές, ηθικές μειώσεις εξαιτίας της καταδίκης, άλλες συνέπειες στο πεδίο του ιδιωτικού και του δημοσίου δικαίου, οι εκκλησιαστικές ποινές, ταυτοπάθεια και ποινές-κάτοπτρο). Η πρόβλεψη των ποινών και η επιμέτρησή τους (γενικά, ποινή και συμμετοχική δράση, η επιμέτρηση της ποινής). Η εκτέλεση της ποινής (έναρξη και παύση της ποινής, διακοπή και άφεση της ποινής (ειδ.β/φία) - Οι αξιόποινες πράξεις: ενδ.β/φία, εγκλήματα κατά της Πολιτείας (ειδ.β/φία), εγκλήματα στρεφόμενα κατά της ορθόδοξης πίστης και της Εκκλησίας (ειδ.β/φία [η αποστασία, η ειδωλολατρεία και ο προσηλυτισμός, η αίρεση, η ιεροσυλία, ψευδορκία, διατάραξη της θείας λατρείας, η παραβίαση του ασύλου, τυμβωρυχία]), εγκλήματα κατά της ζωής (ειδ.β/φία), τα εγκλήματα βίας (η ληστεία, η αρπαγή γυναικών [ειδ.β/φία], η απελασία [ειδ.β/φία], η αρπαγή γης ή κινητών πραγμάτων [ειδ.β/φία], άλλα εγκλήματα βίας), μαγεία, μαντεία και δεισιδαιμονία (ειδ.β/φία), εγκλήματα περί τη γενετήσια ζωή και τον γάμο (ειδ.β/φία), εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας (η κλοπή, άλλα εγκλήματα με περιουσιακό αντικείμενο), εγκλήματα περί τα έγγραφα και το νόμισμα (ειδ.β/φία, η πλαστογραφία, αδικήματα των συμβολαιογράφων, η παραχάραξη)
Κεφάλαιο VIII. Δικονομικά θέματα
Ενδ.β/φία - Η απονομή της δικαιοσύνης, οι παράγοντες απονομής της δικαιοσύνης (τα κοσμικά δικαστήρια [κατά την πρώιμη περίοδο, κατά τη μέση περίοδο, κατά την ύστερη περίοδο], τα εκκλησιαστικά δικαστήρια, η διαιτησία [...]