ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ

Παρουσίαση

[...] Σε μεγάλο μέρος, το "Έγκλημα και τιμωρία" είναι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, όπου η αγωνία για το χρήμα είναι ένα από τα βασικά προβλήματα - πρόβλημα που απασχολούσε βασανιστικά και το συγγραφέα στην προσωπική του ζωή. Σε στενή σχέση με αυτό βρίσκεται η υλιστική σκέψη των ριζοσπαστών νέων, ένας από τους οποίους είναι ο εξαθλιωμένος από τη φτώχεια ήρωας του έργου, ο Ρασκόλνικοφ, ο οποίος σκοτώνει μια γριά τοκογλύφο. Μηδενιστής, διανοούμενος, εξεγερμένος κατά της κοινωνίας -κάνοντας διάκριση ανάμεσα σε υπερανθρώπους που μπορούν και έχουν το δικαίωμα να παραβαίνουν τον ηθικό νόμο, και το κοπάδι των απλών, αδύναμων ανθρώπων που δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να ακολουθούν την κοινή μοίρα-, δίνει σκληρή μάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό. Η ψυχρή λογική εκτοπίζει τη φυσική διαδικασία της ζωής. Η ολέθρια θεωρία του, ότι οι ανθρωπιστικοί σκοποί δικαιολογούν τα απάνθρωπα μέσα, τον σπρώχνει να σκοτώσει τη γριά ενεχυροδανείστρια με ένα τσεκούρι και λόγω μιας κακιάς συγκυρίας, με τον ίδιο ειδεχθή τρόπο, την αδελφή της γριάς, η οποία είναι απολύτως αθώα. "Μια άχρηστη και βλαβερή ψείρα σκότωσα" λέει στη νεαρή πόρνη Σόνια κι εκείνη του απαντά με όλη τη θέρμη της ευγενικής ιδιοσυγκρασίας της: "Αυτή η ψείρα ήταν μια ανθρώπινη ύπαρξη". Στη φυλακή, η περηφάνια του Ρασκόλνικοφ δίνει τη θέση της στην επίγνωση ότι "η ευτυχία δεν μπορεί να επιτευχθεί με ένα έλλογο σχέδιο τρόπου ζωής, αλλά πρέπει να κατακτηθεί μέσα από δοκιμασίες". Ο Ρασκόλνικοφ, ο βίαιος τύπος που σκοτώνει επειδή πιστεύει πως έχει το δικαίωμα -και έρχεται σε έντονη σύγκρουση με τον αντίθετο πόλο, τον οποίο εκπροσωπεί ο Σβιντριγκάιλοφ, με αποτέλεσμα ένα από τα χαρακτηριστικότερα και ευφυέστερα ζεύγη αντιθετικών χαρακτήρων στο ντοστογιεφσκικό σύμπαν-, ενσαρκώνει τον καινούργιο άνθρωπο, που έχει διαστρεβλωθεί από τη σύγχρονη κοινωνία, τον υπεράνθρωπο που καταλαμβάνεται από το δαίμονα της αλαζονείας. Γράφει ο Γκέοργκ Λούκατς: "Συμβαίνει κάτι ιδιόρρυθμο που όμως επαναλαμβάνεται συχνά: Είναι η εμφάνιση, στην παγκόσμια λογοτεχνία, ενός νέου ανθρώπινου τύπου, ο οποίος έρχεται στον πολιτισμένο κόσμο από μια νέα χώρα. Φέρνοντας μαζί ολόκληρη την προβληματική του. Έτσι στο δέκατο όγδοο αιώνα, ο Βέρθερος ξεκινάει από τη Γερμανία και επιβάλλεται στη Γαλλία και την Αγγλία. Παρόμοια στο δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα, ο Ρασκόλνικοφ βγαίνει από την τότε μακρινή, άγνωστη και σχεδόν μυθική Ρωσία και επιβάλλεται σ' ολόκληρη την πολιτισμένη Δύση". Η νεαρή πόρνη Σόνια, αντίθετα, έχει διατηρήσει μια ευγενική και αγνή καρδιά, χωρίς παραχωρήσεις στο κακό. Εκκινώντας από την αθωότητα, "απλοϊκότητα" και μεγαλοσύνη του χαρακτήρα της θα χρησιμεύσει ως μεσολαβήτρια στους δρόμους που οδηγούν προς τη λύτρωση, και με την αγάπη της θα συγκινήσει και θα σώσει τον Ρασκόλνικοφ. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)