ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Παρουσίαση

Το να διακρίνουμε ανάμεσα στο σύννομο και το παράνομο είναι σχετικά απλό. Ως κριτήριο χρησιμοποιούμε βασικά ό,τι ορίζεται στους κανόνες της έννομης τάξης. Πώς όμως μπορεί να εκτιμηθεί αν οι κανόνες αυτοί είναι δίκαιοι ή όχι; Μπορούμε να κάνουμε λόγο για άδικη έννομη τάξη; Το πώς μπορούμε να διακρίνουμε γενικά ανάμεσα στο δίκαιο ή το άδικο προϋποθέτει κάποια ιδέα δικαιοσύνης. Ως δικαιοσύνη νοείται χονδρικά ό,τι αναφέρεται στις κανονιστικές αρχές καλής έννομης τάξης και συνάμα δίκαιης κοινωνίας. Ποιες είναι οι κορυφαίες από τις αρχές αυτές; Διαισθητικά οι άνθρωποι της ώριμης αστικής κοινωνίας θα απαντούσαμε πάνω κάτω: η ελευθερία, η ισότητα, η αλληλεγγύη. Μπορούμε άραγε να αιτιολογήσουμε την αξία τέτοιων αρχών στην κοινωνική συνύπαρξη με κάποιον τρόπο φιλοσοφικά δεσμευτικό; Καταφατική απάντηση μπορεί να δοθεί, εφόσον δεχθούμε ότι υπάρχει δυνατότητα αλήθειας και ορθότητας στα ζητήματα του πρακτέου, παρά τη ρευστότητα των αντιλήψεων ως προς αυτά. Η κριτική θεωρία δικαιοσύνης υποστηρίζει ότι μπορούμε κι οφείλουμε να σκεφθούμε τέτοιες αρχές με τα μέσα του ορθού Λόγου, στην προοπτική προόδου για το ανθρώπινο γένος. Τέτοια θεμελίωση είναι κριτική, διότι θέτει η ίδια τις προϋποθέσεις για ίση ελευθερία των ανθρώπων. Η θεώρηση που απαιτείται προς τούτο θα είναι υποχρεωτικά συστηματική και συνθετική, όχι απλή περιδιάβαση στην ιστορία των φιλοσοφικών ιδεών. Για κάτι τέτοιο γίνεται επιτακτικό η πρακτική φιλοσοφία να έλθει σε γόνιμη επαφή με τις επιστήμες του ανθρώπου. Για την κατανόηση του κόσμου αναφοράς των αρχών δικαιοσύνης απαιτείται ιδίως η κριτική φιλοσοφία να αξιοποιήσει την κριτική της πολιτικής οικονομίας. Διότι το αίτημα για ίση ελευθερία είναι αξεχώριστο από τη δημιουργία ουσιαστικών όρων χειραφέτησης στην ιστορική πραγματικότητα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Προς τι μια κριτική θεωρία δικαιοσύνης;
Η δομή παρουσίασης του έργου
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΩΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΕΚΤΙΚΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Το δίκαιο ως κοινωνικό φαινόμενο, έργο ανθρώπινων δυνάμεων
Οιωνεί μηχανική κατάσταση και τελολογική δυναμική της κοινωνίας
Από την τεχνικο-πραγματιστική προέλευση του δικαίου στην ορθολογική δικαίωσή του
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Δύναμη και καταναγκασμός ως πραγματική απαρχή Πολιτείας
Ανταγωνισμός και πόλεμος σε διαλεκτική θεώρηση
Νεωτερική κοινωνία και καπιταλισμός, ως ορίζοντας στοχασμού για κάθε σύγχρονη θεωρία δικαιοσύνης
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΟΡΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ ΑΡΧΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ
Παράκαμψη του δογματισμού και του σχετικισμού
Καθολικευσιμότητα αρχών ως ορθοπρακτική αντικειμενικότητα
Ικανότητα δέσμευσης των προσώπων από κανόνες
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Το νόμιμο και το ηθικό, το ορθό και το αγαθό
Έννομη τάξη ελευθερίας και καταναγκασμός
Υλική αναφορά της δικαιικά διευθετημένης ελευθερίας. Ιδιοκτησία, ανταγωνισμός κι αλληλεγγύη
Ηθική και πολιτική ευθύνη στην πραγμάτωση της εξωτερικής ελευθερίας
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΑΡΧΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΤΑΙΡΙΑΣΤΗ ΜΕ ΚΡΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Οι αρχές δικαιοσύνης ως οι πρωταρχικοί κανόνες στην εξωτερική άσκηση της ελευθερίας
Συνέχεια μεταξύ θεμελίωσης αρχών δικαιοσύνης και κριτικού αναστοχασμού χάρη στην ενότητα του Λόγου
Τρεις θεμελιακές αρχές πολιτειακής συγκρότησης. Προεμπειρική θεώρηση που συνάδει με προοδευτική προοπτική για την Ιστορία
Μη θεολογική και γνωσιοκρατική θεμελίωση
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΚΡΙΜΑ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΑΡΧΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Μορφή και κανονιστικό περιεχόμενο των αρχών δικαιοσύνης
Φορμαλιστική αντίρρηση ως προς τη σύνδεση νομιμότητας και ευημερίας;
Η δυνατότητα μιας αρχής κοινωνικής δικαιοσύνης
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΣΕ ΤΙ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΟΙ ΥΠΟ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ; ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΡΟΚΡΙΜΑ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ
Απρόσφορη η λειτουργιστική δικαιολόγηση με αφετηρία μια θεωρία "περιστάσεων δικαιοσύνης"
Μια διαλεκτική θεώρηση με αφετηρία το αξιακό φορτίο των όρων της κοινωνικής αναπαραγωγής
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΜΕ ΕΡΜΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΩΣ ΦΕΡΟΥΣΑ ΑΞΙΑ ΓΙΑ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Η ανάδυση της προσωπικής αυταξίας και της αυτονομίας στο νεωτερικό ιστορικό ορίζοντα
Αυτονομία ως θεμελιωτική βάση αρχών δικαιοσύνης
Πρακτική δραστικότητα της αυτονομίας εν μέσω κοινωνικο-ιστορικών προσκομμάτων
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΡΙΜΕΡΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΡΧΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ
Δικαιοσύνη δικαιική, πολιτική και κοινωνική
Ελευθερία και κοινωνική χειραφέτηση
Αρχές διεθνούς δικαιοσύνης
ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Οι θεμελιώδεις αρχές δικαιοσύνης
Μετάβαση προς ανάλογες συνταγματικές αρχές
Αλλοιώσεις και ελλιπής αποτελεσματικότητα των αρχών στην ιστορική πραγματικότητα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ