ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ

Παρουσίαση

Την τελευταία δεκαετία γίνεται πολύς λόγος και διατίθενται πολλοί πόροι για το "Ψηφιακό Σχολείο" και την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας για τη διδασκαλία όλων των μαθημάτων. Στην πράξη, όμως, ελάχιστες φορές γίνονται μαθήματα με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων από τους εκπαιδευτικούς και πολύ λιγότερο από τους μαθητές ακόμα και μετά την εφαρμογή της Ευρείας Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Πρόκειται για άλλο ένα είδος εργαστηριακού μαθήματος που δεν θα εφαρμοστεί τελικά στην πράξη; Με παράδειγμα το αντικείμενο των μαθηματικών όπου η σκοπιμότητα διδασκαλίας και η δυσκολία κατανόησης από τους μαθητές προκαλούν προβληματισμό που συνεχώς εντείνεται, το βιβλίο αναλύει το πώς η τεχνολογία αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί με πρόσθετη παιδαγωγική αξία σε πραγματικές σχολικές συνθήκες. Περιγράφει μία υπερδεκαετή εφαρμοσμένη έρευνα (1987-2002) που προηγείται της εποχής της με όχημα το άτυπο "μάθημα της Διερεύνησης" που απασχόλησε όλους τους μαθητές και εκπαιδευτικούς πέντε σχολείων στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο και που σήμερα μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε σχολείο στα πλαίσια της νεοσύστατης συνθετικής εργασίας ή ακόμη και στο σπίτι από ομάδες συνεργαζόμενων μαθητών. Πρόκειται για μάθημα με τη μέθοδο project όπου μικρές ομάδες μαθητών εμπλέκονται σε έντονο διάλογο για την κατασκευή μοντέλων με ειδικά σχεδιασμένα ψηφιακά εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούν για να εκφράσουν τη μαθηματική τους σκέψη. Οι μαθητές, δηλαδή, κάνουν μαθηματικά και εμπλέκονται με αυτά σε καταστάσεις όπου ο μαθηματικός συλλογισμός, η γενίκευση, η απόδειξη και η κατανόηση μαθηματικών κανόνων, σχέσεων και διαδικασιών έχει πρακτικό νόημα για τους ίδιους. Με δυο λόγια: "μαστορεύουν" με εργαλεία τις έννοιες και τις σχέσεις. Η έρευνα αναλύει την επιστημολογία με την οποία σχεδιάστηκαν τα ψηφιακά εργαλεία, διαφωτίζει καίριες πτυχές της μαθησιακής και διδακτικής διαδικασίας και συζητά την εμπειρία της διεξαγωγής του μαθήματος ως μέρος συστημικής μεταρρύθμισης με επίκεντρο την εγκαθίδρυση συνεχούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
1. Το μάθημα της "Διερεύνησης"
1.1 Το μάθημα της Διερεύνησης ως συστημική παρέμβαση
1.2 Η εφαρμογή του μαθήματος της Διερεύνησης σε σχολεία
1.3 Η σχέση του μαθήματος της Διερεύνησης με τα μαθηματικά
1.4 Το μάθημα της Διερεύνησης ως όχημα εφαρμοσμένης έρευνας
2. Ψηφιακά εργαλεία για τη μάθηση
2.1 Βασικές έννοιες
2.2 Ψηφιακές τεχνολογίες και πρόσθετη παιδαγωγική αξία
2.3 Οι τεχνολογίες μέσα από τη χρήση τους στην εκπαιδευτική πράξη
2.4 Η σημασία της βαθείας πρόσβασης στις λειτουργικότητες της τεχνολογίας
2.5 Ταξινομήσεις ψηφιακών τεχνολογιών για την εκπαίδευση
2.6 Η ταξινόμηση με βάση τη διερευνητική μάθηση
Η διερευνητική μάθηση ως πρόσθετη παιδαγωγική αξία
Ψηφιακές τεχνολογίες για διερευνητική μάθηση
Μαθησιακές δραστηριότητες με διερευνητικό λογισμικό
Μαθησιακές δραστηριότητες με διερευνητικό λογισμικό για τα μαθηματικά
2.7 Οι τεχνολογίες του Εργαστηρίου Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας
Βασικές σχεδιαστικές αρχές
Το Αβάκιο ως περιβάλλον ενδυνάμωσης του χρήστη
Το Αβάκιο: ιστορικό και βασικά χαρακτηριστικά
Παράγωγα του Αβακίου
Παράγωγα του Αβακίου για τα μαθηματικά
2.8 Σύνοψη
3. Μαθησιακή διαδικασία με τη σύγχρονη τεχνολογία
3.1 Συνοπτικά στοιχεία εξέλιξης της Διδακτικής των Μαθηματικών
3.2 Η εξέλιξη της ΔτΜ με εργαλεία ψηφιακής τεχνολογίας
3.3 Η πρώτη εφαρμογή: μελέτη της μαθησιακής διαδικασίας γύρω από την έννοια της καμπυλότητας
Η καμπυλότητα ως εννοιολογικό πεδίο δημιουργίας νοημάτων
Το πλαίσιο της έρευνας
Η τεχνολογία
Η εργασία των μαθητών
Μέθοδος
Πώς αλλάζουν οι κυκλικές καμπύλες;
Τα ημικύκλια ως δυναμικές κατασκευές
Ανάλογα μεγέθη: το πρόβλημα τοποθέτησης του μεταβαλλόμενου ημικυκλίου
Οι καμπύλες ως γεωμετρικά σχήματα
Συζήτηση
3.4 Η δεύτερη εφαρμογή: μελέτη της μάθησης των μαθηματικών ως κοινωνικού φαινομένου
Χαρακτηριστικά δύο περιπτώσεων ομάδων μαθητών
Η εξατομικευμένη προσέγγιση
Τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στο εσωτερικό των ομάδων
Κοινωνικά πρότυπα της ομάδας και της τάξης
Συζήτηση
4. Σενάρια: σχέδια μαθησιακών δραστηριοτήτων με ψηφιακές τεχνολογίες
4.1 Η έννοια του σεναρίου
4.2 Εκπαιδευτικά σενάρια
4.3 Τα χαρακτηριστικά ενός σεναρίου
4.4 Το σενάριο ως εργαλείο διδακτικού αναστοχασμού
4.5 Το σενάριο ως εργαλείο ενδυνάμωσης του ρόλου του εκπαιδευτικού
4.6 Παράδειγμα σεναρίου: Χτίζοντας γέφυρες
5. Διδακτική πράξη και υποστήριξη του εκπαιδευτικού
5.1 Διδακτική πράξη και ο εξελισσόμενος εκπαιδευτικός
Οι δραστηριότητες
Προσδιορισμός των τύπων επέμβασης των εκπαιδευτικών
Η τάξη ως σύνολο και το ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο
Συζήτηση
5.2 Η επιμόρφωση ως μηχανισμός υποστήριξης του εξελισσόμενου εκπαιδευτικού
5.3 Η σημασία της κατάρτισης επιμορφωτών
Ένα πανεπιστημιακό πρόγραμμα κατάρτισης επιμορφωτών
Τα βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος
Η μέθοδος πραγματοποίησης του προγράμματος
Η διαδικασία αποτίμησης του προγράμματος
Η εμπειρία από τη λειτουργία του προγράμματος
Συζήτηση
5.4 Μια μέθοδος αξιοποίησης της τεχνολογίας για την κατάρτιση επιμορφωτών
Πλαίσιο
Μέθοδος και ερευνητικά ερωτήματα
Τα εμπειρικά μαθηματικά των εκπαιδευτικών
Σχεδιάζοντας εμπειρικές μαθηματικές δραστηριότητες για τους μαθητές
Τα θεωρητικά μαθηματικά των εκπαιδευτικών
Συζήτηση
6. Πολιτικές εκπαιδευτικής καινοτομίας με ψηφιακές τεχνολογίες
6.1 Συστημική ένταξη της τεχνολογίας: η οπτική του εκπαιδευτικού
Τύποι υποστήριξης εκπαιδευτικών στη χρήση της τεχνολογίας
Μέθοδοι επιμόρφωσης εκπαιδευτικών
6.2 Συστημική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και υποστήριξη εκπαιδευτικής καινοτομίας
6.3 Ποιος επηρεάζει την εφαρμογή καινοτομιών;
6.4 Μπορούν να επηρεάζουν οι Επιστήμες της Αγωγής τις συστημικές μεταρρυθμίσεις;
6.5 Ποιου είδους μεταρρύθμιση μπορεί να επιφέρει πρόσθετη παιδαγωγική αξία;
Παράρτημα: Αναφορές σε έργα, λογισμικά και πύλες του διαδικτύου
Βιβλιογραφικές αναφορές