ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΣΤΟ ΠΕΡΑΝ

Παρουσίαση

Το λεύκωμα "Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης" συνδυάζει με γνώση και μέθοδο την αγάπη για την Πόλη με την αγάπη για τον Κινηματογράφο. Βασίστηκε σε αθησαύριστα ντοκουμέντα που με υπομονή και αφοσίωση στο δύσκολο θέμα συνέλεγαν οι συγγραφείς του επί μία δεκαπενταετία. Το πλούσιο εικονογραφικό υλικό που το πλαισιώνει είναι αψευδής μάρτυρας αυτής της αφοσίωσης. Το λεύκωμα "Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης" ρίχνει μια διαφορετική ματιά στον ελληνικό, τον τουρκικό και τον βαλκανικό κινηματογράφο - γι' αυτό και συνιστά πολύτιμη κατάθεση σε μια βιβλιογραφία απολύτως ελλιπή επί του θέματος. Το λεύκωμα αυτό οφείλεται στο μεράκι δύο ανθρώπων-δημιουργών της Πόλης: του κινηματογραφιστή και σεναριογράφου Γιώργου Μπόζη και της γνωστής συγγραφέως και λαογράφου Σούλας Μπόζη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Μοιρασμένο σε δύο μεγάλα μέρη - "To ξεκίνημα 1896-1922" του Γιώργου Μπόζη και "Ο κινηματογράφος στην Πόλη μετά το 1924" της Σούλας Μπόζη - και εμπλουτισμένο με σπανιότατο φωτογραφικό υλικό, το λεύκωμα "Από το Παρίσι στο Πέραν - Έλληνες κινηματογραφιστές της Πόλης" ακτινογραφεί την πορεία του κινηματογράφου στην Κωνσταντινούπολη σε συνάρτηση με το ελληνικό στοιχείο. Καλύπτει παραπάνω από έναν αιώνα και όπως επισημαίνει ο συγγραφέας Γιάννης Ξανθούλης στον πρόλογο του "έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Έχει τη διαπεραστική νοσταλγία της απουσίας, όμως έχει και τη σημασία και το κύρος του ειδικού". Λιγότερος από ένας χρόνος είχε συμπληρωθεί από τις δημόσιες προβολές των αδελφών Λυμιέρ στο Παρίσι όταν το 1896 ο κινηματογράφος άρχισε να εμφανίζεται και στην Κωνσταντινούπολη με τις πρώτες προβολές στη συνοικία του Πέραν. Αίθουσες όπως το "Ωδείο", τα "Μνηματάκια" και n "Ομόνοια" είναι τα πρώτα κινηματογραφικά στέκια του κοσμοπολίτικου κοινού της Πόλης. Δεν θα περνούσε πολύς χρόνος ώσπου να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το κοινό της Πόλης. Στις αρχές του 20ού αιώνα δημόσιες προβολές ταινιών γίνονταν ακόμη και σε καφενεία, ενώ n Κωνσταντινούπολη είχε πλέον μεταβληθεί σε... παγκινηματογράφον. Και όλα αυτά με περιορισμένη (ή καθόλου) ηλεκτροδότηση αφού n σουλτανική απαγόρευσή της διήρκεσε ως το 1908. Εκτός από τις συνεντεύξεις με εναπομείναντες κινηματογραφιστές της εποχής ή συγγενικά τους πρόσωπα, κύρια πηγή πληροφοριών του Γιώργου Μπόζη υπήρξαν οι εφημερίδες, τα περιοδικά και τα ημερολόγια από το 1895 και μετά. Πρόθεση του δεν ήταν μια περιορισμένη καταγραφή ονομάτων και τίτλων ταινιών, αλλά n ανακάλυψη, περιγραφή και αναπαράσταση του ελληνικού στοιχείου, που συνέβαλε στην κινηματογραφική ωρίμανση της Πόλης σε μια δύσκολη περίοδο. Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 συνετέλεσε στην εξαφάνιση της ελληνικής παρουσίας στον κινηματογράφο της Πόλης, παρ' ότι Ελληνας υπήρξε ο διευθυντής φωτογραφίας της μοναδικής ταινίας που γύρισε ο Τούρκος ποιητής Ναζίμ Χικμέτ με τίτλο "Πορεία στον ήλιο" - το όνομα αυτού Λάζαρος Γιαντζιζίογλου (Γραφόπουλος). Σημαντικό κεφάλαιο του δεύτερου μέρους του λευκώματος είναι εκείνο που αναφέρεται στις ελληνοτουρκικές συμπαραγωγές που άρχισαν να αναπτύσσονται μετά τη συνθήκη φιλίας Ελευθερίου Βενιζέλου - Κεμάλ Ατατούρκ (Αγκυρα, 1930). Η πρώτη ομιλούσα ταινία που γυρίστηκε στην Τουρκία ήταν το "Στους δρόμους της Πόλης", συμπαραγωγή Ελλάδας - Τουρκίας - Αιγύπτου, ενώ στη δεύτερη, "Ο κακός δρόμος", από ελληνικής πλευράς πρωταγωνιστούσαν μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως n Κυβέλη, n Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Δημήτρης Μυράτ." (Κείμενο του ΓΙΑΝΝΗ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 8-1-2012)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ
Στον Γιώργο και τη Σούλα, του Γιάννη Ξανθούλη
Εισαγωγή του Γιώργου Μπόζη
Πρόλογος της Σούλας Μπόζη
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Έλληνες κινηματογραφιστές της Κωνσταντινούπολης
Μια άγνωστη Ιστορία
Η προϊστορία του κινηματογράφου στην κοσμοπολίτικη συνοικία του Πέραν
Μέρος 1ο: ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ (1896-1922)
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΣΤΗΝ ΜΠΙΡΑΡΙΑ "ΣΠΟΝΕΚ"
Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ "ΩΔΕΙΟΝ" (Odeon) ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ
Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΛΑΓΓΟΥΣΗ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ "ΩΔΕΙΟΝ" (1909 - 1913)
ΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΩΝΗ ΨΥΧΟΥΛΗ
Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΗΝ "ΟΜΟΝΟΙΑ" ΤΩΝ ΑΝΔΡΕΑ ΞΕΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑ
Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΝ (Ο ρόλος ενός μάγου)
Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΙΛΙΚΙΝΗΣ ΣΤΟ "ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ" (variete)
Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ "ΒΑΡΙΕΤΕ" (1909 - 1918)
ΚΑΙ ΣΤΟΝ "ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΤΑΞΙΜ" ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ Ι. ΤΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
ΝΙΚΟΣ ΜΕΤΑΞΑΤΟΣ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΤΙΣ ΜΟΝΙΜΕΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ "ΡΑΤΗΕ"
Ο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΩΝ "ΣΑΝΤΡΑΛ" (CENTRAL, 1910) ΚΑΙ "ΕΚΛΕΡ" (ECLAIR, 1913)
Ο ΦΑΙΔΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ "ΟΡΙΑΝΤΟ" (1910) ΚΑΙ "ΠΑΡΛΑΝ" (1912)
ΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ "ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ" (1914), "ΕΚΛΕΡ" (ECLAIR, 1926) ΚΑΙ "ΓΚΛΟΡΙΑ" (GLORIA, 1929) ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΣΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ (1916 - 1981)
Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΡΥΣΟΣ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟΝ "ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ" (1912)
ΑΛΛΟΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΟΥ ΠΕΡΑΝ (1913 - 1922)
ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΑΝ
Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ ΣΤΙΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ, ΤΑ ΠΡΟΑΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
1922 - 1924
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Μέρος 2ο: Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 1924
ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ 1940 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΙ
ΡΩΜΙΟΙ ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ