Ο ΣΤΩΙΚΟΣ ΣΟΦΟΣ

Παρουσίαση

Η έρευνα περί του στωικού ιδεώδους του σοφού έρχεται κατ' αρχήν αντιμέτωπη με δύο βασικές διαπιστώσεις. Η πρώτη είναι ότι η περί του σοφού θεωρία δεν είναι απλώς ένα τμήμα της στωικής ηθικής, αλλά εμπλέκεται σε όλα τα μείζονα ζητήματα της διανόησης των Στωικών. Η δεύτερη είναι ότι ο στωικός σοφός αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς λόγιας αλλά και λαϊκής παράδοσης, που περιστρέφονταν γύρω από τα ερωτήματα τι είναι η σοφία και ποιος είναι ο τύπος του σοφού ανθρώπου. Το παρόν έργο εξετάζει τα θεμελιώδη ερωτήματα τι είναι η σοφία και ποιος είναι ο τύπος του σοφού ανθρώπου, ενώ παράλληλα αποτελεί μία συστηματική μελέτη της στωικής ηθικής και κοινωνικής φιλοσοφίας.
Πιο αναλυτικά εξετάζονται:
- η αντίληψη περί του σοφού και της σοφίας κατά την προσωκρατική, κλασική και πρώιμη ελληνιστική περίοδο της φιλοσοφίας,
- η έννοια και το περιεχόμενο του ιδεώδους του σοφού κατά τους Στωικούς και η διασύνδεσή του με τις σημαντικότερες παραμέτρους της στωικής διανόησης, δηλαδή με τη φυσική, την ψυχολογία, την κοινωνική και πολιτική θεωρία, την ηθική και τη γνωσιολογία,
- η στωική θεωρία περί των αξιών των πραγμάτων και η στωική αρετολογία εν αναφορά προς τις ιδιότητες του σοφού,
- η στωική περί του βίου θεωρία και πράξη και οι κανόνες που έθετε το ιδεώδες του σοφού για τη διαβίωση εντός μιας πολιτικής κοινωνίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. Ο σοφός πριν τους Στωικούς
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β. Ο ΣΟΦΟΣ ΚΑΙ Η ΣΟΦΙΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ
1. Η αντίληψη περί του σοφού κατά την περίοδο των Επτά Σοφών και την περίοδο των μιλησίων φιλοσόφων
2. Ο "φιλόσοφος-ιερέας" της πυθαγορικής κοινότητας, ο θεωρητικός βίος και η αντίληψη των Πυθαγορείων
για τη σοφία
3. Το θείον ως σοφόν, ο λόγος ως σοφόν και η εγρήγορση του φιλοσόφου στον Ηράκλειτο
4. Τα γνωρίσματα του ψυχικού βίου του σοφού κατά τον Δημόκριτο
Γ. Ο ΣΟΦΟΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΝΟΗΣΗ
1. Η περί του σοφού έρευνα στους πλατωνικούς διάλογους και το πρότυπο του φιλοσόφου-άρχοντα
2. Ο σοφός ως κάτοχος της καθολικής επιστήμης κατά Αριστοτέλη
3. Δύο πρότυπα σοφίας στη σωκρατική παράδοση: ο κυρηναϊκός σοφός και ο κυνικός σοφός
ΙΙ. Το στωικό ιδεώδες του σοφού
Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Το ιδεώδες του σοφού ως στωική επίνοια
2. Πηγές και προβλήματα
3. Τα προβλήματα της στωικής ορολογίας και ο όρος "σοφός"
Β. Ο ΣΟΦΟΣ ΩΣ ΙΔΕΩΔΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΥ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΣΧΟΛΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΣΤΟΑΣ
1. Το ιδεώδες του σοφού κατά τον Ζήνωνα σε σύγκριση με παλαιότερες αντιλήψεις για τον σοφό
2. Περί των στωικών ορισμών του σοφού και περί της διάκρισης σοφών και φαύλων
3. Ο σοφός του Ζήνωνος ως φιλοσοφικό ιδεώδες
4. Η Πολιτεία του Ζήνωνος και το ιδεώδες του σοφού
5. Η θεωρητική ολοκλήρωση του προτύπου του σοφού στον Χρύσιππο
6. Η σύνδεση σοφού και φύσης
7. Το ιδεώδες του σοφού και η διδασκαλία της στωικής ηθικής
8. Ο προκόπτων και η πορεία προς τη σοφία
9. Η σοφία ως "επιστήμη θείων και ανθρωπίνων πραγμάτων": το εύρος και το περιεχόμενο αυτής
ΙΙΙ. Οι ιδιότητες του στωικού σοφού
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
Γ. Η ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
Δ. ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
1. Θεωρηματικές και αθεώρητες αρετές
2. Πρώτες θεωρηματικές αρετές
3. Υποταγμένες θεωρηματικές αρετές
α. Τα είδη των υποταγμένων αρετών και η αποκατάσταση του καταλόγου τους
β. Αρετές υποταγμένες στη φρόνηση
γ. Οιονεί αρετές υποταγμένες στη φρόνηση
δ. Αρετές υποταγμένες στη σωφροσύνη
ε. Αρετές υποταγμένες στην ανδρεία
στ. Αρετές υποταγμένες στη δικαιοσύνη
ζ. Οιονεί αρετές υποταγμένες στη δικαιοσύνη
Ε. ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
1. Αρετές και δευτερογενείς ιδιότητες
2. Ο αναμάρτητος σοφός
3. Ο απαθής σοφός
4. Ο αβλαβής σοφός
5. Ο ελεύθερος σοφός
ΣΤ. Η ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
IV. Η στωική περί του βίου θεωρία και πράξη
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β. Η ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ
Γ. Η ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
1. Ο σοφός ως πρότυπο ηθικού βίου
2. Ο σοφός και η κοινωνική φιλοσοφία των Στωικών
Δ. Ο ΣΟΦΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΣΤΩΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ
1. Περί μιας ευρετικής διαδικασίας στην ηθική επιλογή
2. Τα κατά περίστασιν καθήκοντα και η ηθική αυθεντία του σοφού
3. Ηθικά διλήμματα και ηθική ευθύνη
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ