ΤΑ ΧΑΙΜΑΛΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΜΑΤΩΝ

Παρουσίαση

Α. Τα εκδοτικά
Η ΔΙΕΤΙΑ 1944-1945 αποτελεί για τον Ανδρέα Εμπειρίκο μια ιδιαιτέρως κρίσιμη και συγχρόνως μια πολύ δημιουργική περίοδο της ζωής του. Ο σκληρός Δεκέμβρης του 1944 του επιφυλάσσει μια τραυματική εμπειρία: Συλλαμβάνεται, χωρίς καμιά συγκεκριμένη κατηγορία (αρκούσε προφανώς το επίθετό του), από την Πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ, την ΟΠΛΑ, ανακρίνεται και οδηγείται όμηρος, μαζί με πολλούς άλλους, στα Κρώρα της Βοιωτίας. Αντιμετωπίζει θανάσιμους κινδύνους και μεγάλες κακουχίες, έως ότου καταφέρνει να δραπετεύσει και να επιστρέψει σε κακή κατάσταση στην Αθήνα, όπου νοσηλεύεται για κάποιο διάστημα. Αυτή την τραυματική εμπειρία αποτυπώνει, πλαγίως πλην σαφώς, το γνωστό κείμενο της Οκτάνας "Ο Δρόμος" (γραφή 1964), Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Εμπειρίκος έχει λεπτομερώς καταγράψει την περιπέτειά του στο ανέκδοτο εισέτι "Χρονικό της ομηρείας" (γράφεται στη δεκαετία του 1950), που επρόκειτο να αποτελέσει λήμμα στο σχεδιαζόμενο αυτοβιογραφικό Λεξικό του. Έχουμε πάντως ένα σχετικό δημοσίευμα από αυτό το Λεξικό, συγκεκριμένα το λήμμα "Αργώ Ή Πλους αεροστάτου", από οπού παίρνουμε μια μικρή, πλην σαφή εικόνα των γεγονότων: «Αργώ ή Πλους αεροστάτου: Διήγημα ιδικό μου, τελείως άσχετο με την "Αργώ" του Θεοτοκά. Το διήγημα αυτό το ετελείωσα κατά τον φοβερόν εκείνο Δεκέμβριο του 1944, ενώ ηκούοντο νυχθημερόν πυκνοί πυροβολισμοί και οι εκρήξεις των οδομαχιών στην αιματοκυλισμένη Αθήνα, λίγες ημέρες πριν με συλλάβουν, τελείως άδικα, ως όμηρο ή, μάλλον, ως απεδείχθη αργότερα, ως προγεγραμμένον άνθρωπο οι άνδρες του Ε.Λ.Α.Σ.»
Επιμένουμε στο γεγονός της ομηρείας του Εμπειρίκου, επειδή, όπως πιστεύουμε, η θαυμαστή διάσωσή του τον κινητοποίησε τόσο ώστε ο φόβος του θανάτου να γίνει, όπως θα διακηρύξει αργότερα, όχι μόνο "οίστρος της ζωής" αλλά και ορμή δημιουργίας. Από τους πρώτους κιόλας μήνες του 1945, όταν τα πράγματα έχουν κάπως ηρεμήσει, και ο ποιητής έχει συνέλθει, αρχίζει η συγγραφή κάποιων κειμένων, που για διάφορους λόγους, πρόκειται να δημοσιευθούν πολύ αργότερα -όπως άλλωστε συμβαίνει και με την ίδια την "Αργώ". Εξάλλου η "Αργώ" όχι μόνο βρίσκεται συγγραφικά μέσα στο ζοφερό κλίμα της εμφύλιας διαμάχης, αλλά, όπως θα
μάθουμε αργότερα, αποτελεί το πρώτο Μέρος της μοναδικής τριλογίας του Εμπειρίκου "Τα χαϊμαλιά του έρωτα και των αρμάτων" που εκδίδουμε σήμερα.
Το δεύτερο Μέρος της τριλογίας είναι η "Ζεμφύρα ή Το μυστικόν της Πασιφάης", το πρώτο κείμενο που, όπως υποθέτουμε, συντάσσεται μέσα στο 1945. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς άρχισε η γραφή του κειμένου αυτού, μαθαίνουμε όμως, από τη σχετική χρονολογική ένδειξη στο τέλος του οικείου χειρογράφου, ότι περατώνεται στις 15 Ιουνίου του 1945. Το επόμενο κείμενο, το τρίτο Μέρος της τριλογίας, είναι η "Βεατρίκη ή Ο έρωτας του Buffalo Bill", ένα κείμενο που, όπως θα δούμε, σχετίζεται ευθέως στην ερωτική ιστορία, στο φλογερό "ρομάντζο" του ποιητή με τη μετέπειτα σύζυγό του Βιβίκα. Η συγγραφή του τρίτου Μέρους της τριλογίας, όπως επίσης προκύπτει από τον χρονολογικό δείκτη στο τέλος του χειρογράφου, κράτησε όλες κι όλες ένδεκα ημέρες: άρχισε στις 24 Ιουλίου του 1945 και τελείωσε στις 3 Αυγούστου. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΑΡΓΩ Ή ΠΛΟΥΣ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟY
ΖΕΜΦYΡΑ Ή ΤΟ ΜYΣΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΠΑΣΙΦΑΗΣ
ΒΕΑΤΡΙΚΗ Ή Ο ΕΡΩΤΑΣ ΤΟY BUFFALO BILL