ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ

Παρουσίαση

Τιμή και χαρά το προλογίζειν. Ιδιαιτέρως, όταν αφορά τον «εγκεφαλοδίφη» Oliver Sacks, μεταφρασμένο από τον λόγιο καθηγητή νευρολόγο Κώστα Πάταγα. Εξαιρέτως, όταν το πόνημα αφορά την ημικρανία, μια πάθηση του εγκεφάλου υπο-τιμημένη και υπο-εκτιμημένη, από τους ίδιους τους πάσχοντες καταρχάς, αλλά βεβαίως και από συντρόφους, συναδέλφους, ιατρούς, σχεδιαστές υγείας, ακόμη και από τους νευρολόγους, τους καθ' ύλιν αρμοδίους να τη διαχειριστούν. Οι τελευταίοι έλκονται κυρίως από ειδικά ευρήματα και παραμορφώσεις στην απεικόνιση του εγκεφάλου, ή από σημάδια στη νευρολογική εξέταση, από πειστήρια δηλαδή, βιοδείκτες, που, όταν αλλάζουν ειδικά, ενθουσιάζονται. Ο πόνος όμως, και η ημικρανία επομένως, στερούνται βιοδεικτών και νευρολογικού ενδιαφέροντος συνεπώς... δεν είναι αρρώστια μετρήσιμη, ούτε επιβεβαιώσιμη η ημικρανία. Αρκεί μόνο η κατάθεση του ασθενούς. Και η απουσία κάθε σημαδιού στη νευρολογική εξέταση. Τι κρίμα αλήθεια.
Ορφανή κλινικού ενδιαφέροντος, αλλά δραματική στην παρουσία της, κυρίως λόγω της συχνότητάς της, η ημικρανία είναι εδώ ωστόσο, πρωτεύει στις εφημερίες των νοσοκομείων όσο και στις επιδημιολογικές μελέτες παγκοσμίως, αλλά κάπως πώς σαγηνεύει τους ερευνητές, που παρά την ενδεή χρηματοδότηση, παράγουν στοιχεία και δεδομένα θαυμαστά, χειροπιαστά, τα οποία γεννούν θεραπείες σύγχρονες και προοδευτικές, δηλαδή ειδικές -απόλυτα ειδικές θα έλεγα-, αποτελεσματικές και ασφαλείς κυρίως όπως οι ασθενείς επιλέγουν ως ονσιωδέστερον, σε μια συγκυριακή πληθώρα άγνωστη στη Νευρολογία αλλά και στην Ιατρική γενικότερα.
Πεδίο επιστημονικής δόξης πλέον, η ημικρανία αναλύεται εδώ με έναν άλλον τρόπο ωστόσο. Εκείνον που είλκυσε τον μεταφραστή, μαντεύω. [...] (Δ.Δ. Μητσικώστας, από τον πρόλογο της έκδοσης)

«Η "Ημικρανία", την οποία ο Σακς πρωτοέγραψε το 1970, και την επικαιροποίησε έκτοτε, είναι συναρπαστική, κυρίως όσον αφορά τις μυστηριώδεις αύρες πο περιβάλλουν τους πάσχοντες από αυτήν, πριν να τους κυριεύσουν οι σφοδροί τους πονοκέφαλοι. Τα σχέδιά τους που περιγράφουν τις οπτικές διαταραχές από τις οποίες υποφέρουν παραπέμπουν στη χρυσή εποχή της Μοντέρνας Τέχνης, από τον Βαν Γκογκ ως τον Μπρακ και τον Μουνχ. [...] Ο Σακς χάρη στη συγγραφική ευγλωττία του καθιστά εύληπτα για όλους μας τα περίπλοκα νευρολογικά προβλήματα που βασανίζουν πολλούς ανάμεσά μας.» (Daily Mail)
«Όσοι πάσχουν από ημικρανίες θα βρουν ανακούφιση βλέποντας την κατάστασή τους να προσεγγίζεται τόσο ξεκάθαρα.» (Independent)
«Ένα έργο ορόσημο με μεγάλο ενδιαφέρον και σημασία για τους πάσχοντες, τους θεραπευτές τους και όσους είναι αναγκασμένοι να ζουν με αυτή την κατάσταση. Προσφέρει ευρύ φάσμα γνώσεων για το θέμα και διαβάζεται εύκολα.» (Journal of the Institute of Health Education)
«Ο νευρολόγος Όλιβερ Σακς διαθέτει δύο σπάνια χαρίσματα: αφενός, γράφει σαν μουσικός και, αφετέρου, στην πολύχρονη ιατρική του σταδιοδρομία προσπαθούσε πάντα με μεγάλη χαρά να μπει στο μυαλό των ασθενών του για να καταλάβει πώς οι ίδιοι κατανοούσαν τον κόσμο τους και στη συνέχεια να γράψει για αυτό.» (Oldie)
«Καταδύεται στις διεργασίες του νου με πολυσύνθετο τρόπο. Απαραίτητο ανάγνωσμα για πάσχοντες από ημικρανία, που όμως έχουν ένα διανοητικό προφίλ.» (Cosmopolitan)
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο δρ Σακς έγραψε αυτό το βιβλίο πρωταρχικά για να διαφωτίσει τους συναδέλφους του σχετικά με ένα παράπονο που δέχονται πολύ συχνά από τους ασθενείς τους αλλά για το οποίο γνωρίζουν ελάχιστα. [...] Είμαι επίσης πεπεισμένος ότι και ο μη επαγγελματίας που ενδιαφέρεται για τη σχέση σώματος και πνεύματος, ακόμα κι αν δεν τα καταλάβει όλα, θα βρει το βιβλίο τόσο συναρπαστικό όσο κι εγώ.» (W.H. AUDEN, New York Review of Books)

Περιεχόμενα

Προλόγισμα από τον Δ.Δ. Μητσικώστα
Πρόλογος στην αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη έκδοση του 1992
Πρόλογος στην αρχική έκδοση του 1970
Προοίμιο από τον William Gooddy MD, FRCP
Ιστορική εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ 1: Το βίωμα της ημικρανίας
Εισαγωγή
Κεφ.1 Κοινή ημικρανία
Εισαγωγικά σχόλια - Πονοκέφαλος - Ναυτία και συνοδά συμπτώματα - Η όψη του προσώπου - Οφθαλμικά συμπτώματα - Ρινικά συμπτώματα - Κοιλιακά συμπτώματα και ανώμαλη εντερική δραστηριότητα - Λήθαργος και υπνηλία - Ζάλη, ίλιγγος, λιποθυμία και συγκοπή - Ηλεκτρολυτικές διαταραχές - Πυρετός - Ελάσσονα συμπτώματα και σημεία: ανωμαλίες της κόρης, σύνδρομο Horner, βραδυκαρδία, πολλαπλές εκχυμώσεις, άσπρισμα των μαλλιών κλπ. - Σωματική ευερεθιστότητα - Αλλαγές της διάθεσης - Σύνολα συμπτωμάτων στην κοινή ημικρανία - Η διαδοχή των συμπτωμάτων στην κοινή ημικρανία: Πρόδρομα συμπτώματα, μορφές κατάληξης, μεταημικράνική ανάκαμψη - Συμπεράσματα - Υστερόγραφο (1992)
Κεφ.2 Ημικρανικά ισοδύναμα
Εισαγωγικά σχόλια - Περιοδικοί εμετοί και κρίσεις χολής - Κοιλιακή ημικρανία - Περιοδική διάρροια - Περιοδικός πυρετός - Προκάρδια ημικρανία - Περιοδικός ύπνος και καταστάσεις καταληψίας - Περιοδικές αλλαγές της διάθεσης - Καταμήνια σύνδρομα - Εναλλαγές και μεταμορφώσεις της ημικρανίας - Οι παρυφές της ημικρανίας: παρασυμπαθητικοτονικές κρίσεις, λιποθυμίες, αντιδράσεις στη ζέστη, εξάντληση, παθητική κίνηση, αλκοόλ κλπ. - Εναλλαγή και συνύπαρξη με άλλες διαταραχές: άσθμα, ρινικός κατάρρους, λαρυγγόσπασμος, διαταραχές του ύπνου, πεπτικό έλκος, ελκώδης κολίτις, νόσος του Chrohn, ψωρίαση κλπ. - Διαφορική διάγνωση και ορολογία - Συμπεράσματα
Κεφ.3 Ημικρανική αύρα και κλασική ημικρανία
Εισαγωγικά σχόλια: ιστορικές περιγραφές της ημικρανικής αύρας - Ειδικές αισθητηριακές ψευδαισθήσεις (α) Οπτικές φωσφένες στοιχειώδεις ψευδαισθήσεις, μορφές ημικρανικών φασμάτων, χαρακτηριστικά των σπινθηροβόλων και αρνητικών σκοτωμάτων - (β) Απτικές ψευδαισθήσεις: παραισθησίες, αναισθησία - (γ) Άλλες αισθητηριακές ψευδαισθήσεις: ακουστικές, οσφρητικές, γευστικές, επιγαστρικές, κινητικές, ίλιγγοι κλπ. - Η ψευδοαντικειμενικότητα των ημικρανικών ψευδαισθήσεων - Γενικές αλλοιώσεις του αισθητηριακού ουδού - Αλλοιώσεις της συνείδησης και του τόνου στάσεως - Ειδικές κινητικές διαταραχές: αδυναμία, παραλύσεις, σπασμοί, κρίσεις - Αλλοιώσεις των συναισθημάτων και της διάθεσης - Αλλοιώσεις της ανώτερης απαρτιωτικής λειτουργίας: σύνθετες οπτικές παραμορφώσεις (μικροψία και μακροψία) - Ψηφιδωτή και κινηματογραφική όραση - Άλλες διαταραχές οπτικές αγνωσίες κλπ.) - Σύνθετες απραξίες, αγνωσίες και παραμορφώσεις της εικόνας του σώματος - Αφασίες [...]
Κεφ.4 Αθροιστική κεφαλαλγία, ημιπληγική ημικρανία, οφθαλμοπληγική ημικρανία, ψευδοημικρανία
Κεφ.5 Η δομή της ημικρανίας
ΜΕΡΟΣ 2: Η εκδήλωση της ημικρανίας
Εισαγωγή
Κεφ.6 Η προδιάθεση στην ημικρανία
Κεφ.7 Περιοδικές και παροξυντικές ημικρανίες
Κεφ.8 Περιστασιακή ημικρανία
Κεφ.9 Καταστασιακή ημικρανία
ΜΕΡΟΣ 3: Η βάση της ημικρανίας
Εισαγωγή
Διευκρίνιση του όρου «αιτία» σε σχέση με την ημικρανία - Αναγκαιότητα τριπλής εξέτασης της ημικρανίας: ως διαδικασία στο νευρικό σύστημα, ως αντίδραση σε ορισμένα ερεθίσματα και ως μια ιδιαίτερη μορφή εμπειρίας
Κεφ.10 Φυσιολογικοί μηχανισμοί της ημικρανίας
Κεφ.11 Η φυσιολογική οργάνωση των ημικρανιών
Κεφ.12 Βιολογικές προσεγγίσεις της ημικρανίας
Κεφ.13 Ψυχολογικές προσεγγίσεις της ημικρανίας
ΜΕΡΟΣ 4: Θεραπευτικές προσεγγίσεις της ημικρανίας
Εισαγωγή
Κεφ.14 Γενικά μέτρα διαχείρισης της ημικρανίας
Κεφ.15 Ειδικά μέτρα κατά τη διάρκεια και μεταξύ των κρίσεων
Κεφ.16 Πρόοδοι στη θεραπεία της ημικρανίας
ΜΕΡΟΣ 5: Η ημικρανία ως οικουμενική σταθερά
Κεφ.17 Ημικρανική αύρα και ψευδαισθητικές σταθερές (με τον Karl M. Spiegel, PH.D.)
Παραρτήματα:
Ι. Τα οράματα της Χίλντεγκαρντ
II. Τα οράματα του Jeronimo Cardano (1570)
III. Θεραπείες που συνιστούν οι Willis (1672), Heberden (1801) και Gowers (1892)
Βιβλιογραφία

Την έκδοση σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Σταύρος Πετσόπουλος
Τυπογραφικές διορθώσεις: Σοφία Μπούμπουρα