Ο ΑΔΕΞΙΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΗΣ

Παρουσίαση

Ο Θανάσης Ντινόπουλος εξετάζει «σφάλματα» της εξέλιξης από το κυτταρικό μέχρι το συστημικό επίπεδο, δίνοντας βάρος στις εγκεφαλικές λειτουργίες. Μεταξύ των ερωτημάτων που θέτει είναι τα ακόλουθα: Γιατί χιάζεται η πεπτική με την αναπνευστική οδό, ώστε συχνά να πνιγόμαστε όταν τρώμε; Γιατί ο άνθρωπος σηκώθηκε όρθιος και ποια προβλήματα προκύπτουν από την όρθια στάση; Γιατί να υπάρχει ένα τυφλό σημείο στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ανθρώπινου οφθαλμού; Γιατί οι Μπόσκοπ, οι άνθρωποι με τον μεγάλο εγκέφαλο, εξαφανίστηκαν; Γιατί τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν αναγεννώνται; Γιατί η αντίληψη και η μνήμη είναι ατελείς λειτουργίες; Είναι η λήθη βιολογικά χρήσιμος μηχανισμός; Είναι ο έρωτας γλυκόπικρο «σφάλμα» της εξέλιξης; Αυτά και άλλα πολλά εξελικτικά προβλήματα εξετάζει ο συγγραφέας, θέτοντας το σκληρό ερώτημα: Υπάρχει ένας παντογνώστης και παντοδύναμος, πλην αδέξιος, σχεδιαστής ή είναι ο άνθρωπος προϊόν μιας φυσικής διεργασίας, όπως υποστηρίζεται από τη δαρβινική Θεωρία της Εξέλιξης; Μετά από πολλά χρόνια εργαστηριακής πείρας, ο Θανάσης Ντινόπουλος υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος έχει πια την επιστημονική γνώση και την κοινωνική νοημοσύνη, που θα του επιτρέψουν να απαλλαγεί από την δαρβινική αδυναμία της κατανόησης των εννοιών της εξέλιξης και της φυσικής επιλογής. Με χιούμορ και ψυχραιμία, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι είμαστε κι εμείς προϊόντα της ίδιας διεργασίας που έδωσε κάθε άλλη μορφή ζωής, παραδοχή καθοριστικής σημασίας για το αμφίβολο μέλλον του πλανήτη και την επιβίωσή μας ως είδος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος του συγγραφέα
Ευχαριστίες
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
1. Το "ευφυές σχέδιο" δεν είναι ευφυές ή, μάλλον, δεν υπάρχει καν σχέδιο, δεν υπάρχει μηχανικός
2. Ιστορική αναπαράσταση της προέλευσης της ζωής. Creatio ex nihilo
Β. "ΣΦΑΛΜΑΤΑ"
1. "Μικροσφάλματα"
Το "κολαστήριο" των μιτοχονδρίων
Η συνδρομή των ταπεινών βακτηρίων είναι καθοριστική για την πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών
Δρεπανοκυτταρική αναιμία
Η πορεία του σπερματικού πόρου και οι εξωτερικοί όρχεις
"Δεν ουρώ πια, στάζω"
Ουρήθρα κοντά στον κόλπο και στον πρωκτό
Η σκωληκοειδής απόφυση
Ο χιασμός της πεπτικής και της αναπνευστικής οδού - Και γιατί πνιγόμαστε όταν τρώμε
Η πορεία του παλίνδρομου λαρυγγικού, του ωλένιου και του προσωπικού νεύρου
Η οδοντοειδής απόφυση του άξονα
Γιατί αλλάζουμε δόντια μόνο μια φορά στη ζωή μας;
Εκλαμψία και διαβήτης της εγκυμοσύνης. Η απόλυτη νίκη (και ήττα) του εμβρύου
Μήπως τα ζώα είναι τελειότερα σχεδιασμένα; Τέσσερα παραδείγματα
Οι ιχνεύμονες σφήκες
Σεξουαλικός κανιβαλισμός
Οι πνεύμονες και η φυσαλίδα του δελφινιού
Ο μάρσιπος του κοάλα
Δεξιοχειρία
Διποδισμός
Η γυναικεία λεκάνη - Και γιατί εξαφανίστηκαν οι άνθρωποι με μεγάλο εγκέφαλο
Αυχενικό σύνδρομο και οσφυαλγία
Αυξημένη φλεβική πίεση
Ιγμόρεια και ιγμορίτιδες
2. Ο οφθαλμός και η μακρά διαδρομή του φωτός
Ο οφθαλμός και ο αμφιβληστροειδής χιτώνας
Το τυφλό σημείο
Γιατί ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι λανθασμένα σχεδιασμένος και με ποιες προσαρμογές αντισταθμίζεται το αρχικό λάθος και βελτιώνεται γενικά η όραση
3. Ανάπτυξη του εγκεφάλου: Η πληθωριστική παραγωγή νευρώνων, ο ρόλος της απόπτωσης και ο "νευρωνικός δαρβινισμός"
Τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν αναγεννώνται
4. Ο εγκέφαλος είναι ενεργειακά ακριβός και το μόνο καύσιμό του είναι η γλυκόζη. Τα νευρικά κύτταρα είναι εξαιρετικά ευάλωτα στην έλλειψη οξυγόνου
5. Ο φλοιός αναλαμβάνει τον έλεγχο αλλά όχι απόλυτα
6. Το παράδοξο του "εφηβικού" εγκεφάλου
7. Η πλάνη της αντίληψης
Ο φλοιός των εγκεφαλικών ημισφαιρίων έχει εξαιρετικά ομοιόμορφη κατασκευή
Αφαίρεση - Στο κυτταρικό επίπεδο
Αφαίρεση - Η αποσπασματική και ψευδαισθητική αναπαράσταση του κόσμου
Η προσοχή περιορίζει την εξαπάτηση
Σταθερότητα
Τα παράλληλα συστήματα επεξεργασίας-αντίληψης του οπτικού εγκεφάλου
Το πρόβλημα της ολοκλήρωσης ή σύνδεσης
Αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας μικρό μόνο μέρος της συμπαντικής πραγματικότητας
8. Η μνήμη είναι διάτρητη από (επωφελείς;) ατέλειες
Βασικές έννοιες
Τα φυσικά αποτυπώματα των αναμνήσεων
Το "πού" στον εγκέφαλο και οι περιοχές του εγκεφάλου που έχουν αμεσότερη σχέση με τη μνήμη
Η αμυγδαλή και ο ρόλος της στις συναισθηματικώς φορτισμένες αναμνήσεις
"Λέει ψέματα σαν αυτόπτης μάρτυς"
Προσαρμογές
Η λήθη
9. Ο εγκέφαλος λειτουργεί ως αυτόματο με (καθυστερημένη) συνείδηση
Μια υποκειμενική περιγραφή της συνείδησης
Πώς βλέπουμε "με τα μάτια του νου" τον ορατό κόσμο
Η συνείδηση του εαυτού
"Ο Μπόρχες κι εγώ"
Συνείδηση και συναίσθημα
Η γλώσσα
Η συνείδηση και η νόηση ανήκουν στη σφαίρα της ύλης
Είναι η ελεύθερη βούληση ένας μύθος;
Η πλαστικότητα του εγκεφάλου μας αλλάζει και ίσως να μας καθιστά ελεύθερους
10. Η εγωκεντρική και η ανθρωποκεντρική πλάνη
11. Έρωτας: Το γλυκόπικρο "σφάλμα" της εξέλιξης
Ο ερωτευμένος εγκέφαλος
Το σύστημα ανταμοιβής - Τα "Κύθηρα του εγκεφάλου"
Έρωτας και εξάρτηση
Προσαρμογές
12. Η εξιδανίκευση του έρωτα
13. Το μεγαλείο και η δυστυχία του εγκεφάλου
14. Και ο Θεός σε όλα αυτά; Άλλη μία δαρβινική πλάνη;
Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. Μιμιδιακή εξέλιξη
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων
Ευρετήριο εννοιών