ΤΑ ΝΕΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ

Παρουσίαση

Η συγκέντρωση και η αναδημοσίευση των μελετημάτων, που ο Νίκος Παναγιωτάκης αφιέρωσε στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, αποτελούσε, πιστεύω, από καιρό μιαν αναγκαιότητα. Ο πρόσφατος αδόκητος χαμός του (1997) επέτεινε αυτή την ανάγκη. Πρόκειται για μελέτες διαφορετικού επιπέδου και εμβέλειας, από την εξονυχιστική διερεύνηση επιστημονικού χαρακτήρα έως το σύντομο άρθρο που γράφεται κατά παραγγελία για να δημοσιευτεί σε κυριακάτικο αφιέρωμα μιας εφημερίδας. Τόσο οι μελέτες όσο και τα άρθρα, που δημοσιεύονται εδώ μαζί ως «Μικρά Πάρεργα», έχουν ένα κοινό στοιχείο: είναι δημοσιεύσεις ενός φιλολόγου που βαθμιαία έγινε ιστορικός του πολιτισμού. Η περίπτωση Παναγιωτάκη δείχνει σε ποιο βαθμό το σταθερό ενδιαφέρον για τη διεύρυνση του προσωπικού ορίζοντα, αυτό που αποκαλούμε φιλομάθεια, και η επιθυμία να δοθούν εξηγήσεις σε πολύπλοκα φαινόμενα, στα οποία οι επιμέρους επιστήμες δεν μπορούν από μόνες τους να προσφέρουν ικανοποιητικές ολικές ερμηνείες, συμβάλλουν στη βαθμιαία μετατόπιση του επιστημολογικού ορίζοντα του ερευνητή. (...) Από τις σημαντικότερες και χαρακτηριστικότερες συμβολές της μελέτης του Παναγιωτάκη για τα βιογραφικά του Θεοτοκόπουλου είναι σίγουρα το τμήμα που αφιέρωσε στη «μαθητεία χωρίς δάσκαλο» του Κρητικού ζωγράφου: «εννοώ τη γνωριμία με αυθεντικά έργα υψηλής τέχνης. Όλοι οι μελετητές του Δομήνικου θεωρούν ως περίπου αυτονόητο ότι η πρώτη γνωριμία του με την υψηλή τέχνη έγινε μετά την άφιξή του στη Βενετία, και δεν φαίνεται να υπολογίζουν ή να υποψιάζονται το ενδεχόμενο να είχε γνωρίσει αυθεντικά έργα μεγάλων καλλιτεχνών της ιταλικής Αναγέννησης στην Κρήτη». Ακολουθεί μια εμπεριστατωμένη καταγραφή των έργων, θρησκευτικού κυρίως περιεχομένου, που βρίσκονταν σε ιδιωτικές συλλογές και σε ναούς του Χάνδακα, η οποία χρησιμοποιεί ως πηγές μιαν επιστολή του Φραγκίσκου Morosini (1601), μιαν έκθεση του αρχιεπισκόπου Κρήτης Λουκά Stella (1625) και, βέβαια, τον Gerola. (...)
(ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ
Οι πρώτοι αιώνες
Η περίοδος της ακμής
Αρμονική συναίρεση
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Α' ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Πριν το 1961
Η εικόνα και η αποδημία
Β' ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Η περίσταση
Η οικογένεια
Η μαθητεία
Η προσωπογραφία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΟΥ ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΜΙΚΡΑ ΠΑΡΕΡΓΑ
ΜΑΝΟΥΣΟΣ Ο ΠΕΙΡΑΤΗΣ: 1571-1572
Ο ΓΚΡΕΚΟ ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΚΑΙ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΦΑΡΝΕΖΕ
ΤΟ ΦΟΔΕΛΕ ΚΑΙ Ο ΓΚΡΕΚΟ
ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ