ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, που η μελέτη της ιστορίας και θεωρίας του θεάτρου εισχώρησε επίσημα -με σημαντική καθυστέρηση- στα πανεπιστημιακά ιδρύματα και στα ερευνητικά κέντρα της χώρας, η επιστημονική έρευνα στο συγκεκριμένο τομέα έχει αναπτυχτεί με πολύ εντυπωσιακούς ρυθμούς. Έχουν επομένως ωριμάσει πλέον οι συνθήκες για να αξιοποιηθούν τα επιμέρους ευρήματά της στη σύνθεση μιας γενικής ιστορίας του νεοελληνικού θεάτρου, στην επιφυλακτική έστω συνεκτίμηση του αποθησαυρισμένου νέου υλικού για το σχεδιασμό μιας εικόνας συνόλου. Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να ανοίξει το δρόμο προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Παίρνοντας υπόψη τις μαρτυρίες για τη θεατρική δραστηριότητα στις ελληνόγλωσσες κοινότητες της ανατολικής Μεσογείου, από τα χρόνια του Κυπριακού Κύκλου των Παθών και του Κρητικού Θεάτρου, ως το κίνημα του μεταμοντερνισμού στην Αθήνα των τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα, η αφήγηση επιχειρεί να επισημάνει τα βασικότερα ρεύματα που κυριάρχησαν στην εδώ τέχνη της σκηνής, για ένα διάστημα μεγαλύτερο της μισής χιλιετίας. Και φροντίζει να χαρτογραφήσει τις αφετηρίες και τους σταθμούς, τις συνέχειες και τις ρήξεις, που έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση μιας συμπαγούς τοπικής καλλιτεχνικής παράδοσης. Στόχος δεν είναι εδώ να απογραφούν απλώς όσο γίνεται περισσότερα πρόσωπα και γεγονότα που έχουν πάρει μέρος στη σχετική ζύμωση. Στόχος είναι να αναδειχτούν και να αναλυθούν τα σημαντικότερα ανάμεσά τους. Και κυρίως να ερμηνευτούν και να τοποθετηθούν σε ένα όσο γίνεται ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ 1ο Το ερασιτεχνικό θέατρο των τοπικών διαλέκτων πριν από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους. Η ανάδυση της ιδέας του θεάτρου και η πρώιμη διείσδυση των ευρωπαϊκών ιδεολογικών και αισθητικών ζυμώσεων στα λιμάνια της "καθ' ημάς" Ανατολής
1. Το Κρητικό Θέατρο και η αφομοίωση των ρευμάτων της όψιμης Ιταλικής Αναγέννησης στις αποικίες της Δημοκρατίας της Βενετίας
Προϊστορία: Ο Κυπριακός Κύκλος των Παθών και ο Χριστός πάσχων - Διαλογικά ποιήματα στην Κρήτη της Αναγέννησης - Η τριλογία του Γεώργιου Χορτάτση: Ερωφίλη, Πανώρια και Κατζούρμπος - Βασιλεύς ο Ροδολίνος του Ιωάννη Ανδρέα Τρωίλου - Ο ανώνυμος Στάθης - Ο Φορτουνάτος του Μαρκαντώνιου Φόσκολου - Ιντερμέδια - Η θυσία του Αβραάμ - Ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις στην Κρήτη - Μεταφορά των δραματικών χειρογράφων στα Επτάνησα, ύστερα από την κατάκτηση της Κρήτης από τους Τούρκους
2. Προσπάθειες διάδοσης του Ιησουίτικου θεάτρου της ρωμαιοκαθολικής Αντιμεταρρύθμισης στον ελληνόφωνο νησιώτικο χώρο
Αντιμεταρρύθμιση και Ιησουίτικο θέατρο - Ζήνων - Οι Ιησουίτες στη Χίο - Μιχαήλ Βεστάρχης, Γρηγόριος Κονταράτος και Γαβριήλ Προσοψάς - Διάλογος του Δαβίδ - Η Τραγέδια του Αγίου Δημητρίου - Το σχετικό με τον Ηρώδη ανώνυμο έργο της Σύρου - Ιησουίτικο θέατρο και λαϊκή γλώσσα
3. Το Φαναριώτικο Θέατρο και οι αντιδιαφωτισμικές γαλλικές επιρροές του
Στηλιτευτικά κείμενα κληρικών - Σάτιρες κατά ηγεμόνων των παραδουνάβιων χωρών - Φαναριώτικες μεταφράσεις έργων του Μολιέρου, του Μεταστάσιου και του Γκολντόνι - Πονήματα τινά δραματικά του Γεώργιου Σούτσου - "Ο γενεράλης Γκίκας" και "Ο χαρακτήρ της Βλαχίας" - "Το φανάρι του Διογένη" και η "Κωμωδία νέα της Βλαχίας" - Τα Κορακιστικά του Νερουλού
4. Το Επτανησιακό Θέατρο και η αβέβαιη πορεία του προς το αστικό δράμα
Μίμηση του Κρητικού Θεάτρου στο Ιόνιο - Η Ευγένα του Θεόδωρου Μοντσελέζε - Θυέστης και Ιφιγένεια του Πέτρου Κατσαΐτη - "Η Κωμωδία των ψευτογιατρών" και το "Ιντερμέδιο της κυρά Λιας" του Σαβόγια Ρούσμελη - Η ανάδυση της ηθογραφίας: "Ο Χάσης" του Δημήτριου Γουζέλη και η "Κακάβα" του Νικόλαου Καρατζά - Το τέλος της Βενετοκρατίας - Οι Μωραΐτες του Σ. Ρούσμελη - Πειραματισμοί στο χώρο του αστικού δράματος: Ο "Φιλάργυρος" της Ελισάβετ Μαρτινέγκου και ο "Βασιλικός" του Αντ. Μάτεση
ΜΕΡΟΣ 2ο Το θέατρο της καθαρεύουσας και οι προσπάθειες θεμελίωσης εθνικής σκηνής στο νεοσύστατο κράτος. Η δραματική ποίηση και η επαγγελματική σκηνή αναπτύσσονται παράλληλα αλλά ξέχωρα
5. Η αφύπνιση της εθνικής συνείδησης και η εγκατάλειψη των τοπικών διαλέκτων για τη σφυρηλάτηση μιας θεατρικής τέχνης πανελλήνιας πλέον εμβέλειας
Διαφωτισμός και Εθνικισμός [...]
6. Το θέατρο στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα: Οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας εθνικής επαγγελματικής κίνησης και ενός ανάλογου δραματολογίου στο ανεξάρτητο κράτος
7. Η εδραίωση της επαγγελματικής σκηνής στα χρόνια της πρώτης εγχώριας αστικής ανάπτυξης και η ταυτόχρονη άνθιση της ηθογραφίας στη δραματουργία
8. Εμφάνιση και ανάπτυξη του λαϊκού θεάτρου της προφορικής παράδοσης: Παντομίμα, Αυτοσχέδια Κωμωδία, Κουκλοθέατρο, Καραγκιόζης
ΜΕΡΟΣ 3ο Το θέατρο της δημοτικής
Από την επανάσταση της ηθογραφίας, στο ποιητικό δράμα και στην πρωτοποριακή σκηνή. Αντιπαράθεση καλλιτεχνικών και εμπορικών έργων, ακαδημαϊκών και πρωτοποριακών παραστάσεων
9. Βασιλικό Θέατρο και Νέα Σκηνή: Πρώτες προσπάθειες εκσυγχρονισμού των μηχανισμών παραγωγής εγχώριων θεατρικών παραστάσεων
10. Η επιβίωση του βεντετισμού με βασικό όχημα την αστική ηθογραφία στο δραματολόγιο
11. Προσπάθειες απεμπλοκής από την ηθογραφία: Το αστικό δράμα των δημοτικιστών
12. Αναζητήσεις πέρα από το βεντετισμό και την οικογενειοκρατία της εμπορικής σκηνής: Η ίδρυση του Εθνικού Θεάτρου
13. Αντιπαράθεση "καλλιτεχνικής" και "εμπορικής" δραματουργίας στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου: Η αντίδραση στον ηθογραφικό ρεαλισμό κι η ανταπάντηση της φαρσοκωμωδίας
14. Αντιστοίχιση ακαδημαϊκής και πειραματικής σκηνής: Το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και η νέα μεταπολεμική γενιά δραματουργών και σκηνοθετών. Το τέλος του ηθογραφικού ρεαλισμού [...]