ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟ;

Παρουσίαση

Το ερώτημα «τι είναι δίκαιο;», που περιέχεται στον τίτλο του ανά χείρας βιβλίου, είναι πολύ παλαιό. Απασχολεί τους θεωρητικούς και τους φιλοσόφους του δικαίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα ερώτημα ανάλογο με εκείνο που απηύθυνε στο Πραιτώριο ο Πόντιος Πιλάτος προς τον Ιησού Χριστό: «Τι εστίν αλήθεια;»
Ωστόσο, με το παρόν βιβλίο δεν επιδιώκεται η συνέχιση της αναζήτησης μιας απάντησης, η οποία ίσως και να μην υπάρχει. Ο σκοπός του συγγραφέα εδώ είναι πολύ πιο απλός: Συνίσταται στην προσπάθεια να φέρει το δίκαιο και τη νομική επιστήμη πιο κοντά στον απλό πολίτη να πάρει το δίκαιο από το επίπεδο της θεωρίας και να το κατεβάσει στην πραγματικότητα της καθημερινής ζωής να καταστήσει σαφές στον μη ειδικό τι σημαίνουν και πώς εφαρμόζονται οι κανόνες δικαίου κάθε μέρα σε πλήθος ζητημάτων (εμπορικών, οικονομικών, οικογενειακών, κληρονομικών κλπ.) που δημιουργεί η συμβίωση των ανθρώπων σε μια κοινότητα.
Παρόλο που το δίκαιο είναι άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένο με την καθημερινή ζωή του ανθρώπου, δεν προσελκύει το ενδιαφέρον και την εμπιστοσύνη του στον ίδιο βαθμό με τις άλλες κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, όπως η ιστορία, η κοινωνιολογία, η φιλολογία, η ιστορία της τέχνης κλπ. Με τη φιλοδοξία να αντιστρέψει αυτή την εικόνα, ο συγγραφέας προσπαθεί όσο μπορεί πιο απλά και με τη χρήση πολλών παραδειγμάτων, να ανοίξει για τον μη νομικό ένα παράθυρο στον «παράδεισο» των νομικών εννοιών να εξηγήσει τη λειτουργία πολλών θεσμών να απλουστεύσει κατά το δυνατό νομικές κατασκευές που φαίνονται δυσνόητες και να καταστήσει σαφές ότι ο νομοθέτης, μπορεί μεν μερικές φορές (ή εποχές) να υπερβάλλει στην παραγωγή νόμων (εξού και η γνωστή μας πολυνομία), αλλά κατά κανόνα δεν αυθαιρετεί! Πίσω από κάθε νομοθετική ρύθμιση κρύβεται η προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων της καθημερινής ζωής και διευθέτησης συγκρουόμενων συμφερόντων των μελών της κοινωνίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος του Προκόπιου Παυλόπουλου
Πρόλογος του συγγραφέα
Πίνακας συντομογραφιών
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§1. ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
§2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§3. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
§4. ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§5. Η ΙΣΧΥΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§6. ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ: Η ΔΙΑΠΑΛΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ "ΘΕΤΙΚΟ" ΚΑΙ ΣΤΟ "ΦΥΣΙΚΟ" ΔΙΚΑΙΟ
§7. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ
§8. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
§9. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
§10. ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΗΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
§11. Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ
§12. Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ. Η ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
§13. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
§14. Η ΝΟΜΙΚΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ
§15. ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΛΑΔΟΙ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
§16. ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ;
§17. Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
§18. Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
§19. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
§20. ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
§21. ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
§22. Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
§23. ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ
§24. Η ΒΟΥΛΗ
§25. Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
§26. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ)
§27. Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
§28. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
§29. Η ΚΥΡΙΑ ΜΟΡΦΗ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
§30. ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΟΥΜΕΝΟΥ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ
§31. ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ. Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΒΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
§32. ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ: ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
§33. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ: Ο ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§34. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ: ΤΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
§35. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
§36. Η ΕΝΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
§37. ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ
§38. ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥΣ
§39. Ο ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
§40. Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
§41. Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ: Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΜΙΑΣ
§42. Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ. ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
§43. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
§44. ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
§45. Ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ
§46. ΠΤΩΧΕΥΣΗ, ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ, "ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ" ΚΑΙ "ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ"
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ. ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ (ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ)
§47. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§48. ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
§49. ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ. ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ (ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ)
§50. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΛΑΔΟΙ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§51. ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ: ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΟΙΝΗ
§52. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΗΣ
§53. Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ ΞΕΚΙΝΑ: Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΩΞΗΣ
§54. Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΑΝΑΚΡΙΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
§55. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΟ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο