Η ΣΥΜΒΙΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ

Παρουσίαση

Με την εμφάνιση της ζωής στη Γη ξεκίνησε ένας δαρβινικός διάλογος μεταξύ έμβιων όντων και άβιου περιβάλλοντος, που αενάως αλληλοεπηρεάζονται και αλλάζουν. Και όταν η εξέλιξη τα έφερε έτσι ώστε να εμφανιστεί και η ανθρώπινη νοημοσύνη, μια τρίτη ειδοποιός συνιστώσα ήρθε να εμπλακεί στον διάλογο. Αρχικά, η πολιτισμική εξέλιξη άσκησε ήπια επίδραση στα γήινα πράγματα. Μέχρι που φτάσαμε στην περίοδο την οποία οι γεωλόγοι ονόμασαν Ολόκαινο και οι αρχαιολόγοι Νεολιθική Επανάσταση, οπότε εγκαθιδρύθηκε μια ισχυρή βιολογική συμβίωση: η υιοθέτηση από τον άνθρωπο της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Έκτοτε τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν ραγδαία: για πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη ένα και μοναδικό είδος, ο Homo sapiens, αναγορεύτηκε σε κυρίαρχο παίκτη.
Ωστόσο, η εξημέρωση ζώων και φυτών δεν άλλαξε μόνο το πώς ο άνθρωπος εξασφαλίζει την τροφή του. Επηρέασε βαθιά τη βιολογία, την υγεία, τον τρόπο ζωής, τις κοινωνικές δομές, την ιδεολογία, τα κοσμοθεωρητικά συστήματα και, τελικά, την ίδια του τη συμπεριφορά.
Το βιβλίο αυτό αφηγείται το πότε, πώς και γιατί ο παλαιολιθικός άνθρωπος αντικατέστησε το κυνήγι, τη συλλογή τροφής από τη φύση και τη νομαδική ζωή με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την εδραία διαβίωση. Το πότε, πώε και γιατί τούτες οι αλλαγές οδήγησαν στην ανάπτυξη τεχνολογικού πολιτισμού και στη συσσώρευση πλούτου και ανθρώπων. Συνάμα όμως και στην υποχώρηση του εξισωτικού, γενναιόδωρου και συνεργατικού παλαιολιθικού ήθους, επιτρέποντας τη σταδιακή εμφάνιση των σημερινών ανταγωνιστικών κοινωνιών με την έκδηλη ανισότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
1. ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ
1.1 Ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της ζωής και του πλανήτη
1.2 Η σχέση μεταξύ του ανθρώπου και των εξημερωμένων φυτών και ζώων μπορεί να χαρακτηριστεί ως βιολογική συμβίωση
1.3 Μερικά μυρμήγκια καλλιέργησαν κήπους 50 εκατομμύρια χρόνια πριν από τον άνθρωπο
1.4 Η βιολογική και πολιτισμική εξέλιξη του ανθρώπου
Από τον χιμπατζή στον άνθρωπο τον έμφρονα
Μια πρώτη εισαγωγή στον παλαιολιθικό άνθρωπο, και στους ανθρωπολόγους που τον μελέτησαν
Νομαδισμός και διαχείριση του περιβάλλοντος χωρίς γεωργία
1.5 Οι απαρχές της γεωργίας πριν από 12.500 χρόνια: Γιατί τότε και όχι πριν; Γιατί τότε και όχι μετά;
1.6 Τα κέντρα εξημέρωσης. Γιατί εκεί και όχι αλλού;
Γιατί εκεί και όχι παντού;
1.7 Τα αντικείμενα της εξημέρωσης: Γιατί εξημέρωσε τόσο λίγα ζώα και φυτά; Γιατί αυτά και όχι άλλα;
Γιατί αυτά και όχι όλα;
Ο σύγχρονος ορισμός της εξημέρωσης
Το σύνδρομο της εξημέρωσης στα ζώα
Μικρές ιστορίες για την προέλευση των εξημερωμένων ζώων: Φυσική ή ανθρώπινη επιλογή;
Ο πιο πιστός και πιο παλιός φίλος του ανθρώπου
Ο Μπελιάεφ και οι αλεπούδες που έγιναν σκυλάκια
Λίγα ακόμη λόγια για τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου
Άλλα ζώα που «αυτο-εξημερώθηκαν» κατ' αρχάς με δική τους πρωτοβουλία
Τα ζώα που ο άνθρωπος κυνηγούσε πριν τα εξημερώσει
Τα ζώα που ο άνθρωπος εξημέρωσε ειδικά και ηθελημένα για μεταφορικές υπηρεσίες
Και τα δύο εξημερωθέντα έντομα
Το σύνδρομο της εξημέρωσης στα φυτά
Γενετικές ιδιομορφίες των επιρρεπών προς εξημέρωση φυτών
Μια μικρή ιστορία για την τυχαία προέλευση των εξημερωμένων φυτών: Η νεροκολοκύθα και τα κολοκυθάκια
2. ΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ
2.1 Έγινε άραγε ο άνθρωπος υγιέστερος μετά την εμφάνιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας;
2.2 Γιατί όμως οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι απέκτησαν χειρότερη υγεία;
Η μονότονη διατροφή
Ο συνωστισμός στις πόλεις
Ο στενός συγχρωτισμός με τα εξημερωμένα ζώα
2.3 Ωστόσο, παραδόξως, το μέγεθος του πληθυσμού των εδραίων κοινωνιών αυξήθηκε
Η συχνότητα των γεννήσεων
Περισσότερη τροφή
Σύντομος απογαλακτισμός λόγω μαλακών τροφών
2.4 Η γεωργία και η κτηνοτροφία ως εξελικτικές δυνάμεις επιλογής για το ανθρώπινο είδος
Αποτρίχωση, χρώμα δέρματος, βιταμίνη D, απογαλακτισμός, κτηνοτροφία και ανοχή στη λακτόζη
Εκχέρσωση, άρδευση, ελονοσία, δρεπανοκυτταρική αναιμία και το πλεονέκτημα του ετεροζυγώτη
Η απόκτηση μερικής ανοσίας στις ζωονόσους ως πλεονέκτημα και βιολογικό όπλο έναντι ανταγωνιστικών πληθυσμών
3 ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣYΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ
3.1 Ολίγα για τη μεθοδολογία της Ανθρωπολογίας και της Αρχαιολογίας
3.2 Η δομή. οι αξίες και η καθημερινότητα των παλαιολιθικών κοινωνικών ομάδων
3.3 Μια σύνοψη για το παλαιολιθικό ήθος
3.4 Η εξελικτική μετάβαση των ανθρώπινων κοινωνιών από τον εξισωτισμό στην ανισότητα: Οι πρώτες κοινωνίες επιτευγμάτων και το πέρασμα στην κληρονομική ανισότητα
3.5 Η γέννηση των πρώτων πόλεων-κρατών στη Μεσοποταμία
4. ΟΙ ΣYΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣYΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
4.1 Μήπως η γεωργική επανάσταση μετέβαλε και τη λεγόμενη ανθρώπινη φύση;
4.2 Μια παιχνιδιάρικη εισαγωγή για τη φύση του ανθρώπου
Το παίγνιο του τελεσιγράφου (take it or leave it)
Το παίγνιο του δικτάτορα (αποφασίζομεν και διατάσσομεν, καμιά φορά και σωστά)
Το παίγνιο των δημοσίων αγαθών (που οφείλουν να παραμείνουν δημόσια)
5 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΛΤΡΟΥΙΣΜΟΥ, ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ
5.1 Η βιολογία επέδειξε χαρακτηριστική δυστοκία στην εξελικτική ερμηνεία του αλτρουισμού
5.2 Η εξέλιξη των ιδεών για την εξελικτική προέλευση του αλτρουισμού έχει τη δική της εξελικτική ιστορία
Το παίγνιο του διλήμματος του φυλακισμένου
Το παίγνιο με τα γεράκια και περιστέρια
Σε ποια κατηγορία αλτρουισμού εντάσσονται οι γιαγιάδες της Λέσβου;
5.3 Η μακιαβελική συμπεριφορά του χιμπατζή ως συμπεριφοριστική κληρονομική βάση
5.4 Οι ανθρώπινες αλτρουιστικές συμπεριφοριστικές προσθήκες και η εξελικτική καταγωγή τους
Πρώτη υπόθεση: Το ομαδικό κυνήγι μεγάλων