ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΒΕΝΕΤΙΚΟ "ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ"

Παρουσίαση

Την ιστορία της εμπορικής ναυτιλίας των Ελλήνων έχουμε συνηθίσει να την εξετάζουμε εκκινώντας από τις δεκαετίες που προηγήθηκαν της επανάστασης του 1821. Παραβλέπουμε έτσι την αδιάρρηκτη σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα καθ' όλη την προγενέστερη περίοδο. Το παρόν βιβλίο εστιάζεται στις απαρχές της νεοελληνικής ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας τον αιώνα που ακολούθησε την άλωση της Κωνσταντινούπολης, εξετάζοντας το παράδειγμα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων της Κέρκυρας.
Στο νησί του βόρειου Ιονίου Πελάγους, που ισορροπούσε ανάμεσα στη βυζαντινή κληρονομιά και στις επιδράσεις των λατινικών κυριαρχιών, η αυστηρή προστατευτική πολιτική της Βενετίας δεν εμπόδισε τη συγκρότηση, από τα τέλη του 15ου και μέχρι και την τέταρτη δεκαετία του 16ου αιώνα, ενός ακμαίου εμπορικού στόλου που δραστηριοποιήθηκε τόσο εντός των καθορισμένων από τη Γαληνοτάτη ορίων, δηλαδή σε επίπεδο τοπικό και διαπεριφερειακό, όσο και σε χώρους έντονα ανταγωνιστικούς προς τη Βενετία, που κάλυπταν μεγάλο μέρος της Μεσογείου.
Βασισμένη στα δεδομένα 20.000 περίπου νοταριακών πράξεων, καθώς και διοικητικών εγγράφων από τα αρχεία της Κέρκυρας και της Βενετίας, η παρούσα μελέτη εξετάζει την οργάνωση και τη λειτουργία του χρονικά παλαιότερου, γνωστού μέχρι σήμερα στις λεπτομέρειές του, εμπορικού στόλου που συγκρότησαν Έλληνες στους πρώιμους νεότερους χρόνους. Χάρη στη δύναμη της αρχειακής μαρτυρίας, φωτίζονται ζητήματα όπως η σημασία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων για τις κοινωνίες εντός των οποίων έδρασαν και τις οποίες επηρέασαν, η κρατική εμπορική πολιτική και ο βαθμός πειθάρχησης των ελλήνων υπηκόων σε αυτήν, οι άνθρωποι των ναυτιλιακών επιχειρήσεων στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, κ.ά.
Το αποτέλεσμα καταλήγει να είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ανάλυση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ενός μόνο νησιού, καθώς, πέρα από την όποια αντιπροσωπευτικότητά του, υποδεικνύει ένα δρόμο και μια μεθοδολογία για την αποτελεσματική αξιοποίηση αρχειακών πηγών με μεγάλες δυνατότητες για την κατανόηση των λιγότερο γνωστών πλευρών της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας των πρώιμων νεότερων χρόνων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Κατάλογος πινάκων κειμένου
Κατάλογος χαρτών
Κατάλογος διαγραμμάτων
Κατάλογος εικόνων
Βραχυγραφίες βιβλιογραφικών και αρχειακών όρων
Βραχυγραφίες περιοδικών, αρχείων και βιβλιοθηκών
Πρόλογος
Ευχαριστίες
Εισαγωγή
Διάρθρωση της μελέτης
Πηγές και μεθοδολογία της έρευνας
Η βιβλιογραφία
Μέρος Α'
1. Οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις στη Βενετία και στις "υπερπόντιες" κτήσεις της
Η συγκρότηση της βενετικής θαλασσοκρατορίας
Η αναβάθμιση της θέσης υπηκόων και ξένων στην οικονομική ζωή της Βενετίας τον 16ο αιώνα
Κρίση, ανάκαμψη και αναδιοργάνωση στη βενετική εμπορική ναυτιλία (17ος - 18ος αιώνας)
Η εμπορική ναυτιλία των ελλήνων υπηκόων της Βενετίας τον 18ο αιώνα
2. Οι όροι διεξαγωγής του εμπορίου: Η εμπορική πολιτική της Βενετίας
Η πολιτική και οικονομική συγκυρία του πρώτου μισού του 16ου αιώνα
Οι σταθερές της βενετικής εμπορικής πολιτικής
3. Η Κέρκυρα στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα
Ο πληθυσμός
Η διάρθρωση των κοινωνικών ομάδων
Οι δομές της διοίκησης
Η τοπική βενετική διοίκηση (reggimento)
Η Κοινότητα
Σχηματισμός κεφαλαίων: η διαχείριση της γης και των προσόδων του δημοσίου
Η διαχείριση της γης και οι όροι της αγροτικής παραγωγής
Η διαχείριση των προσόδων του δημοσίου
Η αγορά και το λιμάνι
Το "εμπορείον των Κορυφών"
Τα σημεία ελλιμενισμού
Μέρος Β'
4. Τα Εμπορεύματα
Μεθοδολογικά ζητήματα
Τα διακινούμενα εμπορεύματα
Είδη διατροφής
Τα ζώα
Οι βιοτεχνικές-βιομηχανικές πρώτες ύλες
Μεταποιημένα βιοτεχνικά προϊόντα
Χαρτογράφηση του κερκυραϊκού εμπορίου
5. Η Εμπορική Ναυτιλία
Η κρατική ναυτιλιακή πολιτική έναντι των υπηκόων
Τα πλοία
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Ναυπηγήσεις
Ποσοτικά δεδομένα
6. Μέθοδοι οργάνωσης και διαχείρισης της ναυτιλιακής επιχείρησης
Όροι οργάνωσης και λειτουργίας της ναυτιλιακής επιχείρησης
Τα δομικά χαρακτηριστικά της ναυτιλιακής επιχείρησης
Οι κύριες παραγωγικές δραστηριότητες της ναυτιλιακής επιχείρησης
Η θαλάσσια μεταφορά
Οι εταιρείες θαλάσσιου εμπορίου στη Μεσόγειο
Οι συντροφίες θαλάσσιου εμπορίου της Κέρκυρας: δομή και λειτουργία
Τα μέλη των συντροφιών: ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις
Οι χρόνοι των συντροφιών
Ο σχηματισμός του εταιρικού κεφαλαίου
Η δανειοδότηση των συντροφιών
Κέρδη και μισθοί
Η κατανομή των ζημιών
Η επίλυση των αντιδικιών
Επιδράσεις στη διαμόρφωση της κερκυραϊκής συντροφιάς
7. Το ανθρώπινο δυναμικό της ναυτιλιακής επιχείρησης: κοινωνικές προϋποθέσεις και επιχειρηματικές συμπεριφορές
Μεθοδολογικά ζητήματα
Οι πραγματευτές
Οι καραβοκύρηδες
Οι ναυτοσύντροφοι
Οι επενδυτές
Οι συστηματικότεροι επενδυτές
Οι ευκαιριακοί επενδυτές
Αντί Επιλόγου
Παράρτημα εγγράφων
Αρχειακές πηγές
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων και όρων
Summary